Rybnik

Rybnik

miasto na prawach powiatu
Rybnicki rynek
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Aglomeracja	rybnicka
Data założenia	XII wiek
Prawa miejskie	1327
Prezydent	Piotr Kuczera
Powierzchnia	148,36 km²
Wysokość	210–308 m n.p.m.
Populacja (30.06.2020) • liczba ludności • gęstość	137 782 928,7 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	od 44-200 do 44-292
Tablice rejestracyjne	SR
Położenie na mapie województwa śląskiego Rybnik
Położenie na mapie Polski Rybnik
50°05′55″N 18°32′42″E
TERC (TERYT)	2473011
SIMC	0942765
Hasło promocyjne: Rybnik. Miasto z ikrą.
Urząd miejski ul. Chrobrego 2 44-200 Rybnik
Strona internetowa
BIP

Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w szpitalu przy Gliwickiej w Rybniku

Rybnik – miasto na prawach powiatu, położone w południowej Polsce, w województwie śląskim. Największy ośrodek centralny aglomeracji rybnickiej i Rybnickiego Okręgu Węglowego. Historycznie leży na Górnym Śląsku.

Rybnik składa się z 27 dzielnic zamieszkiwanych przez niecałe 138 tys. mieszkańców (stan na 30 czerwca 2020 r.) oraz jest siedzibą powiatu rybnickiego ziemskiego. Zajmuje 16. miejsce na liście największych miast Polski według powierzchni i 25. miejsce na liście największych miast Polski według ludności. Jest również na 8. miejscu pod względem liczby ludności w województwie śląskim.

Nazwa

Rybnik wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie

Nazwa miasta nawiązuje do okresu przedindustrialnego, kiedy mieszkańcy Rybnika utrzymywali się głównie z rybactwa, a w miejscu dzisiejszego rynku znajdował się spory staw hodowlany Rybnik. Nazwa wywodzi się od polskiej nazwy oznaczającej staw przeznaczony do hodowli ryb. Po śląsku oraz w języku czeskim słowo rybnik także oznacza staw rybny (podobnie jak w języku ogólnopolskim np. karmnik, paśnik).

W języku staropolskim to tradycyjne określenie było powszechnie używane do XVII wieku, zanim zostało wyparte przez słownictwo fachowe. Staropolska nazwa stawów hodowlanych zanotowana jest w dziele „Księgi o gospodarstwie” wydanym w Krakowie w 1571 przez Piotra Krescencjusza, który podaje ich nazwę oraz przeznaczenie: „Sadzawice i rybniki ku chowaniu ryb rozmaitych”. W swoim dziele Roczne dzieje kościelne wydane w Krakowie w 1603 roku Piotr Skarga notuje „Ryby chowają się pod strażą w zamknionych rybnikach”.

Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Rybnik podając jej znaczenie Stadt an den Fischteichen, czyli po polsku Miasto nad stawami rybnymi.

Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w łacińskim dokumencie papieża Grzegorza IX wystawionym 26 maja 1230 roku w obecnie używanej polskiej formie Rybnik we fragmencie in Kozle castellaturam de Racziborz circa Rybnik. W łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis spisanej w latach 1295–1305 wymienione są wsie założone na prawie polskim iure polonico, obecne dzielnice Rybnika, które zostały wchłonięte przez miasto w procesach urbanizacyjnych jak Gotartowice we fragmencie Gothartovitz decima solvitur more polonico, Boguszowice we fragmencie Bogussovitz solvit decimam more polonico, Chwałowice we fragmencie Chwalowitz solvitur decima more polonico oraz Kłokocin jako Clocochina we fragmencie Clocochina decima more polonico.

Historyczne dokumenty zanotowały jako osobne miejscowości również inne obecne dzielnice miasta: w 1228 Niedobczyce jako Nedobcici, w 1531 Ochojec – Ochotzetz, w 1228 Chwałowice jako Falevich i w 1305 Quelowicz, w 1532 Popielów jako Popelaw, w 1614 Orzepowice Ożepowice.

W 1750 roku nazwa Rybnik wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska.

Nazwę Rybnik w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1902 notuje nazwę miasta pod nazwą Rybnik podając również zapis z łacińskiego dokumentu z roku 1223 Ribnich.

Położenie

Panorama Rybnika i okolic z góry Grzybówka

Rybnik położony jest na Płaskowyżu Rybnickim będącym częścią Wyżyny Śląskiej, na terenie Górnego Śląska. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Grzybówka 291 m n.p.m. Przez miasto przepływają rzeki Ruda i Nacyna oraz kilka potoków. Pod względem geologicznym Rybnik położony jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym obejmującym cały Rybnicki Okręg Węglowy oraz Górnośląski Okręg Przemysłowy.

Miasto graniczy z następującymi powiatami: rybnickim, raciborskim, wodzisławskim, gliwickim, Żory. Najbliżej położonymi miastami są: Radlin (w odległości 7,7 km), Rydułtowy (10,4 km), Czerwionka-Leszczyny (10,7 km), Wodzisław Śląski (12,2 km), Żory (12,7 km) i Pszów (12,9 km).

Podział administracyjny

Miasto Rybnik podzielone jest na 27 dzielnic. Stanowią one pomocniczy szczebel samorządu miejskiego.

Nazwa dzielnicy	Liczba mieszkańców	Położenie
Boguszowice Osiedle	10 510	Południowe obrzeża miasta
Boguszowice Stare	7 613	Południowa część miasta
Chwałęcice	1 839	Północna część miasta, po zachodniej stronie Zalewu Rybnickiego
Chwałowice	7 322	Na południe od centrum miasta
Golejów	2 327	Północna część miasta, przy trasie Rybnik – Gliwice
Gotartowice	3 598	Wschodnie obrzeża miasta
Grabownia	777	W północnej części miasta, od strony zachodniej dzielnica leży nad Zalewem Rybnickim
Kamień	4 413	Dzielnica najbardziej odizolowana od układu osadniczego miasta, na zasadzie „półwyspu” wchodzi w obszar Gminy i Miasta Czerwionka-Leszczyny
Kłokocin	2 591	Południowo-wschodnie obrzeża miasta
Ligota – Ligocka Kuźnia	4 026	Po zachodniej stronie dzielnic Śródmieście i Meksyk
Maroko-Nowiny	18 262	Dzielnica graniczy od północnego zachodu z obszarem śródmieścia
Meksyk	2 610	Dzielnica graniczy od południowego wschodu (wzdłuż linii kolejowej) z obszarem śródmieścia
Niedobczyce	12 454	Południowo-zachodnia część miasta
Niewiadom	4 645	Południowo-zachodnia część miasta
Ochojec	2 108	Północne obrzeża miasta, przy trasie Rybnik – Gliwice
Orzepowice	3 574	Na północny zachód od centrum miasta
Paruszowiec-Piaski	4 771	W kierunku północno-wschodnim od centrum miasta
Popielów	3 307	Południowe obrzeża miasta
Radziejów	1 860	Południowa część miasta
Rybnicka Kuźnia	3 486	Na północ od centrum miasta, po wschodniej stronie Zalewu Rybnickiego
Rybnik – Północ	7 380	Północna część miasta, dzielnica tworzy czworokąt w obrębie rzeki Rudy, ulic Wyzwolenia i Kotucza, ulicy Rudzkiej i ulicy Mikołowskiej
Smolna	6 693	Dzielnica graniczy z centrum miasta od jego południowej strony
Stodoły	601	Po północnej stronie Zalewu Rybnickiego – prawie cały jego obszar (tj. zalew główny i zalew „Pniowiec”) znajduje się w granicach dzielnicy
Śródmieście	7 366	Centralna dzielnica miasta
Wielopole	1 974	Na północ od centralnego obszaru miasta, przy trasie Rybnik- Gliwice
Zamysłów	3 372	W bezpośrednim sąsiedztwie z obszarem śródmieścia, po jego południowej stronie
Zebrzydowice	3 270	Zachodnie obrzeża miasta

