Kalendarium historii Gdańska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 94.254.164.111 (dyskusja) o 00:30, 23 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Kalendarium

VII-X wiek

XI wiek

XII wiek

XIII wiek

XIV wiek

XV wiek

talar wybity przez miasto Gdańsk w czasie oblężenia w 1577, na awersie zamiast postaci króla Stefana Batorego, postać Jezusa Chrystusa

XVI wiek

  • 1502, 28 lipca – zakończono budowę kościoła Mariackiego.
  • 1520, 8-10 listopada – w czasie wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521 niemieccy landsknechci przeprowadzili ostrzał Gdańska z Biskupiej Górki.
  • 1525, styczeń – tumult gdański – rozruchy luterańskiego pospólstwa i plebsu przeciwko burmistrzowi Eberhardowi Ferberowi.
  • 1526
    • 26 stycznia – obalenie starego magistratu przez zrewoltowany tłum.
    • 17 kwietnia – król Zygmunt I Stary wkroczył na czele 8 tysięcy wojska do Gdańska, ściął buntowników i rozszerzył uprawnienia swojego burgrabiego, któremu nadał wyższe kompetencje niż burmistrzowi. Wprowadzona została unifikacja monetarna.
    • 22 lipca – król Zygmunt I Stary przekazał Gdańskowi prawa do Helu i części półwyspu.
  • 1540 – wielka powódź na Żuławach Gdańskich, pod wodą znalazły się Długie Ogrody i Wyspa Spichrzów.
  • 1557, 15 maja – przywilej króla Zygmunta Augusta przyznający protestantom równe prawa.
  • 1558 – założone zostało Gdańskie Gimnazjum Akademickie – szkoła protestancka o bardzo wysokim poziomie kształcenia (gimnazjum istniało do 1817 r.).
  • 1560-1570 – do Gdańska przybyły grupy protestantów uchodzących przed prześladowaniami w Niderlandach – luteranie, kalwini i mennonici.
  • 1563-1570 – w czasie wojny siedmioletniej Gdańsk, pomimo skrupulatnego przestrzegania neutralności, tracił poprzez ograniczenie wymiany handlowej ze Szwecją oraz popadł w konflikt z innymi kontrahentami.
  • 1567, 25 lutego – flota królewska została przeniesiona do Pucka.
  • 1569
    • 2 lipca – dekret króla Zygmunta II Augusta nakazał przyjęcie floty królewskiej w porcie w Gdańsku.
    • 12 sierpnia – delegacja Rady miasta Gdańska została wyrokiem sądu sejmowego uwięziona.
  • 1570, 14 marca – wydano Statuty Karnkowskiego – regulacje prawne, dotyczące władztwa Polski nad Bałtykiem. Akcentowały one zwierzchnie prawa nad Gdańskiem króla Polski i Korony, a dopiero na dalszym miejscu wymieniały uprawnienia władz gdańskich. Władze Gdańska protestowały, gdyż statuty były sprzeczne z przywilejami Gdańska.
  • 1571 – Hans Kramer rozpoczął budowę nowożytnych fortyfikacji.
  • 1576Wojna Rzeczypospolitej z Gdańskiem
    • Gdańsk odmówił złożenia przysięgi Stefanowi Batoremu przed potwierdzeniem wszystkich wolności i przywilejów miejskich. Gdańszczanie napadli na „polskie” klasztory Brygidek, Karmelitów i Dominikanów oraz przygotowali obronę miasta paląc okoliczne osady: Stare Szkoty, Oliwę, Chełm, Biskupią Górę i inne.
    • 15 września – Stefan Batory wydał rozporządzenie wzywające do blokady handlowej Gdańska.
    • 13 października – zakończono budowę mostu zwodzonego przez fosę przed Bramą Wyżynną.
  • 1577
    • 15 lutego – w odwecie za uznanie przez cystersów Stefana Batorego za króla gdańszczanie zrabowali i zniszczyli klasztor w Oliwie.
    • 17 kwietnia – klęska gdańszczan w bitwie z wojskami królewskimi nad jeziorem Lubieszowskim. Przegrana spowodowała silniejsze zjednoczenie się mieszczan w obronie miasta.
    • 11 czerwca – początek oblężenia Gdańska przez wojska króla Stefana Batorego.
    • 16 września – atak floty gdańskiej i duńskiej na Elbląg, gdzie na rozkaz Stefana Batorego powstawała flota wojenna.
    • 12 grudnia – Gdańszczanie złożyli w Malborku hołd Stefanowi Batoremu i przeprosili go. Batory w wyniku braku rozstrzygnięć wojskowych oraz nacisku magnatów i szlachty zgodził się na kompromis.
    • 16 grudnia – Stefan Batory potwierdził przywileje miasta i wolność wyznania dla luteran. Gdańsk zobowiązał się wypłacić w pięciu ratach odszkodowanie w wysokości 200 tys. florenów. Autonomia Gdańska została zachowana.
  • 1591
    • 25 sierpnia – na redzie portu zatonął statek, na którym przypłynął Jan Bernard Bonifacio.
    • 28 września – Bonifacio w zamian za dożywocie w domu profesorów przekazał liczącą 1161 woluminów bibliotekę uratowaną z katastrofy.
  • 1596, 22 czerwca – powstała Biblioteka Rady Miasta Gdańska. Zaczątkiem była darowizna Jana Bonifacio.
  • 1598 – utworzono Nową Motławę.

