Bitwa pod Łojowem (1920)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
8–12 maja 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Łojowem | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Łojowem – walki polskiej grupy mjr. Józefa Wolffa z oddziałami sowieckiej 24 Dywizji Strzelców, a potem polskiej załogi Łojowa z oddziałami Grupy Mozyrskiej i eskadrą Flotylli Dnieprzańskiej, toczone w czasie operacji kijowskiej w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Ukrainie[2][3]. Zgrupowane na froncie od Starej Uszycy nad Dniestrem po Prypeć trzy polskie armie uderzyły na wschód. Po stronie sowieckiej broniły się sowieckie 12 Armia Siergieja Mieżeninowa i 14 Armia Ijeronima Uborewicza posiadające w swoim składzie siedem dywizji strzelców i dywizję kawalerii[4][5].
Podczas ofensywy na Kijów, znajdująca się na Polesiu 9 Dywizja Piechoty otrzymała rozkaz przesunięcia frontu na linię Dniepru i Berezyny[6].
Walczące wojska
[edytuj | edytuj kod]| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 9 Dywizja Piechoty | gen. Władysław Sikorski | Grupa Poleska |
| ⇒ 15 pułk piechoty | mjr Józef Wolf | |
| mjr Bolesław Zaleski | ||
| → I/15 pułk piechoty | kpt. Paweł Horbatowski | 15 pułk piechoty |
| – 1/15 pułk piechoty | por. Piotr Łaszkiewicz | |
| → II/15 pułk piechoty | por. Bolesław Mirgałowski | |
| → III/15 pułku piechoty | kpt. Stanisław Pilczewski | |
| → 4 kompania ckm | ||
 Armia Czerwona
| ||
| Grupa Mozyrska | Tichon Chwiesin | Front Zachodni |
| Grupa Golikowa | Aleksandr Golikow | |
| ⇒ 24 Dywizja Strzelców | N. Kozyriew | |
| ⇒ Flotylla Dnieprzańska | ||
Walki pod Łojowem
[edytuj | edytuj kod]Natrcie na Łojów w maju 1920
[edytuj | edytuj kod]W maju 1920 dowódca 9 Dywizji Piechoty gen. Władysław Sikorski postawił zadanie dowódcy 15 pułku piechoty mjr. Józefowi Wolffowi zdobycia Łojowa. Dowódca pułku zorganizował grupę taktyczna w składzie I batalion 15 pułku piechoty, dwie kompanie III/15 pp, 4 kompania ckm i sam stanął na jej czele[6][7]. Grupa przekazała swoje pozycje obronne pododdziałom 22 pułku piechoty i 8 maja rozpoczęła natarcie. Łamiąc opór drobnych oddziałów nieprzyjaciela, wieczorem dotarła pod Brahin, a po ciężkich walkach ulicznych, nad ranem 9 maja zajęła miasto. W boju zginął dowódca kompanii ppor. Stefan Łazowski[7].
Przeciwnik wycofał się na wschodni brzeg Brohinki, niszcząc za sobą mosty[8]. Dowódca grupy mjr Wolff zmienił kierunek marszu i ruszył przez Szkuryty, Uhly, a wieczorem zatrzymał się w Rudni Żurawlowej. W dniu następnym czołowa 1 kompania por. Piotra Łaszkiewicza, w natarciu na Petryck rozbiła pododdziały 214 pułku strzelców, zdobyła 2 karabiny maszynowe i wzięła kilku jeńców[9]. W miarę posuwania się naprzód, napotykano coraz silniejszy opór oddziałów sowieckiej 24 Dywizji Strzelców. 10 maja zdobyto Grochów. Stąd, po odpoczynku i uporządkowaniu pododdziałów, uderzono 12 maja na Łojów. Mimo wzmocnienia II/15 pułku piechoty, grupa mjr. Wolffa nie potrafiła zdobyć miasta. Zajęto je dopiero 14 maja, kiedy główne siły 24 Dywizji Strzelców wycofały się za Dniepr. Łojów obsadził II/15 pułku piechoty[10][11].
Obrona Łojowa w czerwcu 1920
[edytuj | edytuj kod]W czerwcu 1920 dowództwo sowieckie przygotowywało się do forsowania Dniepru. W tym celu podjęto decyzję wysłania bazującego w Homlu zespołu sożskiego z Flotylli Dnieprzańskiej w okolice ujścia Teterewa do Dniepru. Zespół składał się z pięciu kanonierek, dwóch trałowców, trzech jednostek pomocniczych i miał ubezpieczać przeprawę wojsk grupy Golikowa przez Dniepr w okolicach Okuninowa i Pieczek.
Aby zrealizować postawione zadanie, zespół sożski musiał przejść przed Łojowem, obsadzonym przez II batalion 15 pułku piechoty, wspierany przez 9 baterię 15 pułku artylerii polowej i 3 baterię 9 pułku artylerii ciężkiej oraz oddział Flotylli Pińskiej. Ten ostatni wyposażony był w dwie łodzie motorowe - każda uzbrojona była w jeden ckm i jedno działko 37 mm[10].
Nocą 2 czerwca sześć jednostek zespołu sożskiego wypłynęło na Dniepr z ujścia Soży i otworzyło ogień na Łojów z dział 75 mm i broni maszynowej, wzniecając liczne pożary. Równocześnie oddział strzelców rozpoczął przeprawę przez rzekę na pontonach i barkach na północ od Łojowa. Walkę podjęła 9/9 pap i broń maszynowa polskiego batalionu. Udało jej się zatopić część barek. W toku dalszej walki zatonęła kilkakrotnie trafiona uzbrojona w cztery działa 75 mm i cztery ckm-y sowiecka kanonierka „Mietkij"[12]. Aby skuteczniej razić silnie opancerzonego przeciwnika polskie łodzie motorowe podpływały na kilkadziesiąt metrów do jednostek sowieckich. Uszkodzenia odniósł „Małyj” – flagowa kanonierka zespołu sożskiego, a kanonierka „Mołodieckij” weszła na mieliznę i musiała być wzięta na hol. Mimo poniesionych strat, zespół sożski przedarł się przez Łojów i ruszył w dół Dniepru. Tu wpadł pod ogień 5 baterii 10 pułku artylerii polowej. Uszkodzony (zatopiony?) został jeden sowiecki okręt. Pozostałe okręty przedarły się pod Okuniów, gdzie dołączyły do grupy Golikowa i osłaniały jej przeprawę przez Dniepr[10][13].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]Bitwa zakończyła się porażką oddziałów polskich. Co prawda udaremniono próbę przeprawienia się piechoty sowieckiej przez Dniepr pod Łojowem i zadano straty Flotylli Dnieprzańskiej, ale nie zdołano przeszkodzić eskadrze sowieckiej w wypełnieniu jej zasadniczego zadania - przedarcia się do grupy Golikowa[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 67.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 13.
- ↑ Kutrzeba 1937 ↓, s. 95.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 38.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 239.
- ↑ a b Wiącek 1929 ↓, s. 18.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 239-240.
- ↑ Wiącek 1929 ↓, s. 18-19.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 240.
- ↑ Wiącek 1929 ↓, s. 19.
- ↑ Taube i Żukowski 1931 ↓, s. 36.
- ↑ Wiącek 1929 ↓, s. 20.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Tadeusz Kutrzeba: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1937.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Karol Taube, Olgierd Żukowski: Zarys historii wojennej flotyll rzecznych. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Juliusz S. Tym: Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
- Wojciech Wiącek: Zarys historii wojennej 15-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.