Warunki naturalne

Klimat

Klimat Rybnika jest łagodny, wpływają na to bliskie sąsiedztwo rzeki Odry, kompleksy leśne w Parku Krajobrazowym Rud Wielkich, a przede wszystkim bliskie sąsiedztwo Bramy Morawskiej. Średnia temperatura roczna kształtuje się w granicach +7 °C do + 8 °C. Najcieplej jest w lipcu, najzimniejszym zaś miesiącem jest styczeń. Opady kształtują się w granicach 600–900 mm rocznie. Miasto leży w strefie wiatrów słabych i bardzo słabych. Średnia roczna prędkość wiatru – 2,2 m/s.

Zanieczyszczenie środowiska

Rybnik znajduje się w czołówce rankingu polskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Rybnik został sklasyfikowany jako czwarte najbardziej zanieczyszczone miasto Unii Europejskiej.

9 stycznia 2017 r. w Rybniku zarejestrowano rekordowe stężenie pyłu zawieszonego. Stacja pomiarowa w dzielnicy Orzepowice wskazała wynik 1563 µg/m3, norma (50 µg/m3) została przekroczona o 3126%. Następnego dnia rekord został pobity, stacja pomiarowa na ul. Borki wykazała przekroczenie PM10 o 3170% (1585 µg/m3).

W związku z bardzo złą jakością powietrza na terenie miasta Rybnika, w dniach 10 i 11 stycznia 2017 r. zawieszono zajęcia we wszystkich placówkach oświatowych prowadzonych przez Miasto Rybnik.

Historia

Początki i średniowiecze

Dokładne początki Rybnika nie są znane. Pierwsze ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta datuje się na ok. osiem tysięcy lat przed naszą erą. Znalezione przedmioty przemawiają za tezą, że w czasach panowania Rzymu prowadzona była wymiana handlowa z plemionami Celtów.

Według Żywota św. Metodego tereny dzisiejszej południowej Polski (w tym także teren na którym leży Rybnik) przyjęły chrzest z Wielkich Moraw (przypuszczalnie przed 906, gdyż w tymże roku państwo Wielkomorawskie przestało istnieć).

Rybnik jako Rijbnick na mapie Wacława Grodzieckiego z 1592 roku

Pieczęć miasta Rybnika z 1669 roku

W średniowieczu, być może na przełomie XI i XII wieku, w dolinie Nacyny powstała – związana więzami zależności z grodem w Raciborzu – osada rybacka, która dała początek późniejszemu miastu. W okolicach znajdowało się wiele stawów rybnych, od których miasto wzięło swoją nazwę.

Pod koniec XII wieku wrocławski biskup Żyrosław II konsekrował w Rybniku nieistniejący już kościół farny pw. Najświętszej Marii Panny, budowany w latach 1170–1197. Współfundatorem kościoła był książę raciborski Mieszko I Laskonogi (nazywany też Plątonogim). W 1202 roku księżna Ludmiła, żona Mieszka Plątonogiego, sprowadziła na ziemię rybnicką zakon norbertanek, który przeniesiony został 26 lat później do Czarnowąsów pod Opolem.

Dawna osada przeistoczyła się w miasto pomiędzy rokiem 1288 a 1308, gdy została lokowana na prawie niemieckim (magdeburskim). Rok 1308 jest datą bardzo istotną dla Rybnika, ponieważ właśnie wtedy po raz pierwszy pojawia się on w źródłach pisanych jako civitas (miasto).

Do 1336 r. (później także w latach 1521–1532) był pod władaniem śląskich Piastów. Z tamtego okresu zachował się w centrum miasta średniowieczny zamek piastowski. Na obecnym placu Wolności mieścił się wówczas plac handlowy spełniający rolę rynku.

W 1327 roku Rybnik wraz z całym księstwem znalazł się w granicach Królestwa Czech. Od 1336 roku aż do 1521 roku Rybnikiem tak jak całym regionem, rządzili czescy Przemyślidzi.

W 1345 roku w czasie wojny polsko-czeskiej, Rybnik został zniszczony przez wojska węgierskie, wspierające siły króla polskiego Kazimierza III Wielkiego w wojnie z Mikołajem II, księciem opawsko-raciborskim i wspierającym go królem czeskim Janem I Luksemburskim.

Za panowania Jana II Żelaznego Królestwem Czech wstrząsnęły wojny husyckie, efektem czego było zniszczenie Rybnika w 1421 roku.

Od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów, Rybnik, tak jak reszta Śląska, znalazł się w monarchii Habsburgów. W tym czasie Rybnik zyskał prawo do jarmarków, czyli tzw. przywilej targowy. Targowisko stanowił plac rybnickiego Rynku, który stanowił centralną część miasta. Rynek był głównie miejscem handlu, lecz odbywały się tam także przedstawienia, zebrania czy egzekucje.

Gdy w 1532 roku Habsburgowie przekazali księstwo opolsko-raciborskie Jerzemu Hohenzollernowi. W tym samym roku miasto stało się stolicą Rybnickiego Państwa Stanowego, obejmującego swym zasięgiem także kilkanaście okolicznych wsi. W 1607 roku Rybnik stał się miastem prywatnym, przechodząc na własność wpierw czeskiego rodu Lobkowiców, a od 1682 r. polskiego rodu Węgierskich.

Rybnik w Prusach

Mapa powiatu rybnickiego z początku XX w.

W XVIII wieku Rybnik podlegał inspekcji podatkowej w Prudniku. W wyniku I wojny śląskiej (1740–1742) toczonej między Austrią a Prusami, niemal cały Śląsk (bez Śląska Cieszyńskiego i Śląska Opawskiego) został przyłączony do Królestwa Prus. Natychmiast wprowadzono także nowy podział administracyjny w wyniku którego w 1742 roku powstał powiat pszczyński do którego należał Rybnik. Mimo zmiany przynależności monarchicznej, miasto nadal funkcjonowało w ramach Rybnickiego Państwa Stanowego.

W 1788 roku Antoni Węgierski sprzedał miasto królowi pruskiemu, Wilhelmowi Fryderykowi II, dzięki czemu Rybnik uzyskał statut wolnego miasta królewskiego (immediatowego), co wpłynęło na poprawę życia rybniczan, m.in. zniesiono poddaństwo oraz zaczęto przebudowę miasta – drewniane budynki zastąpione zostały murowanymi.

