Dwór w Wojborzu
 nr rej. A/4595/1212/WŁ z 31.10.1986[1]
| |
 Dwór w Wojborzu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Wojbórz 210b |
| Typ budynku |
dwór |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
druga poł. XVI w. |
| Ważniejsze przebudowy |
1688 r., XIX w. |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°30′31,28″N 16°38′43,25″E/50,508689 16,645347
| |
Dwór w Wojborzu – zabytkowy dwór[1] w Wojbórzu – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko[3]. Zabytek położony jest w centrum wsi, około 300 m na południe od kościoła.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy dwór w Wojborzu istniał już w połowie XV w.[4]. Obecna rezydencja została wzniesiona przez rodzinę von Tschischwitz w latach siedemdziesiątych lub osiemdziesiątych XVI w.[4]. W 1653 pułkownik wojsk cesarskich Henryk Degner von Degnerheimb (zm. 1668) kupił majątek w Wojborzu od baronowej von Traun, de domo von Weber[5]. Jego synem był kapitan kawalerii[6] Johann Lorenz (Jan Wawrzyniec) Degner von Degnerheimb (zm. 1688)[7], który przejął majątek w spadku i w 1668 zakończył barokową przebudowę dworu (data na portalu). Córką Johanna Lorenza była Anna Katarzyna, która w 1680 wyszła za Stanisława Filipa bar. von Kurzbach. W 1694 sprzedała majątek Janowi Jerzemu hr. von Goetzen[5]. Po przejęciu majątku w Wojborzu przez rodzinę von Götzen dwór przeważnie pełnił funkcję siedziby zarządcy folwarku[4]. Po 1945 roku we dworze i folwarku ulokowano państwowe gospodarstwo rolne[3]. Decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia 31 października 1986 roku dwór został wpisany do rejestru zabytków[1]. W 2017 budynek nie był użytkowany.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Dwór jest barokową budowlą wzniesioną z kamienia i cegły, założoną na planie prostokąta, z wydatnym, oskarpowanym ryzalitem od północy[4]. Budynek jest podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem i nakryty wysokim dachem dwuspadowym[4]. Fasada (elewacja południowa) jest ośmioosiowa z asymetrycznie umieszczonym głównym wejściem, ozdobionym portalem o cechach późnorenesansowych[4]. Nad wejściem prostokątna płycina, ozdobiona po bokach spływami wolutowymi, z kartuszem zawierającym herb Johanna Lorenza Degnera von Degenheimb z inicjałami I. L. D. V. D radcy dworskiego i rokiem Anno 1668[8], flankowanym (otoczonym) przez panoplia. Portal zwieńczony trójkątnym frontonem z trzema kulami na postumentach, położonymi na szczycie i po bokach. Fronton zawiera mniejszy herb, z trzema różami na skosie i trzema różami postawionymi w słup między dwoma trąbami w klejnocie oraz z inicjałami H.V.D.SI[9][10]. Elewacja tylna jest siedmioosiowa, ze wspomnianym wyżej dwuosiowym ryzalitem i dodatkowym wejściem do budynku, elewacje boczne są trzyosiowe[4]. Obecnie elewacje są w znacznym stopniu uproszczone. Zachowały boniowane naroża i wykonane w tynku uszakowe obramowania otworów okiennych[4].
Budynek jest częścią zespołu dworskiego, składającego się z okazałych budynków mieszkalnych i gospodarczych, usytuowanych wokół dwóch prostokątnych dziedzińców[3]. Zabudowania te pochodzą w większości z XIX wieku[3].
Portal z herbem
[edytuj | edytuj kod]-
Asymetryczne wejście w fasadzie -
Późnorenesansowy portal z herbami -
Herb I. L. Degnera v. Degnerheimba, 1668 -
Herb z inicjałami H.V.D.SI -
Degner von Degnerheimb (odmiana herbu)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 68. [dostęp 2017-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
- ↑ Adreßbuch des Schlesischen Grundbesitzes. Nach amtlichen und authentischen Quellen bearbeitet, CERES, landwirtschaftlicher Verlag, Berlin-Groß-Lichterfelde-West und Leipzig 1910. s. 53. [dostęp 2024-07-27].
- ↑ a b c d Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 12: Góry Bardzkie. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, s. 241. ISBN 83-85773-04-5.
- ↑ a b c d e f g h Damian Dąbrowski: Wojbórz. [w:] www.palaceslaska.pl [on-line]. [dostęp 2017-07-19].
- ↑ a b Roman Sękowski (1931-2023): Herbarz szlachty śląskiej : informator genealogiczno-heraldyczny.. T. T. 2 D-G. Fundacja „Zamek Chudów” ; Videograf II, 2021, s. 19.
- ↑ rotmistrz wojsk cesarskich
- ↑ ENSE OPUS EST – VERANCSICS ANTAL EMBLÉMAVERSE I. SZULEJMÁN SZULTÁNRÓL, 1558. s. 130-131. [dostęp 2024-08-20].
- ↑ Dwór Wojbórz
- ↑ Hans Von Degner Sacrum Imperium
- ↑ Dokumenty NID. [dostęp 2024-08-20].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 12: Góry Bardzkie. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, ISBN 83-85773-04-5.
