Bój pod Żabinką (VIII 1920)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
26 sierpnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Żabinką | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
Bitwa Warszawska | ||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bój pod Żabinką – walki 7 pułku piechoty Legionów z 3 Dywizji Piechoty z oddziałami sowieckiej 57 Dywizji Strzelców w czasie Bitwy Warszawskiej w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[1]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim[2][3], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą[4], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski, wyprowadzając uderzenie znad Wieprza[5]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie[6].
Walczące wojska
[edytuj | edytuj kod]| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 3 Dywizja Piechoty Legionów | gen. Leon Berbecki | 2 Armia |
| ⇒ 7 pułk piechoty Legionów | ppłk Zdzisław Maćkowski | 3 DP Leg. |
| ⇒ I/7 pułku piechoty Legionów | por. Stanisław Janczyni | gr. płk. Maćkowskiego |
| ⇒ II/7 pułku piechoty Legionów | kpt. Jan Niemiec-Moroński | |
| ⇒ 4 kompania ckm | por. Kazimierz Kominkowski | |
| ⇒ pluton artylerii 6 dak | ||
 Armia Czerwona
| ||
| 57 Dywizja Strzelców | N.Z. Mikita-Kolada | 12 Armia |
Walki pod Żabinką
[edytuj | edytuj kod]
Po klęsce nad Wisłą dowództwo sowieckie pospiesznie uzupełniało i reorganizowało ocalałe z pogromu jednostki. W Żabince koncentrowała się sowiecka 57 Dywizja Strzelców. Jej dowództwo planowało uderzenie na Brześć[8]. 24 sierpnia dowódca 7 pułku piechoty Legionów otrzymał zadanie zorganizowania wypadu na Żabinkę i rozbicia zgrupowanych tam sowieckich jednostek. W skład oddziału wypadowego wszedł I batalion 7 pp por. Stanisława Janczyniego, II/7 pp Leg. kpt. Jana Niemca-Morońskiego, pułkowa 4 kompania ciężkich karabinów maszynowych i pluton artylerii. W sumie oddział liczył około 1400 żołnierzy, dwa działa, 22 ckm-y[9].
Przed świtem 25 sierpnia oddział opuścił Brześć i niezauważony przez nieprzyjaciela przekroczył linię sowieckich ubezpieczeń. Maszerując lasem w kierunku Czerniawczyce - Demianicze, unikając spotkania z Sowietami, żołnierze dotarli wieczorem do Chmielowa. Tu zarządzono odpoczynek i wysłano patrole rozpoznawcze ku stacji Żabinka. Zwiadowcy przyprowadzili jeńców – zwiadowców artyleryjskich, których zeznania stwierdziły obecność brygady kawalerii w sile około 400 „szabel” z karabinami maszynowymi w Siedliszczach, Wietochnie i Iwachnowiczach, zaś na stacji Żabinka – dowództwa 57 Dywizji Strzelców ze świeżo przybyłymi transportami piechoty[10]. Po wnikliwej ocenie sytuacji ppłk Zdzisław Maćkowski zdecydował uderzyć II batalionem frontalnie na stację, a I batalionem obejść Żabinkę od północy i zaatakować nieprzyjaciela z północnego wschodu[11]. Nocą z 25 na 26 sierpnia Polacy bez strzału zlikwidowali placówki sowieckie i wdarli się do miasta. Dobrze skoordynowane natarcie obu batalionów nie pozwoliło zaskoczonym czerwonoarmistom na zorganizowanie obrony. Zdobywano dom po domu obrzucając je granatami. 2 kompania ckm rozpoczęła morderczy ogień ze wszystkich karabinów maszynowych do pociągu napełnionego wojskiem sowieckim.
Po wykonaniu zadania grupa ppłk. Maćkowskiego, nie niepokojona przez nieprzyjaciela, wróciła przez Iwachnowicze do Brześcia, rozbijając w drodze powrotnej słabe oddziały sowieckiej kawalerii[12].
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 27 sierpnia 1920 donosił[13][14]:
Uprzedzając planowany przez nieprzyjaciela na 26 b. m. — atak na Brześć, oddziały 3-ej dywizji legjonów dnia 25 b. m. przeszły do energicznych działań zaczepnych. Główna kolumna nieprzyjacielska, zaskoczona na stacji kolejowej Żabinka podczas wyładowywania z pociągów, przez ogień na bliski dystans została zdziesiątkowana. Wzięto przeszło 650 jeńców, w tem 90 oficerów linjowych i 2 oficerów sztabu generalnego, 12 karabinów maszynowych i 4 samochody ciężarowe. Dowódca 57-ej dywizji sowieckiej i szef sztabu polegli.
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]Polacy odnieśli zdecydowane zwycięstwo, a stacjonujące w Żabince oddziały sowieckie zostały doszczętnie rozbite. 57 Dywizja Strzelców straciła znaczną liczbę poległych i rannych. Polacy wzięli 650 jeńców, zdobyli cztery samochody, dwanaście ckm-ów i dużą ilość sprzętu wojskowego. Zginęli: dowódca 57 Dywizji Strzelców i szef sztabu dywizji. Straty polskie były minimalne - jeden zabity, jeden ranny[11][14].
W Łąkach, po przeprowadzonym wypadzie, dowódca 3 Dywizji Legionów, generał podporucznik Leon Berbecki udekorował Orderem Virtuti Militari szesnastu żołnierzy 7 pp Leg., którzy wyróżnili się męstwem, a wśród nich sierżanta sztabowego Bolesława Marca[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 199.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 57.
- ↑ Odziemkowski 1990 ↓, s. 68.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 168.
- ↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
- ↑ Żeligowski 1930 ↓, s. 116.
- ↑ Maćkowski 1921 ↓, s. 989.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 482.
- ↑ Markiewicz 1928 ↓, s. 19.
- ↑ Markiewicz 1928 ↓, s. 20.
- ↑ a b Odziemkowski 1998 ↓, s. 167.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 483.
- ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 286.
- ↑ a b c Markiewicz 1928 ↓, s. 21.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Zdzisław Maćkowski. Wypad 7 p. p. Legjonów na Żabinkę dnia 25 - 26.VIII.1920 r.. „Bellona”. 4 (11), s. 988-994, 1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy.
- Ferdynand Markiewicz: Zarys historji wojennej 7-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Bitwa warszawska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1990.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918 – 1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
- Lucjan Żeligowski: Wojna w roku 1920 - wspomnienia i rozważania. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1930.