W 1818 roku Rybnik został siedzibą powiatu rybnickiego, który powstał z części dawnych powiatów raciborskiego, gliwickiego i pszczyńskiego. Rozwój przemysłu (przede wszystkim górnictwo i browarnictwo) oraz doprowadzenie do Rybnika linii kolejowych (1856) przyczyniło się do wzrostu liczby mieszkańców miasta.

W połowie XIX wieku powiat rybnicki zamieszkiwała w większości ludność mówiąca po polsku. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje, że w 1861 roku w mieście Rybnik mieszkało 3169 mieszkańców. W momencie wydania publikacji w Rybniku większość posługiwała się językiem niemieckim – 1841 osób w 355 rodzinach, a językiem polskim 1329 osób w 255 rodzinach.

W 1871 roku po zjednoczeniu Niemiec przez kanclerza Ottona von Bismarcka miasto wraz z całymi Prusami stało się częścią Cesarstwa Niemieckiego.

Lata międzywojenne

Na początku 1919 roku w oparciu o istniejącą od 1918 roku Obronę Górnego Śląska powstała w mieście rybnicka komórka Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska.

Podczas I powstania śląskiego w okolicy miasta trwały walki polsko-niemieckie.

Podczas II powstania śląskiego ze względu na stacjonowanie w mieście oddziałów alianckich, powstańcy ograniczyli się jedynie do blokowania Rybnika.

20 marca 1921 r. odbył się plebiscyt na Górnym Śląsku. W Rybniku zdecydowana większość (71% albo 4714) głosowała za Niemcami, natomiast w powiecie Rybnik 65%, albo 52347 głosów ważnych oddano za przyłączeniem do Polski i 27919 (35%) za pozostaniem w Niemczech.

W trakcie III powstania śląskiego powstańcy do Rybnika wkroczyli 3 maja 1921 r. ok. godz. 4 nad ranem. W ciągu zaledwie jednej godziny prawie cały Rybnik – z wyjątkiem szpitala psychiatrycznego – znalazł się w rękach powstańców. Po 11 dniach oblężenia powstańcy przejęli kontrolę nad terenem Zakładu dla Umysłowo Chorych, w którym ukrywało się ponad 600 dobrze uzbrojonych osób z proniemieckich oddziałów.

3 lipca 1922 r. na rybnickim rynku przed starym ratuszem podpisane zostały dwa ważne dokumenty: akt formalnie kończący przejmowanie przyznanej Polsce części Górnego Śląska oraz protokół dotyczący przekazania Rybnika i powiatu rybnickiego władzom polskim.

4 lipca 1922 r. Rybnik został oficjalnie przyłączony do Polski, po tym gdy na teren powiatu rybnickiego, jako ostatniej strefy obszaru plebiscytowego Górnego Śląska, wkroczyły pododdziały polskiego wojska, głównie żołnierze 3. Pułku Strzelców Podhalańskich.

Dzięki dobremu położeniu miasto nadal mogło się rozwijać, wzrastała liczba mieszkańców, a w mieście mieściło się starostwo powiatowe. W latach międzywojennych wybudowano nowy gmach Urzędu Miasta, szkoły, nowe drogi, zakładano skwery i odnowiono rynek. Miasto wygrało ogólnopolski konkurs na ukwiecone miasto i otrzymał miano „miasta kwiatów i ogrodów”. Powstały liczne spółdzielnie spożywców, elektryfikacyjne i budowlane. W mieście w okresie międzywojennym stacjonował batalion 75 Pułku Piechoty, którego dowódcami byli m.in. Leopold Okulicki oraz Stanisław Sosabowski.

II wojna światowa

Nowa Synagoga (zburzona w 1940 r.)

Dalszy rozwój miasta przerwał wybuch II wojny światowej. Już pierwszego dnia wojny Rybnik i cały powiat rybnicki znalazły się we władzy okupanta, co spowodowane było wysuniętym względem Trzeciej Rzeszy położeniem miasta i powiatu. Wkraczające do miasta oddziały Wehrmachtu spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem ludności

W Rybniku powstał Inspektorat Armii Krajowej, podzielony na obwody: Rybnik, Pszczyna, Wodzisław Śląski i obwód zewnętrzny raciborsko-kozielski. Od marca 1942 inspektoratowi w Rybniku został podporządkowany podinspektorat w Cieszynie z obwodami: Cieszyn, Jabłonków i Karwina.

Armia Czerwona zajęła Rybnik 26 marca 1945 r. Zniszczone było 25% zabudowy miasta.

Polska Ludowa

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 3

Częściowo zniszczone miasto powoli zaczęto odbudowywać. Koncentrowano się przede wszystkim nad rozwojem przemysłu węglowego, co w niedługim czasie spowodowało powstanie Rybnickiego Okręgu Węglowego (ROW). Stworzenie tego okręgu zaplanowano w planie 5-letnim na lata 1961–1965. Powołano specjalnego Pełnomocnika Rządu do spraw rozwoju Rybnickiego Okręgu Węglowego. 1 marca 1961 roku Rada Ministrów PRL podjęła uchwałę Nr 93/61 w sprawie zabezpieczenia prawidłowego i kompleksowego rozwoju Rybnickiego Okręgu Węglowego w 1961/65 r.

Od 1963 roku organizowane były coroczne Rybnickie Dni Literatury. W 1964 roku oddano do użytku budynek "Teatru Ziemi Rybnickiej".

W latach 70. XX w. Rybnik powiększył swe terytorium, ponieważ włączonych zostało do niego kilka podrybnickich wiosek i miasteczek. W tym okresie w dzielnicy Rybnicka Kuźnia zostaje otwarta Elektrownia Rybnik, obecnie jedna z największych elektrowni na Górnym Śląsku. Poza przemysłem rozwijała się oświata, kultura, sport i rekreacja. Powstawały nowe osiedla mieszkaniowe m.in. największe w Rybniku: osiedle Nowiny. Gruntownie zrekonstruowano szkolnictwo.

Rybnicka Spółdzielnia Mieszkaniowa

Demografia

Rozwój demograficzny

Rozwój demograficzny Rybnika ściśle związany jest z wcielaniem okolicznych miasteczek i wsi. Największy skok ludności miał miejsce w latach siedemdziesiątych, gdy po wcieleniu m.in. sąsiednich miast Boguszowice, Chwałowice i Niedobczyce liczba ludności potroiła się. W latach 80. tempo wzrostu ludności spadło, w latach 90. nastąpiła zaś stagnacja, a następnie powolny spadek liczby mieszkańców, tendencja spadkowa jest jednak wyraźnie niższa niż w pozostałych miastach Polski i Europy. W 2006 przyrost naturalny był dodatni i wynosił 1,3%. W latach 2008–2009 nastąpił niewielki wzrost liczby ludności Rybnika, który tymczasowo przerwał trwający od 1997 r. trend spadkowy.

