Pałac w Stolcu

Pałac w Stolcu
	nr rej. pałac A/4720/1868 z 11.10.1966, park A/4721/848/WŁ z 18.09.1981
	; Pałac od południa
Państwo	Polska
Miejscowość	Stolec
Typ budynku	Pałac
Styl architektoniczny	barok
Ukończenie budowy	1729 r.
Ważniejsze przebudowy	1773-1779, 1870 r., XIX w.
Zniszczono	1945 r.
	Położenie na mapie gminy Ząbkowice Śląskie Pałac w Stolcu
	Położenie na mapie Polski Pałac w Stolcu
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pałac w Stolcu
	Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego Pałac w Stolcu
	50°35′24,39″N 16°53′05,36″E/50,590108 16,884822
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Stolcu – zabytkowy pałac^[2] wybudowany w 1729 we wsi Stolec w województwie dolnośląskim.

Położenie

Pałac położony jest w Stolcu – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie, między Obniżeniem Ząbkowickim a Wysoczyzną Ziębicką^[3].

Historia

Wcześniej w miejscowości istniał zamek z XIV wieku zniszczony podczas wojen husyckich oraz renesansowy dwór z XVI wieku^[4] Pałac w Stolcu wzniesiony został w stylu barokowym dla Henryka hr. von Churchswand^[3]. Z powodu obsunięcia się skarpy postawiony na nowo w latach 1773-1779^[5] oraz przebudowany w końcu XIX wieku, kiedy to gmach rozbudowano, nadając mu obszerną formę w stylu neobaroku francuskiego. Pałac został uszkodzony w 1945 roku, w następnych latach był użytkowany przez Ośrodek Hodowli Zarodowej w Stoszowicach^[3]. W latach 1964–1972 oraz 1975-1978 budynek był remontowany^[3]. Obecnie pałac jest w bardzo złym stanie.

Architektura

Piętrowy budynek wzniesiony z cegły, na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty był wysokim dachem łamanym^[3]. Fasada (elewacja południowa) pierwotnie siedmioosiowa, z centralnie położonym głównym wejściem, ozdobionym balkonowym portalem, obecnie jest kompletnie zrujnowana^[3]. Elewacja ogrodowa jest jedenastoosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem i dwoma dwupiętrowymi alkierzami po bokach^[3], krytymi wysokimi dachami mansardowymi. Ryzalit o podziałach pilastrowych zwieńczony jest trójkątnym przyczółkiem^[3]. Elewacje zachowały część detali architektonicznych: obramowania otworów okiennych, dekoracje festonowe, boniowane lizeny^[3]. Układ wnętrz dwu- i trzytraktowy, w części pomieszczeń zachowały się sklepienia^[3].

Obiekt jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzą jeszcze: trzy oficyny mieszkalne oraz park o powierzchni 5 ha, zmieniony na krajobrazowy w XIX wieku^[3]. Zachowały się pozostałości tarasów i balustrady^[3]. Obecnie park jest w bardzo złym stanie technicznym^[3].

Portal z herbem i sentencją
Herb rodu Churschwand

W trzykondygnacyjnej oficynie zwanej starym dworem, krytej dachem czterospadowym znajduje się portal z herbem umieszczonym w polu zwornika. Nad nim płyta z napisem łac. ÆDEM HANC FERME COLLAPSAM RESTAURAVIT IOANNES HENRICUS COMES DE CUHRSCHWANDT MDCCXXX (Ten dom, który prawie się zawalił odrestaurował Jan Henryk Churschwand 1730).

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 250. [dostęp 2015-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, woj. dolnośląskie. nid.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-19]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 369-372. ISBN 978-83-89102-63-8.
↑ red. Marka Staffy: Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 (N-Ż). Wrocław: 2008, s. 337-338.
↑ Łuczyński Romuald M.: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: 2008, s. 371.

Bibliografia

Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 (N-Ż), pod red. Marka Staffy, Wrocław: "I-Bis", 2008, ISBN 83-85773-93-1, s. 337-338
Jerzy Organiściak, Tomasz Dudziak, Marcin Dziedzic, Ząbkowickie opowieści. Okolice Ząbkowic Śląskich: monografia krajoznawcza, cz. 3, Ząbkowice Śląskie: Agencja Reklamowo-Handlowa "Wist", 1997, ISBN 83-9060036-0-8, s. 196-197

[nid-1] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 250. [dostęp 2015-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[2] NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, woj. dolnośląskie. nid.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-19]. (pol.).

[łuczyński-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 369-372. ISBN 978-83-89102-63-8.

[ksiazka-4] red. Marka Staffy: Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 (N-Ż). Wrocław: 2008, s. 337-338.

[ksiazka2-5] Łuczyński Romuald M.: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: 2008, s. 371.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Pałace	Biernacice Brodziszów Budzów Czerńczyce Głęboka Kamieniec Ząbkowicki Kluczowa Koźmice Pomianów Dolny Przedborowa Rudnica Sieroszów Stolec Tomice
Zamki	Bobolice Ciepłowody Opolnica Stoszowice Witostowice Ząbkowice Śląskie Złoty Stok