Pałac w Morawie
50°58′04″N 16°23′38″E/50,967778 16,393889 nr rej. pałac A/4454/733/WŁ z 18.07.1979, ogród i park A/4455/831/WŁ z 18.09.1981
| |
 Pałac w 2013 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Inwestor |
von Kramsta |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy |
1873 |
| Pierwszy właściciel |
von Kramsta |
| Kolejni właściciele |
Hans-Christoph von Wietersheim-Kramsta (1898-1978)[1] |
Położenie na mapie gminy Strzegom  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |
| 50°58′04″N 16°23′38″E/50,967778 16,393889
| |
| Strona internetowa | |
Pałac w Morawie – zabytkowy pałac wybudowano w stylu neoklasycystycznym w 1873[2], będący pierwotnie własnością rodziny von Kramsta.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Pałac położony jest w Morawie – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Strzegom.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pałac pierwotnie dwór oo. benedyktynów. Dzisiejszy pałac wybudowano w 1873 i po bezpotomnej śmierci Marii von Kramsta w 1923 część majątku wraz z pałacem w Morawie odziedziczył jej dalszy krewny Hans-Christoph von Wietersheim, na znak wdzięczności dołączając jej nazwisko do swojego. Rodzina von Wietersheim-Kramsta z siedmiorgiem dzieci mieszkała tu do stycznia 1945[3].
W okresie PRL grunty, należące dawniej do rodziny von Wietersheim-Kramsta, przejęło państwowe gospodarstwo rolne i powstało Gospodarstwo Morawa, będące częścią Stadniny Koni w Strzegomiu. W pałacu mieściły się biura gospodarstwa, przez dłuższy czas szkoła podstawowa, a latem półkolonie dla dzieci robotników, pracujących przy żniwach. Co jakiś czas w pałacu i parku odbywały się ćwiczenia lokalnej jednostki obrony cywilnej[3].
Obecnie własność Fundacji św. Jadwigi z Morawy[4], założonej przez Melittę Sallai. W pałacu aktualnie znajduje się prywatne, całodzienne, bezpłatne przedszkole "Jadwiga" dla dzieci z rodzin w trudnym położeniu materialnym, założone w 1993 i prowadzone przez potomków byłych właścicieli zamku, rodziny von Wietersheim-Kramsta i założoną przez nich Fundację Św. Jadwigi[5].
Ponieważ Skarb Państwa nie zgodził się na wydzierżawienie przedszkolu tylko części budynku (jako zabytkowy zespół parkowo-pałacowy stanowi on niepodzielną całość), zrodził się pomysł przeznaczenia mieszkalnej części pałacu na ośrodek edukacyjny i dom spotkań polsko-niemieckich, który rozpoczął działalność we wrześniu 1994. Jesienią 1995 została zarejestrowana Fundacja św. Jadwigi, której statut objął obie instytucje: przedszkole i dom spotkań. Imię znanej z dobroczynności św. Jadwigi, przybyłej na Śląsk z Andechs w Bawarii, żony księcia Henryka Brodatego i matki Henryka Pobożnego, przypomina jeden z wielu wątków wspólnej, pozytywnej historii sąsiedztwa Polaków i Niemców[3].
Corocznie odbywa się cykl spotkań międzynarodowych w ramach Muzycznej Akademii w Morawie[6][7].
W 2012 przeprowadzono gruntowny remont dachu przy wydatnej pomocy Beauftragten der Bundesregierung für Kultur und Medien (BKM), który zakończono 17 listopada 2012[8].
Całe założenie pałacowo-parkowe jest wpisany do rejestru zabytków pod numerem rej. pałac A/4454/733/WŁ z 18.07.1979, ogród i park A/4455/831/WŁ z 18.09.1981[2].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Pałac składa się z dwóch części, każda na planie prostokąta. Jednopiętrowy budynek w stylu neoklasycystycznym nakryty jest dachami czterospadowymi. W część wschodnią budynku wbudowana jest czworoboczna wieża zwieńczona niskim dachem namiotowym. Całość jest na wysokim podpiwniczeniu, na którym posadowiona jest wysoka kondygnacja parteru (kondygnacja reprezentacyjna) i niższa kondygnacja pierwszego piętra. Parter od podpiwniczenia oddzielony jest szerokim opasującym budynek gzymsem. Elewacje są otynkowane, obramienia otworów wykonane są z kamienia naturalnego (piaskowiec i granit). W elewacji po@udniowej dominuje portyk z czterema kolumnami doryckimi i attyką, do którego prowadzą monumentalne schody łączące ogód z częścią reprezentacyjną. Po lewej stronie portyku na parterze znajduje się przeszklony ogród zimowy. Elewacja ogrodowa skierowana jest na południe, z widokiem na parkowe tarasy. W niej na dwóch kondygnacjach znajdują się tarasy i balkony. Podziały wewnątrz pałacu są w dużej części zachowane w stanie pierwotnym.
Obiekt jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzą jeszcze: park krajobrazowy z pozostałościami kaplicy-mauzoleum z 1902, ogród oraz zabudowania gospodarcze: trzy budynki mieszkalne, trzy stajnie i stodoła[8].
Pierwszy taras ogrodu od południowej strony pałacu ozdobiony jest basenem z fontanną. Oczko wodne na drugim tarasie przekształcono w zbiornik przeciwpożarowy. Park jest rozwinięciem ogrodu z 1824, który pełnił funkcje użytkowe i ozdobne. Założenie pałacowo-parkowe znajduje się na wschodnim skraju wioski[8].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
_ID_597506.jpg)
_ID_597506.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hans-Christoph von Wietersheim-Kramsta. geni.com. [dostęp 2016-02-21].
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ a b c Historia Pałacu Morawa. morawa.org. [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Sporo zmian w Pałacu w Morawie. nasz.walbrzych.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-02)].. nasz.wałbrzych.pl. [dostęp 23.09.2016].
- ↑ Über den Kindergarten. deutsch-polnische-stiftung.de. [dostęp 2021-04-12].
- ↑ I Międzynarodowa wymiana online w Fundacji św. Jadwigi w Morawie. morawa.org. [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Akademia Muzyczna w Morawie. morawa.org/aktualnosci. [dostęp 2021-04-14].
- ↑ a b c Muhrau-Murawa. deutsch-polnische-stiftung.de. [dostęp 2021-04-12].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Strzegomskie, s. 175, t. 19, pod red. Marka Staffy, Wrocław: „I-Bis”, 2004, ISBN 83-85773-70-3.
- Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 37.