• Wykres liczby ludności Rybnika na przestrzeni ostatnich 80 lat

Największą populację Rybnik odnotował w 1997 r. – według danych GUS 144 943 mieszkańców.

Struktura wiekowa i zawodowa

Miasto zamieszkuje niemal 141 tys. mieszkańców. W Rybniku przeważa ludność w wieku produkcyjnym (65%), następnie ludność wieku przedprodukcyjnym (18%). Najmniejszy udział (17%) ma ludność w wieku poprodukcyjnym. Struktura społeczeństwa Rybnika jest zbliżona do struktury występującej w całym województwie.

Stopa bezrobocia w grudniu 2013 wynosiła 8,3%, co oznacza, że bez pracy było 4,8 tys. mieszkańców Rybnika. Wśród powiatów grodzkich w woj. śląskim niższe od Rybnika bezrobocie miały tylko Katowice (5,4%), Bielsko-Biała (6,4%), Tychy (6,8%) i Gliwice (7,5%). Bezrobocie rejestrowane w Rybniku w 2017 roku wynosiło 4,3% (6,0% wśród kobiet i 2,8% wśród mężczyzn). Jest to znacznie mniej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla województwa śląskiego (5,2%) oraz znacznie mniej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla całej Polski (6,6%).

Przyroda

Zalew Gzel, jeden z trzech zalewów Zbiornika Rybnickiego

Zalew Pniowiec, jeden z trzech zalewów Zbiornika Rybnickiego

Księżok – staw

Zieleniec przy Teatrze Ziemi Rybnickiej (z kaskadami wodnymi)

Na terenie miasta znajduje się 6 obszarów zielonych mających status parków oraz kilkadziesiąt obszarów o statusie zieleńców i skwerów. Na obrzeżach miasta od strony północnej znajduje się Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, w którym m.in. do dziś przetrwał kształtowany przez wieki układ przestrzenny oraz zachowała się naturalna i kształtowana ręką ludzką sieć wodna.

Według danych Centralnego Rejestru From Ochrony Przyrody (CRFOP) z dnia 30.06.2017 na obszarze Rybnika znajduje się 24 form ochrony przyrody (1 park krajobrazowy, 20 pomników przyrody, 3 użytki ekologiczne). Do rybnickich osobliwości przyrodniczych zaliczyć należy także występujące tu unikalne paprocie wodne m.in. salwinia pływająca czy marsylia czterolistna. Do parków Rybnika należą: Park im. św. Jana Sarkandra, Park Kozie Góry, Park Osiedlowy.

Parki miejskie

• Park im. św. Jana Sarkandra – Śródmieście
• Park Kozie Góry – Meksyk
• Park Górnika – Chwałowice
• Park Osiedlowy – Boguszowice Osiedle
• Park im. H. Czempiela – Niedobczyce
• Park Na Górce- Śródmieście

Zieleńce i skwery

• Zieleniec im. Rozalii Biegeszowej – na rogu ulic Chrobrego i 3-go Maja
• Zieleniec Starościński – między ulicami Piłsudskiego, Wieniawskiego i Klasztorną
• Zieleniec przy ul. Wieniawskiego – ograniczonym ulicami: 3-go Maja, Wieniawskiego i Klasztorną
• Zieleniec Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) – w pobliżu kościoła pw. św. Antoniego
• Skwer z fontanną – w sąsiedztwie Urzędu Miasta
• Zieleniec przy Teatrze Ziemi Rybnickiej
• Zieleniec Bukówka – pomiędzy ul. 3-go Maja a Miejską
• Zieleniec pod Topolami – w dzielnicy Smolna
• Zieleniec przy Zamku – przy gmachu Sądu Rejonowego.

Użytki ekologiczne

• Meandry rzeki Rudy – siedlisko przyrodnicze i stanowisko rzadkich lub chronionych gatunków
• Okrzeszyniec – ochrona ekosystemów wodnych i łąkowych ze stanowiskami rzadkich i ustępujących gatunków roślin, ptaków, gadów i płazów
• Kencerz – torfowisko

Pomniki przyrody

• Jesion wyniosły – ul. Hallera
• Wierzba krucha – ul. Hallera
• Dwie lipy drobnolistne – przy ul. Arki Bożka
• Lipa szerokolistna – przy ul. Gminnej
• Lipa szerokolistna – przy ul. Gminnej
• Głaz narzutowy przy KWK Chwałowice

Lasy

Nazwa lasu	Położenie
Las Rauden	na południowy zachód od Chwałęcic
Las Czarny	na wschód od Gotartowic
Las Królewiok	Pomiędzy Boguszowicami Starymi a Ligotą
Las Goik	na wschód od Kłokocina
Las Gorylowiec	na wschód od Boguszowic Starych
Las Blicherski	przy KWK Jankowice
Podlesie	południowa część Popielowa
Nacyński	na południe od Zamysłowa
Las Starok	na wschód od Kłokocina
Grabina	na północny zachód od Grabowni
Lasy Królewskie	zachodnia część Ochojca

Gospodarka

Elektrownia Rybnik

C.H-R Focus Mall

W Rybniku w roku 2017 w rejestrze REGON zarejestrowanych było 13 857 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 9959 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Swoje fabryki posiadają tu m.in. Purmo, Tenneco Automotive. Na terenie miasta działa 24-hektarowa Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (cała strefa przemysłowa ma 54 hektary) oraz Rybnicka Strefa Aktywności Gospodarczej. W 2005 roku powstała tu pierwsza w Polsce prywatna poczta. Początkowo nosiła nazwę Miejska Poczta Doręczeniowa, a po protestach Poczty Polskiej zmieniła nazwę na Miejskie Przesyłki Doręczeniowe.

Suma dochodów do budżetu Rybnika wyniosła w 2016 roku 729,2 mln złotych, co daje 5,2 tys. złotych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Oznacza to wzrost dochodów o 6% w porównaniu do roku 2015.

Górnictwo i energetyka

W mieście działają dwie kopalnie węgla kamiennego wchodzące w skład Polskiej Grupy Górniczej: KWK Chwałowice i KWK Jankowice. Po zmianach własnościowych wysoką pozycję na rynku producentów maszyn i urządzeń górniczych odzyskała Rybnicka Fabryka Maszyn Ryfama S.A. W ostatnich latach wiele fabryk i hut zostało zamkniętych m.in. Huta Silesia, tereny po tych zakładach przekształcają się zazwyczaj na sklepy wielkopowierzchniowe i galerie handlowo-rozrywkowe. Na obrzeżach miasta działa także elektrownia cieplna o mocy ponad 1700 MW.

Handel

W mieście działają dwie galerie handlowo-rozrywkowe Rybnik Plaza oraz Focus Mall, 6 sklepów wielkopowierzchniowych oraz kilkanaście supermarketów i dyskontów.

Z przeprowadzonych w 2013 roku badań wynikało, że Rybnik figuruje jako 3. miasto w Polsce, a jako pierwsze w województwie śląskim pod względem liczby dyskontów w odniesieniu do liczby mieszkańców (w Rybniku jeden dyskont przypadał na 7,8 tysiąca mieszkańców). W ogólnopolskim rankingu wyżej klasyfikowane były tylko dwa miasta – Gorzów Wielkopolski i Szczecin.

