Pałac w Żelaźnie
 nr rej. A/5236/656/WŁ z 25.05.1977[1]
| |
 Pałac w Żelaźnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
nr 63 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Karl Schmidt |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
1797 |
| Ukończenie budowy |
1798 |
| Pierwszy właściciel |
Franz Arbogast Hoffmann |
| Kolejni właściciele |
płk. Albert von Biberstein (1808), |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°23′16,6″N 16°39′26,7″E/50,387944 16,657417
| |
Pałac w Żelaźnie (niem. Schloss Eisersdorf) – zabytkowy pałac[1] z XVIII wieku, położony w północnej części Żelazna, w gminie Kłodzko, w województwie dolnośląskim.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pałac w Żelaźnie został wybudowany w stylu barokowym w latach 1797–1798[3] przez radcę królewskiego Franza Arbogasta Hoffmanna. Powstał w miejscu poprzedniego dworu spalonego podczas wojny trzydziestoletniej[4]. W 1808 roku został przejęty przez płk. Alberta von Bibersteina, który poślubił wdowę po Hoffmannie[5].
W 1835 roku pałac został kupiony przez Hermanna Dietricha Lindheima, właściciela m.in. przędzalni, fabryk i hut na Śląsku i w Czechach[4]. Z jego inicjatywy przekopano przez park pałacowy kanał, który doprowadzał wodę z Białej Lądeckiej do urządzeń przędzalni w pobliskich Krosnowicach[6].
W 1860 roku pałac został sprzedany przez synów zmarłego Lindheima ich szwagrowi – Hugonowi von Löbbeckemu, który przejął także fabryki w Krosnowicach i Ołdrzychowicach[7]. W latach 1869–1871 został przebudowany z inicjatywy Hugona von Löbbeckego przez Karla Schmidta. Ponownie powiększano go w 1883 i 1905 roku. Dostawiono wtedy jedno skrzydło, a fasadę ogrodową ozdobiono reprezentacyjnym portykiem z czterema kolumnami podtrzymującymi balkon[4]. Przebudowy dokonano na zlecenie ówczesnego właściciela rezydencji – Siegfrieda von Löbbecke[7].
Po II wojnie światowej w pałacu mieściła się składnica muzealna, a od 1952 roku dom wczasowy huty Bobrek[4]. Wtedy to, w latach 1970–1978 gmach był remontowany[8]. Od stycznia 1994 do grudnia 2012 roku obiekt był własnością Centrali Zaopatrzenia Hutnictwa S.A. w Katowicach[4]. Obecnie jego właścicielem jest grupa Tanzanit, która otworzyła w nim hotel 3-gwiazdkowy. Obecnie prowadzone są działania zmierzające do tego, aby na przestrzeni nadchodzących lat odrestaurować budynek i przywrócić mu jego dawną świetność. W tym celu powołano do życia Fundację „Pałac Żelazno”[9].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Jest to budowla murowana, dwuskrzydłowa z cylindryczną wieżą w narożniku południowo-zachodnim, o układzie dwuipółtraktatowym z wewnętrznym korytarzem, piętrowy z użytkowym poddaszem, nakryty czterospadowymi dachami łamanymi z lukarnami[4]. Elewacje dzielą pary pilastrów stojące na boniowanym parterze[4]. Wejście akcentuje portyk z czterema kolumnami podtrzymującymi taras[4] z kamienną balustradą. Centralnie w portyku fronton z kartuszem zawierającym herby: Hugo von Löbbecke (1827-1901[4], lewy) i jego żony Klementine von Lindheim (1831-1884, prawy)[10][11]. W części pomieszczeń na parterze zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami i fragmenty neobarokowych dekoracji sztukatorskich[4]. Przetrwało również założenie parkowo-ogrodowe z czasów budowy pałacu[12].
-
Portyk z herbami -
Herb Hugo v. Löbbecke -
Herb Klementine v. Lindheim -
Widok od frontu
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2013-02-04].
- ↑ Adreßbuch des Schlesischen Grundbesitzes. Nach amtlichen und authentischen Quellen bearbeitet, CERES, landwirtschaftlicher Verlag, Berlin-Groß-Lichterfelde-West und Leipzig 1910. s. 45. [dostęp 2024-07-27].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 432.
- ↑ a b c d e f g h i j Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 430–433. ISBN 978-83-89102-63-8.
- ↑ Słownik geografii turystycznej, pod red. M. Staffy, t. 15, wyd. I-BIS, Wrocław 1994, s. 516.
- ↑ M. Perzyński, Gminy Kłodzko skarby i osobliwości, wyd. Wrocławski Dom Wydawniczy, Wrocław 2002, s. 24.
- ↑ a b Ibidem, s. 25.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, wyd. I-BIS, Wrocław 1994.
- ↑ Historia pałacu w Żelaźnie na oficjalnej stronie Grupy Tanzanit. palaczelazno.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-27)]. [on-line] [dostęp 2013-12-27].
- ↑ Klementine von Löbbecke. [dostęp 2023-09-30]. (pol.).
- ↑ Herb nad głównym wejściem. [dostęp 2023-09-30]. (pol.).
- ↑ J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, wyd. Arkady, Warszawa 2005. ISBN 83-213-4366-X.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, wyd. I-BIS, Wrocław 1994.
- M. Perzyński, Gminy Kłodzko skarby i osobliwości, wyd. Wrocławski Dom Wydawniczy, Wrocław 2002.
- J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, wyd. Arkady, Warszawa 2005. ISBN 83-213-4366-X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]