XVII wiek

Obserwatorium Heweliusza
  • 1646, 11 lutego – uroczysty wjazd do miasta królowej Marii Ludwiki, uwieczniony na obrazie Bartholomäusa Milwitza Wjazd Ludwiki Marii do Gdańska
  • 1650 – z naniesionego przez Wisłę piasku zaczęła powstawać wyspa Westerplatte.
  • 1655
    • początek potopu szwedzkiego, Gdańsk zwiększył siły obronne miasta. Nastąpił spadek aktywności handlu i regres w życiu gospodarczym miasta.
    • flota szwedzka zablokowała port w Gdańsku.
    • maj – wojska szwedzkie zdobyły Gdańską Głowę, Szaniec Steblewski. Rozpoczęła się blokada lądowa miasta.
  • 1656, lipiec – przybyła flota holenderska na Zatokę Gdańską i odblokowała port w Gdańsku.
  • 1659, 22 grudnia – skapitulowała szwedzka załoga twierdzy Gdańska Głowa.
  • 1660, 3 maja – zawarto pokój w Oliwie. Gdańszczanie ten dzień ogłosili dorocznym świętem.
  • 1669, lipiec – ostatni zjazd miast hanzeatyckich.
  • 1683, 13 stycznia – biskup kujawski Bonawentura Madaliński poświęcił nową Kaplicę Królewską pod wezwaniem św. Ducha.
Mapa z „Historycznego opisu historii miasta Gdańska” autorstwa Reinholda Curicke z 1687 r. (Der Stadt Dantzig historische Beschreibung...)
  • 1696
  • 1697
    • 27 czerwca – na sejmie elekcyjnym większość głosów otrzymał książę Conti, część województw opowiadała się za Fryderykiem Augustem, którego popierała również Rada Gdańska.
    • 26 września – Książę Conti przypłynął z eskadrą 6 fregat francuskich do Oliwy, gdzie został przepędzony przez jazdę saską i polską.
    • 18 październikaFrancja podjęła represje względem Gdańska, zajmowane były statki i towary gdańskie.
  • 1700-1721 – podczas wielkiej wojny północnej Gdańsk był niejednokrotnie zagrożony przez obce wojska. W celu wzmocnienia miasta zatrudniono fortyfikatora Jana Charpentiera.

XVIII wiek

XIX wiek

Wkroczenie wojsk francuskich do Gdańska po oblężeniu – inscenizacja z 2010
  • 1815, 9 czerwcakongres wiedeński określił nowe granice. Gdańsk powrócił pod panowanie Prus.
  • 1824 – początek budowy szosy BerlinSzczecinSłupsk – Gdańsk.
  • 1831, 1 października – kasacja klasztoru cystersów w Oliwie.
  • 1838, 9 stycznia – z inicjatywy dr. Matthiasa Loschima powstało na Starym Mieście pierwsze publiczne przedszkole.
  • 1840, 31 stycznia – wody Wisły przerwały pas wydm we wsi Górka tworząc nowe ujście zwane Wisłą Śmiałą.
  • 1842 – uruchomiono komunikację dwunastoosobowymi powozami między Długim Targiem i domem kuracyjnym w Sopocie.