Transport

Widok na Plac Wolności z Focus Mall

Rybnik nie posiada bezpośrednich połączeń PKS z wszystkimi regionami kraju. Część z nich obsługuje PKS Pszczyna. Miasto położone jest u zbiegu dwóch głównych szlaków komunikacyjnych.

Transport drogowy

Drogi w Rybniku rozchodzą się promieniście począwszy od centrum miasta. W godzinach szczytu często tworzą się korki – rano na ulicy Mikołowskiej (droga do Kamienia i Czerwionki-Leszczyn) oraz na ulicy Gliwickiej (droga do Ochojca i Gliwic). W czasie popołudniowego szczytu zakorkowane są natomiast drogi Żorska i Gliwicka, a w szczególności Rondo i ulica Mikołowska. Władze miasta znając te problemy planują budowy nowych dróg, na razie do Kamienia i Czerwionki-Leszczyn. W najbliższych latach ruszy budowa drogi równoległej do ulic Wiosny Ludów i Mikołowskiej. Większość ruchu tranzytowego odbywa się głównymi ulicami miasta. Cała obwodnica Rybnika powstała w 2013. Przez Rybnik przebiegają następujące drogi krajowe i wojewódzkie:

• Autostrada A1 (Gdańsk – Rybnik – Gorzyczki)
• Droga krajowa nr 78 (Chałupki – Wodzisław Śląski – Rybnik – Gliwice – Zawiercie – Chmielnik)
• Droga wojewódzka nr 920 (Rudy – Rybnik)
• Droga wojewódzka nr 925 (Rybnik – Orzesze – Ruda Śląska – Bytom)
• Droga wojewódzka nr 929 (Rybnik – Świerklany)

• 

  Nowoczesny parking w centrum Rybnika.

Droga wojewódzka nr 935 (Racibórz – Rydułtowy – Rybnik – Żory – Pszczyna)

Ronda

Miasto Rybnik posiada obecnie 42 ronda, a kolejne jest w budowie. Część rond uzyskała miana miast partnerskich, wykorzystano również nazwy zwyczajowo przyjęte przez mieszkańców.

Rondo Gliwickie

Rondo Wileńskie

Rondo Zebrzydowickie

Rondo św. Józefa

Nazwa ronda	Skrzyżowanie ulic	Dzielnica
Wodzisławskie	Reymonta – Wodzisławska	Smolna
Płn. Irlandzkie	Wodzisławska – Obwiednia	Smolna
Liévin	Raciborska – Obwiednia – Budowlanych	Maroko-Nowiny
Dorsten	Kotucza – Zebrzydowicka	Maroko-Nowiny
Zebrzydowickie	Zebrzydowicka – Budowlanych	Maroko-Nowiny
Św. Józefa	Św. Józefa	Maroko-Nowiny
Mazamet	Budowlanych – Żołędziowa	Maroko-Nowiny
Solidarności	Góreckiego – Budowlanych	Maroko-Nowiny
Chwałowickie	3 Maja – Chwałowicka	Śródmieście
Wileńskie	Kotucza – Budowlanych – Dworek	Śródmieście
Gliwickie	Gliwicka – Kotucza – Wyzwolenia	Śródmieście
Powstańców Śląskich	Żorska – Sybiraków – Powstańców Śląskich – Chrobrego	Śródmieście
	Raciborska – Wodzisławska – Dworek – Hallera	Śródmieście
Żorskie	Żorska – Prosta	Ligota – Ligocka Kuźnia
Makro	Prosta – Makro	Ligota – Ligocka Kuźnia
Boguszowickie	Prosta – Żorska – Boguszowicka	Ligota – Ligocka Kuźnia
Europejskie	Gliwicka – Obwodnica Północna	Północ
	Strzelecka – Żużlowa	Północ
Ukraińskie	Szewczyka – Pojdy – Robotnicza	Kamień
Pod Zegarem	Szewczyka – Willowa – Bieli – Brzozy	Kamień
Golejowskie	Książenicka – Wiosny Ludów	Golejów
Szolnok	Wołodyjowskiego – Zygmunta Starego	Niedobczyce
Garbocze	Krzywoustego – Cienista	Niedobczyce
	Rymera – Barbary	Niedobczyce
	Rudzka – Podmiejska – Góreckiego	Orzepowice
Orzepowickie	Góreckiego – Storczyków	Orzepowice
Radziejowskie	Spółdzielcza – Popielowska – Średnia	Radziejów
	Wielopolska – Obwiednia Północna	Wielopole
	Gliwicka – Podmiejska	Wielopole
	Podmiejska – Ekonomiczna	Rybnicka Kuźnia

Planowane drogi

• Droga Regionalna Racibórz – Pszczyna

Transport kolejowy

Dworzec kolejowy w Rybniku

Przez Rybnik przechodzi 5 linii kolejowych wykorzystywanych do ruchu pasażerskiego lub towarowego:

• Linia kolejowa nr 140 o znaczeniu państwowym: Katowice Ligota – Nędza
• Linia kolejowa nr 158 o znaczeniu państwowym: Rybnik Towarowy – Chałupki
• Linia kolejowa nr 173 o znaczeniu państwowym: Rybnik – Sumina
• Linia kolejowa nr 148 o znaczeniu pierwszorzędnym: Pszczyna – Rybnik
• Linia kolejowa nr 688 o znaczeniu pierwszorzędnym: Rybnik Towarowy RTA – Rybnik RBC

W Rybniku znajduje się 8 czynnych stacji i przystanków kolejowych: Rybnik (Śródmieście), Rybnik Niedobczyce, Rybnik Niewiadom, Rybnik Paruszowiec, Rybnik Towarowy, Rybnik Rymer, Rybnik Piaski, Rybnik Gotartowice.

Ważną rolę odgrywa tu ruch towarowy, który polega głównie na wywozie węgla kamiennego z kopalń w Rybnickim Okręgu Węglowym, obsłudze Elektrowni Rybnik i innych zakładów. W ruchu pasażerskim główne znaczenie dla Rybnika ma regionalne połączenie z Katowicami, a także połączenia dalekobieżne z Wrocławiem, Warszawą oraz (sezonowo) Kołobrzegiem, Świnoujściem i Gdynią. Utworzono również Szybką Kolej Miejską łączącą Rybnik z Wodzisławiem Śląskim.

Pociągi dalekobieżne przejeżdżające przez Rybnik (od 15.12.2019 r.)

Nazwa	Trasa
Chopin	Warszawa – Wiedeń/Praga/Bratysława – Budapeszt
Silesia	Warszawa – Ostrawa – Praga
Batory	Budapeszt/Praga – Warszawa – Brześć/Moskwa
Sobieski	Gdynia – Gdańsk – Warszawa – Wiedeń
Szyndzielnia	Bielsko-Biała – Wrocław – Zielona Góra – Szczecin – Świnoujście
Halny	Bydgoszcz – Poznań – Wrocław – Bielsko-Biała – Zakopane
Porta Moravica	Przemyśl – Kraków – Wiedeń – Graz
Klimczok	Bielsko-Biała – Wrocław
Karolinka	Wodzisław Śląski – Kraków – Rzeszów

Komunikacja miejska

Rybnicka komunikacja miejska realizowana jest wyłącznie z wykorzystaniem autobusów i jest prowadzona przez Zarząd Transportu Zbiorowego (ZTZ) w Rybniku.

