Zamek w Żmigrodzie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamek w Żmigrodzie
(niem.) Schloss Trachenberg
Symbol zabytku nr rej. A/3637/414 z 26.01.1957 (baszta)
A/3636/317 z 18.07.1956 (pałac)[1]
Ilustracja
Baszta zamkowa
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Żmigród

Zniszczono

1945

Położenie na mapie gminy Żmigród
Mapa konturowa gminy Żmigród, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zamek w Żmigrodzie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Żmigrodzie”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zamek w Żmigrodzie”
Położenie na mapie powiatu trzebnickiego
Mapa konturowa powiatu trzebnickiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Żmigrodzie”
Ziemia51°28′56,0″N 16°54′59,2″E/51,482222 16,916444

Zamek w Żmigrodzie – ruiny barokowego pałacu oraz dobrze zachowanej gotyckiej wieży mieszkalnej, znajdujące się w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w mieście Żmigród nad rzeką Barycz. Położony w parku[2], w którym znajduje się pomnik przyrody - dąb szypułkowy o obwodzie pnia 631 cm (w 2010).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zamek w Żmigrodzie wspominano po raz pierwszy w 1296[2]. Przypuszcza się, że była to jeszcze budowla drewniana[2]. Następna informacja o castrum należącym do książąt oleśnickich pochodzi z 1375 r. Była to budowla na planie nieregularnym[3] ze stojącą od północy wieżą i bramą wjazdową od południa, stojąca wśród rozlewisk rzeki Baryczy i otoczona fosą[2]. Wśród właścicieli byli biskupi wrocławscy, książęta oleśniccy oraz rycerze[2].

Wraz ze śmiercią ostatniego Piasta oleśnickiego, Konrada Białego, w 1492 roku miasto wraz z zamkiem przeszło na własność króla czeskiego Władysława Jagiellończyka, który to przekazał miejscowe ziemie polskiemu feudałowi z Wielkopolski, Zygmuntowi Korcbokowi (Kurzbachowi) z Witkowa (Witkowskiemu). Wilhelm Kurzbach był w 1560 roku budowniczym drugiej, zachowanej wieży[2]. Jest to budowla czworoboczna, czterokondygnacyjna o charakterze mieszkalno-obronnym[3].

Rodzina Kurzbachów władała zamkiem do 1592 r., kiedy to został sprzedany Adamowi Schaffgotschowi. Na przełomie XVI i XVII w. zamek był dwukrotnie niszczony przez pożary[3]. Odbudowany i silnie umocniony zamek przez dwa lata skutecznie odpierał ataki wojsk szwedzkich[3]. Zdobyty został w 1642 r. i odtąd służył przez 8 lat jako szwedzka baza wypadowa na Śląsk[3].

Od połowy XVII w. aż do końca II wojny światowej właścicielami była rodzina von Hatzfeld[2].

Pałac[edytuj | edytuj kod]

W drugiej połowie XVII w. lub na początku XVIII w. Melchior von Hatzfeldt, feldmarszałek austriacki, dokonał przebudowy zamku na okazały barokowy pałac w Żmigrodzie[2][3]. Średniowieczne budynki z wyjątkiem wieży zostały zburzone. Pałac zmodernizowano w XVIII w.[3]. Architektem nowego, klasycystycznego skrzydła, był Carl Gotthard Langhans[2].

W dniu 9 lipca 1813 roku pałac był miejscem spotkania cara Rosji Aleksandra I oraz króla pruski Fryderyka Wilhelm III, którzy wraz z posłami brytyjskim i austriackim opracowywali plan ostatecznego pokonania Napoleona[3]. Ustalenia przeszły do historii jako tzw. protokół trachenberski lub protokół żmigrodzki[2]. W XIX w. zdjęto z wieży czterospadowy dach i dobudowano górne partie ozdabiając je neogotyckim krenelażem.

Pałac został zniszczony w 1945 i nie został później odbudowany[3][2]. Ocalała jedynie wieża, która została odrestaurowana na zewnątrz[3][2]. Nad wejściem herby von Kurzbach i von Maltzahn oraz data 1560[4]W latach 70. XX wieku dokonano wyburzenia ogromnej części ruin pałacu. Gruz wywieziono, a pozostała część zachowanych ruin stanowi ułamek oryginalnej wielkości pałacu. W 2007 rozpoczęto odrestaurowywanie tejże zachowanej części ruin oraz wnętrza wieży, z wykorzystaniem środków unijnych. Od 2008 pozostałości zamku są zagospodarowane turystycznie[2].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 181 [dostęp 2014-02-01].
  2. a b c d e f g h i j k l m Paweł Becela, Andrzej Krzywda: Zabytki. UMiG Żmigród. [dostęp 2014-02-01].
  3. a b c d e f g h i j Izabela Kaczyńska, Tomasz Kaczyński: Polska. Najciekawsze zamki. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 59. ISBN 83-7200-871-X.
  4. Tablica nad wejściem do wieży.. [dostęp 2023-08-29]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]