XX wiek

Cytat z Blaszanego bębenka szczegółowo opisuje zniszczenie Gdańska.
  • 1921
    • 29 maja – rozpoczęto budowę konkurencyjnego portu w Gdyni.
    • 1 lipca – powołano Gdańską Giełdę Papierów Wartościowych i Dewiz.
  • 1925, 8 maja – otwarto Stadion Dolnego Miasta (Wybrzeża).
  • 1927
    • wybudowany został stadion przy ul. Traugutta.
    • 2 lipca – oficjalnie otwarto Hotel Kasino w Sopocie.
  • 1928 – utworzono zwierzyniec w Dolinie Radości.
  • 1933, 15 sierpnia – Gdańsk powiększony został o Orunię, Brętowo, Emaus, Błonia i Olszynkę.
  • 1934 – przejęcie władzy przez NSDAP.
  • 1952, 2 stycznia – wyruszyła po raz pierwszy elektryczna kolejka SKM z dworca gdańskiego w kierunku Sopotu.
  • 1953
    • 1 maja – Studio Operowe zostało przekształcone w Państwową Operę Bałtycką.
    • 3 listopada – otwarto po odbudowie kino Neptun (wcześniej Leningrad).
  • 1961, sierpień – pierwszy Międzynarodowy Festiwal Piosenki odbył się w hali stoczni.
  • 1962, 21 lipca – sztandar miasta Gdańska udekorowany został Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
  • 1968
    • 11 marca – na Politechnice Gdańskiej w wiecu zorganizowanym przeciwko socjalizmowi uczestniczyło 4000 studentów.
    • 15 marca – największa w skali kraju manifestacja, udział w niej wzięło 20 tys. osób, studentów, robotników i innych mieszkańców Gdańska.
  • 1969
    • 6 sierpnia – powstała Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego.
    • 28 grudnia – odsłonięcie pomnika Tym co za polskość Gdańska.
  • 1970
    • 20 marca – powstał Uniwersytet Gdański z połączenia Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
    • 12 października – uruchomiono bazę przeładunku płynnej siarki.
    • grudzień – rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej. Milicja i wojsko użyła broni przeciwko protestującym, byli zabici i ranni. Wiec pod gmachem KW PZPR zakończył się jego podpaleniem.
Dom w Aniołkach, w którym mieszkały „gdańskie pięcioraczki”
  • 1971, 12 maja – w klinice Akademii Medycznej na świat przyszły tzw. „gdańskie pięcioraczki”: Agnieszka, Ewa, Adam, Piotr i Roman Rychert.
Hala Olivia


  • 1994
    • 2 maja – katastrofa drogowa autobusu PKS niedaleko Kokoszek. Zginęły 34 osoby.
    • 24 listopada – pożar hali stoczni w Gdańsku, podpalonej w trakcie koncertu. Zginęło 7 osób, kilkaset zostało poparzonych.
  • 1995, 17 kwietnia – wybuch gazu w budynku mieszkalnym przy ul. Wojska Polskiego w Gdańsku. Zginęły 22 osoby.

XXI wiek

  • 2002, 24 maja – Pomnik – Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy otwarto na terenie dawnego cmentarza Bożego Ciała.
  • 2003, 30 sierpnia – tablice z 21 postulatami zostały wpisane na listę UNESCO Pamięć Świata.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Wspomnienia z odbudowy Głównego Miasta. Izabella Greczanik-Filipp (red.). T. 2. Gdańsk: „Marpress”, 1997. ISBN 83-87291-23-4.
  2. a b Waldemar Kowalski: W cieniu wyzwolenia – Gdańsk 1945. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 2005.
  3. Dekret z dnia 30 marca 1945 r. o utworzeniu województwa gdańskiego (Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57).
  4. T. Jankowski. Miasto na furmankach. „30 dni”. 6 (32), czerwiec 2001. 
  5. M. Abramowicz. Gdańsk – marzec 1945. „30 dni”. 3 (17), marzec 2000.