Dworzec Komunikacji Miejskiej

Dojazd do dzielnic Rybnika (numery linii autobusowych)

Nazwa dzielnicy	Linie autobusowe
Boguszowice Osiedle	13, 15, 31, 32, 46, 48, 49, N1
Boguszowice Stare	15, 45, 46, 48, 49, N1
Chwałęcice	43, 45
Chwałowice	5, 13, 22, 23, 26, 27, 29, 31, 32, 33, 49A
Golejów	13, 14, 32, 40
Gotartowice	15, 16, 45, 46, 48, 49A, 52, N1
Grabownia	13, 14, 32
Kamień	17, 18, 19, N4
Kłokocin	45
Ligota – Ligocka Kuźnia	16, 45, 46, 48, 49A, 51, 52, N1
Maroko-Nowiny	4, 9, 10, 16, 26, 27, 28, 29, 31, 33, 40, 43, 45, 46, 48, 51, 52, N3
Meksyk	5, 13, 22, 23, 26, 27, 29, 31, 32, 33, 49A
Niedobczyce	1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 22, 23, 24, N3
Niewiadom	1, 4, 7, 9, 10, 23, 24, N3
Ochojec	13, 14, 40
Orzepowice	3, 6, 12, 24, 31, 40, 41, 43, 45, 46
Paruszowiec-Piaski	15, 16, 17, 18, 19, 28, 51, N4
Popielów	5, 6, 8, 22, 23
Radziejów	5, 22, 23
Rybnicka Kuźnia	11, 12, 40, 41
Rybnik – Północ	6, 7, 11, 12, 13, 14, 32, 41, 43, 46
Smolna	1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 31, 40, 41, 43, 48, 52, N3
Stodoły	43
Śródmieście	wszystkie
Wielopole	11, 12, 13, 14, 32, 41
Zamysłów	1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 22, 24, N3
Zebrzydowice	24, 26, 27, 28, 29, 33

Międzygminny Związek Komunikacyjny oferuje ekspresowe połączenie autobusowe z Rybnika przez Wodzisław Śląski do Jastrzębia-Zdroju.

Transport lotniczy

W Rybniku znajduje się jedno lotnisko – Rybnik-Gotartowice. Obecnie służy jako lotnisko sportowe. Najbliższy międzynarodowy port lotniczy znajduje się w Ostrawie, zaś najbliższe na terenie Polski znajdują się w Pyrzowicach i Balicach.

Oświata

Zespół Szkół im. Powstańców Śląskich

Filia Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach

Miasto Rybnik prowadzi 70 oświatowych jednostek budżetowych (stan dla roku szkolnego 2019/2020):

• 24 przedszkola
• 13 zespołów szkolno-przedszkolnych
• 16 szkół podstawowych
• 3 licea ogólnokształcące
• 6 zespołów szkół ponadpodstawowych
• 3 zespoły szkół specjalnych
• Zespół Szkół Sportowych
• Rybnickie Centrum Edukacji Zawodowej
• Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego
• Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
• Zespół Edukacyjno-Artystyczny „Przygoda”
• Młodzieżowy Dom Kultury

Uczelnie:

• Centrum Kształcenia Inżynierów (pozawydziałowa jednostka Politechniki Śląskiej)
• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach (filia)
• Kolegium Języków Obcych

W Rybniku znajduje się kampus, z którego korzysta ponad 5000 studentów.

Turystyka

Bazylika św. Antoniego

Budynek Starostwa Powiatowego w Rybniku

Sąd rejonowy dawny Zamek piastowski

Kościół Matki Boskiej Bolesnej tzw. „Stary Kościół”

Figura św. Jana Nepomucena

Pomnik św. Jana Nepomucena na rybnickim rynku

Do obszarów turystycznych w Rybniku głównie należą: Zalew Rybnicki, Stare Miasto, Aeroklub ROW oraz liczne parki i lasy. W Rybniku znajduje się 7 hoteli, 3 domy gościnne oraz ośrodek wypoczynkowy. Na terenie Rybnika i okolic znajdują się również piesze szlaki turystyczne.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Zabytki architektury skupione są głównie w śródmieściu. Do najważniejszych należą:

• Bazylika św. Antoniego, świątynia neogotycka, zbudowana według projektu Ludwiga Schneidera w latach 1903–1906.
• Budynek dawnego Starostwa w Rybniku z 1887 r.
• Neoklasycystyczny budynek nowego ratusza, wzniesiony w 1928 r.
• Klasycystyczny dawny ratusz miejski z wieżą zegarową z 1822 r., obecnie mieszczący muzeum miejskie oraz Urząd Stanu Cywilnego
• Kościół akademicki Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – najstarszy kościół w mieście, pochodzący z połowy XV wieku.
• Kościół ewangelicko-augsburski zbudowany w 1791 r., odnowiony po pożarze 1875 r.
• Zamek piastowski, wzniesiony na początku XIII w., całkowicie przebudowany w XVIII w. według projektu Franciszka Ilgnera
• Zespół Szpitalny św. Juliusza, wraz z kaplicą szpitalną pw. św. Juliusza założony przez doktora Juliusza Rogera.
• Kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej, wewnątrz skrzydła późnogotyckiego tryptyku z kościoła WNMP. Gotyckie prezbiterium. Zbudowany według projektu Franciszka Ilgnera w latach 1798–1801
• Wieża ciśnień przy skrzyżowaniu ulic Gliwickiej i Kotucza
• Figura św. Jana Nepomucena – rzeźba późnobarokowa, wolno stojąca

W pozostałych dzielnicach można wyróżnić:

• Drewniany kościół św. Katarzyny z 1534 r. w dzielnicy Wielopole
• Drewniany kościół św. Wawrzyńca, zbudowany w 1717 r. w dzielnicy Ligocka Kuźnia
• Późnobarokowy murowany dwór zbudowany w 1736 r.
• Zabytkowa Kopalnia „Ignacy” w Rybniku Niewiadomiu
• Familoki, głównie w dzielnicy Chwałowice

Pełna lista zabytków:

Nieistniejące obiekty historyczne:

• Nowa Synagoga z XIX w., zburzona w 1940 r.
• Stara Synagoga – drewniana bożnica z XIX w.

Oprócz zabytków miasto posiada także liczne atrakcje turystyczne, takie jak:

• Sanktuarium św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Rybniku Chwałowicach
• Jezioro Rybnickie, przy którym znajduje się ośrodek wypoczynkowy oraz kilka klubów żeglarskich.
• Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich
• Kalwaria Golejowska ciągnąca się wzdłuż najwyższego wzniesienia Rybnika – Góry Grzybówki
• Zespół Szkół Wyższych w Rybniku, powstał na bazie zabudowań dawnego szpitala. Architektura tego miejsca połączenie zabytków z nowoczesnymi elementami.
• Wieża widokowa na terenie zabytkowej kopalni Ignacy
• Modernistyczny Zespół Szkół Urszulańskich z 1923 r.

