Bitwa pod Mikołajowem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
1 sierpnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Mikołajowem | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Płd.-Zach. | ||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bój 12. P.P. pod Leszniowem i Brodami[2]
Bitwa pod Mikołajowem – część bitwy pod Brodami i Beresteczkiem. Walki polskiego 11 pułku ułanów mjr. Antoniego Jabłońskiego z sowiecką 6 Dywizją Kawalerii komdywa Siemiona Timoszenki toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]W końcu lipca Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego planowało uderzenie na prawe skrzydło nacierających wojsk Michaiła Tuchaczewskiego. Do przeprowadzenia operacji zamierzano użyć także jednostek ściągniętych z Frontu Południowo-Wschodniego generała Edwarda Rydza-Śmigłego[3].
Warunkiem sukcesu było wcześniejsze pobicie 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego. Zadanie to miała wykonać 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego w składzie 1 Dywizja Piechoty Legionów, 6 Dywizja Piechoty, XI Brygada Piechoty oraz Grupa Operacyjna Jazdy gen. Jana Sawickiego i samodzielna 4 Brygada Jazdy[4]. Plan zakładał uderzenie z północnego zachodu Grupy Operacyjnej Jazdy i 6 Dywizji Piechoty w kierunku na Brody - Radziwiłłów[5]. Współdziałająca z 2 Armią grupa gen. Franciszka Krajowskiego ze składu 6 Armii miała wiązać część sił konarmii Budionnego na południowym zachodzie[6].
W tym czasie dowódca sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego Aleksander Jegorow nakazał 1 Armii Konnej Budionnego zdobyć Lwów. Jej dywizje wdarły się w słabo obsadzoną lukę między 2 i 6 Armią, sforsowały Styr, a 4. i 11 Dywizja Kawalerii nacierały w kierunku na Kamionkę Strumiłową. Północne skrzydło 1 Armii Konnej osłaniała walcząca pod Łuckiem 24 Dywizja Strzelców, a południowe 45 Dywizja Strzelców[7]. Natarcie 2 Armii miało rozpocząć się 29 lipca, ale do tego dnia oddziały nie zakończyły koncentracji sił. O wyznaczonej porze ruszyły tylko skrzydła 2 Armii[8].
Walki pod Mikołajowem
[edytuj | edytuj kod]1 sierpnia 1 Dywizja Jazdy płk. Juliusza Rómmla otrzymała rozkaz uderzenia przez Strzemilcze na Mikołajów i odcięcia Sowietom drogi odwrotu[9]. Na czele dywizji maszerowała 3 Brygada Jazdy, a jej awangardę stanowił siedmioszwadronowy 11 pułk ułanów[10][11].
Szwadrony 11 p.uł. opanowały wsie Merwa i Strzemilcze, a po przekroczeniu Styru w Strzemilczach zarządzono odpoczynek. Jednocześnie dowódca pułku wysłał podjazdy w kierunku Mikołajowa i Szczurowic. Rozpoznanie ustaliło, że obie te miejscowości są bronione[12]. Do walki o Mikołajów ruszyły trzy szwadrony. W jej trakcie, na południe od miejscowości, polscy ułani zostali zaatakowani przez silne oddziały 6 Dywizji Kawalerii. Pofałdowany teren ułatwiał dokonywanie zaskakujących ataków i urządzanie zasadzek. Szarżujące szwadrony 11 pułku ułanów ponosiły ciężkie straty wskutek ognia sowieckich karabinów maszynowych na taczankach. Dowodzący grupą uderzeniową zastępca dowódcy pułku rtm. Edward Kleszczyński został ranny.
Stojący w pobliżu miejsca bitwy 12 pułk ułanów interweniował zbyt opieszale[13]. Dwa szwadrony zostały wydzielone zbyt późno i nie zapobiegły rozbiciu 3/11 p.uł. Pasywne zachowanie dowódcy 12 p.uł. ppłk. Stanisława Szantyra sprawiło, że został na wniosek płk. Rómmla odwołany z tego stanowiska[14]. W tej sytuacji dowódca 11 p.uł. mjr Jabłoński wprowadził do walki pozostałe szwadrony, w tym działający w szyku pieszym, świeżo przybyły na front, szwadron pomorski[15][11]. O rezultacie bitwy przesądziła akcja 9 i 14 pułków ułanów, które opanowały kolonię Marianka i wyszły na tyły sowieckiej 6 Dywizji Jazdy[13].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]W boju pod Mikołajowem 11 pułk ułanów stracił około 80 poległych i rannych, a według innych źródeł nawet 94 poległych i około 100 rannych[13]. Poległ między innymi dowódca 3 szwadronu rtm. Bronisław Sokulski[14]
Na szarfach sztandaru pułku wypisane są słowa: „Mikołajów l.VIII.20 r.”[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Steblik 1931 ↓.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 233.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 28.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 222.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 19.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 28.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 29.
- ↑ Tarczyński (red.) 2002 ↓, s. 651.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 256.
- ↑ a b Soniński 1928 ↓, s. 23.
- ↑ Nowak 2010 ↓, s. 157.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 257.
- ↑ a b Nowak 2010 ↓, s. 158.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 256–257.
- ↑ Soniński 1928 ↓, s. 24.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Włodzimierz Nowak: Samhorodek – Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego, maj – wrzesień 1920. Warszawa: Bellona SA, 2010. ISBN 978-83-11-11897-3.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Józef Soniński: Zarys historii wojennej 11-go pułku Ułanów Legionowych. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Władysław Steblik. Bój 12. P. P. pod Leszniowem i Brodami w dniach 1. i 2. sierpnia 1920 roku. „Przegląd Piechoty”. 4 (11), s. 40-80, 1931. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo - Wydawniczy.
- Marek Tarczyński (red.): Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2002. ISBN 83-7399-012-7.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.