Piesze szlaki turystyczne

Szlak Stulecia Turystyki (25,5 km): trasa Rybnik – Tarnowskie Góry; odcinek Rybnik – Nieborowice

Szlak Początków Hutnictwa ROW (22 km): trasa Rybnik – Szczejkowice – Żory

Szlak Morza Rybnickiego (22,5 km): trasa Rybnik – Stodoły – Kamień

Szlak im. Kapitana Kotucza (77 km): trasa Rybnik – Pilchowice – Toszek – Lubliniec

Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego (25,5 km): trasa Rybnik – Stanowice – Orzesze

Szlak Zabytków Techniki: trasa Częstochowa – Niewiadom – Żywiec

Szlak architektury drewnianej województwa śląskiego: pętla rybnicka, m.in. Jastrzębie-Zdrój – Jankowice Rybnickie – Wielopole

Baza noclegowa

Nazwa	Restauracja	Liczba gwiazdek	Adres
Biały Dom	Tak	**	ul. Łukowa
Korona	Tak	***	ul. Rybnicka 9a
Olimpia	Tak	***	ul. Hotelowa 12
Olecki	Tak	***	ul. Małachowskiego 130
Politański	Tak	**	ul. Sosnowa 5
Arena	Tak	**	ul. Gliwicka 72
Rynkowy	Tak		ul. Korfantego 2
Mimoza	Tak		ul. Rymera 1
Przy Młynie	Tak	***	ul. Młyńska 17
Pod Żaglami	Nie		ul. Rudzka 394
Dom gościnny Rondo	Nie		ul. Parkowa 2
Ośrodek Wypoczynkowy Stodoły	Tak		ul. Cisowa 2

Kultura

Teatr Ziemi Rybnickiej

Dawny Ratusz, obecnie rybnickie muzeum

Maszyna wyciągowa w muzeum kopalni „Ignacy”

Miasto posiada Rybnickie Centrum Kultury, w którym znajduje się m.in. Teatr Ziemi Rybnickiej, kino „Kultura”, Filharmonia Rybnicka oraz Galeria Sztuk Rybnickiego Ośrodka Kultury. Gmach Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej znajduje się przy ul. Szafranka, a 24 filie na obszarze całego miasta. W Rybniku znajdują się także dwa muzea – miejskie oraz w zabytkowej kopalni „Ignacy”. Ponadto w mieście działa pięć kin (w tym dwa multipleksy). W największych dzielnicach miasta działają domy kultury.

Galerie

• Galeria Oblicza
• Galeria pod Wieżą
• Galeria Sztuk Rybnickiego Ośrodka Kultury
• Galeria Sztuki Współczesnej ZPAP
• Galeria w Domu Energetyka

Biblioteki

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna + 24 filie
• Alliance Francaise
• Biblioteka Pedagogiczna

Muzea

• Muzeum w Rybniku
• Zabytkowa Kopalnia „Ignacy”

Inne ośrodki kultury

• Rybnickie Centrum Kultury
• domy kultury (7)
• Śląskie Centrum Muzyczne
• Klub Harcówka
• Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. Braci Szafranków

Kina

• Cinema City – 8 sal kinowych
• Multikino – 7 sal kinowych
• Kultura – 1 sala kinowa.
• Apollo – 1 sala kinowa
• Zefir
• Plejada – 1 sala kinowa

Imprezy cykliczne

Lista imprez odbywających się cyklicznie w Rybniku:

• Festiwal Filmów Niezależnych RePeFeNe
• RYJEK – impreza kabaretowa
• OFPA – Ogólnopolski Festiwal Piosenki Artystycznej
• Memoriał im. Łukasza Romanka – Międzynarodowy turniej żużlowy poświęcony pamięci Łukasza Romanka
• MFJT – Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego
• Pojedynek na Słowa

Kabarety

Od 1996 roku w Rybniku jest organizowania Rybnicka Jesień Kabaretowa RYJEK. Powstało tu i funkcjonuje wiele formacji kabaretowych, jak:

• Kabaret Młodych Panów
• Kabaret Noł Nejm
• Kabaret Chwilowo Kaloryfer

Organizacja społeczne

W Rybniku działa od roku 1959 6 Harcerska Drużyna Żeglarska im. kmdr. Zbigniewa Przybyszewskiego Drużyna realizuje programy AMAR i MASIS. W swojej historii drużyna trzykrotnie zdobywała miano najlepszej Harcerskiej Drużyny Wodnej w kraju wraz z Proporcem Leonida Teligi. Wielokrotnie zwyciężała we współzawodnictwie drużyn podczas Odrzańskiego Spływu Wiosennego. Zdobywała błękitne wstęgi akcji AMAR. W roku 1984 Naczelnik ZHP nadał drużynie miano Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej.

Media

W mieście swoją siedzibę ma 9 lokalnych gazet, w tym regionalny oddział „Polski Dziennika Zachodniego”, działa jedno radio – Radio 90 FM obejmujące zasięgiem cały Rybnicki Okręg Węglowy, Podbeskidzie i okolice Ostrawy, oraz jedna obejmująca zasięgiem cały Rybnik telewizja kablowa Vectra z programem informacyjnym TV Telkab (przegląd bieżących wydarzeń w Rybniku, Żorach, Wodzisławiu i Jastrzębiu). Na terenie Rybnika działa również redakcja TVS oraz TVT, Studio Filmowe Wideo-Art i Studio Art-Fotovideo. Działają również rybnickie portale internetowe.

Prasa

Nazwa	Typ	Uwagi
„Nowiny”	Informacyjna	Tygodnik
„Tygodnik Rybnicki”	Informacyjna	Tygodnik
„Region po godzinach”	Informacyjno-rozrywkowa	Tygodnik
„Kurier Rybnicko-Wodzisławski”	Informacyjna	Tygodnik
„Sport po godzinach”	Sportowa	dwutygodnik, bezpłatna
„Gazeta Rybnicka”	Informacyjna	Miesięcznik
„Polska Dziennik Zachodni”	Informacyjna	Dziennik (oddział Rybnik)
„Zalew Kultury”	Kulturalna	Miesięcznik
„Kampus”	Akademicka
„RybnikCity”	Kulturalno-Rozrywkowa	Tygodnik
„Zwycięstwo Niepokalanej”	Katolicki	Kwartalnik

Telewizja

Lokalnymi telewizjami w mieście są: TVT, Telewizja Telkab TV, Vectra (kanał reklamowy).

Rybnik w telewizji

W Rybniku ma miejsce akcja serialu TVN „Diagnoza”, który emitowany był od 5 września 2017 do 21 maja 2019 roku.

Elektroniczna karta miejska

Wieloaplikacyjna elektroniczna karta miejska w Rybniku (e-karta) to narzędzie, dzięki któremu można płacić za usługi oferowane przez miasto oraz załatwiać drogą elektroniczną sprawy urzędowe. Obecnie najczęściej wykorzystywana funkcjonalność e-karty to bilet komunikacji miejskiej (ZTZ Rybnik). Dalsze usługi, do których można ją wykorzystać to: opłaty za parkingi, opłaty za korzystanie z miejsc targowych, bilety wstępu do ośrodków rekreacyjnych, niekwalifikowany podpis elektroniczny.

System został stopniowo wprowadzany od listopada 2006 (opłata za przejazd autobusami), a uruchomienie całości systemu (pozostałe usługi i nośnik podpisu elektronicznego) nastąpiło w kwietniu 2007.

W 2013 r. w holenderskim Maastricht miasto Rybnik został nagrodzone za wprowadzenie e-karty, otrzymując Certyfikat Dobrych Praktyk w konkursie o Europejską Nagrodę Sektora Publicznego.

Polityka

Polityka miejska

• Prezydent Miasta – obecnym prezydentem miasta Rybnik jest Piotr Kuczera (PO). Najważniejsze stanowisko we władzach Rybnika było na przestrzeni lat różnie nazywane: początkowo nazywani byli Burmistrzami (nieznane są jednak początkowe określenia). Na początku lat 70. XX w. nadano określenie prezydent miasta, które jest w użyciu do dziś. Prezydent Miasta Rybnika jest organem wykonawczym, wybieranym na 4-letnią kadencję w wyborach bezpośrednich.

• Rada miasta – nie są dokładnie znane początkowe władze miasta Rybnika. Obecnie przewodniczącym rady miasta jest Jan Mura (Wspólnie dla Rybnika), a w jej skład wchodzi 25, wybieranych w wyborach bezpośrednich radnych. W 2002, po nowelizacji Ustawy o samorządzie lokalnym rada miasta utraciła prawo wyboru prezydenta.

Parlamentarzyści

Mieszkańcy Rybnika wybierają parlamentarzystów w okręgu wyborczym Rybnik.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół akademicki Wniebowzięcia Najswiętszej Maryi Panny

Sanktuarium św. Teresy od Dzieciątka Jezus

Kościół ewangelicko-augsburski

Na terenie Rybnika działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu

• ośrodek medytacyjny

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego

• zbór w Rybniku

Kościół Boży

• Zbór

Kościół Boży w Chrystusie

• zbór Chrześcijańska Społeczność „Winnica”

Kościół Chrystusowy

• zbór

Kościół dla Wszystkich Ludzi w Rybniku (Niewiadom)

Kościół Ewangelicko-Augsburski

• parafia w Rybniku

Kościół rzymskokatolicki:

• parafia św. Antoniego
• parafia św. Jadwigi Śląskiej
• parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
• parafia Królowej Apostołów
• parafia Matki Boskiej Bolesnej
• parafia św. Barbary
• parafia św. Jana Nepomucena
• parafia św. Teresy od Dzieciątka Jezus
• parafia Chrystusa Króla
• parafia św. Brata Alberta Chmielowskiego
• parafia św. Józefa
• parafia Bożego Ciała i św. Barbary
• parafia Miłosierdzia Bożego
• parafia św. Wawrzyńca
• parafia Matki Boskiej Częstochowskiej
• parafia św. Floriana
• parafia św. Jana Sarkandra
• parafia Świętej Trójcy
• parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
• parafia św. Józefa Robotnika (franciszkanie)
• parafia św. Katarzyny i Matki Boskiej Różańcowej
• parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
• parafia Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Piusa X

Kościół Wolnych Chrześcijan

• zbór

Kościół Zielonoświątkowy

• zbór

Świecki Ruch Misyjny „Epifania”

• zbór w Rybniku, ul. gen. Hallera 10.

Świadkowie Jehowy:

• zbór Rybnik-Boguszowice
• zbór Rybnik-Centrum
• zbór Rybnik-Chabrowa (w tym grupa polskiego języka migowego)
• zbór Rybnik-Niedobczyce
• zbór Rybnik-Nowiny Sale Królestwa w Rybniku: ul. Kosów 41; ul. Rajska 41.

Sport

Stadion Miejski w Rybniku

Nad Zalewem Rybnickim znajduje się m.in. Ośrodek Sportów Wodnych i Rekreacji „Pod Żaglami”

Metalowy pomnik żużlowców na rondzie gliwickim

W 1898 roku w mieście zawiązało się pierwsze regionalne gniazdo Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Na jego czele stanął Florian Piecha zastąpiony wkrótce przez Józefa Chudobę. Organizacja liczyła początkowo 22 członków jednak jej działalność została zawieszona z powodu szykan władz pruskich. Po I wojnie światowej została reaktywowana ponownie 21 grudnia 1919 roku w Rybniku. Pierwsze gniazdo w okręgu rybnickim reaktywowano jednak już 19 marca 1919 roku w Knurowie. Organizacje sokolskie regionu włączone zostały po reorganizacji do VIII rybnickiego okręgu Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Rozwój działalności Sokoła przerwał w 1939 roku wybuch II wojny światowej. W okresie powojennym nie została reaktywowana ponieważ członkowie oraz sama idea towarzystwa była prześladowana przez władze komunistyczne.

Rybnik posiadał ongiś drużynę w ekstraklasie piłki nożnej – ROW Rybnik. A drużyna ROW II Rybnik osiągnęła nawet finał Pucharu Polski w piłce nożnej w latach siedemdziesiątych.ROW Rybnik miał także czołową w Polsce drużynę żużlową.

Znajduje się tutaj Hala Widowiskowo-Sportowa MOSiR, korty tenisowe oraz stadion miejski na ponad 10 tys. miejsc. Na terenie miasta znajduje się również prężnie działający Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji oraz Ośrodek Sportów Wodnych i Rekreacji „Pod Żaglami”. Miasto zasłynęło z klubu piłkarskiego ROW 1964 Rybnik oraz Aeroklubu ROW, zajmującego się sportami lotniczymi. Natomiast największą chlubą miasta są „Rybnickie Rekiny”, specjalizujące się w sporcie żużlowym. Od lat zdobywają oni nagrody na zawodach żużlowych. Ostatnimi czasy miasto może pochwalić się również klubem koszykarskim grającym z powodzeniem w najwyższej klasie rozgrywkowej w Polsce (Utex ROW Rybnik).

Klubami sportowymi są:

• Rybnicki Klub Ju Jitsu Sportowego (jujutsu)
• Frisbnik (Ultimate)
• SPR Rybnik (Speedrower)
• RMKS Rybnik (szermierka)
• ROW 1964 Rybnik (piłka nożna)
• Pierwszy Rybnik-Chwałowice (piłka nożna)
• MKS 32 Radziejów-Popielów(piłka nożna)
• ROW Rybnik (żużel)
• RMKS Rybnik (koszykówka)
• TS Volley Rybnik (siatkówka)
• Górnik Boguszowice (piłka nożna)
• KS „Polonia” Rybnik (judo)
• Kejza Team Rybnik (judo)
• Aeroklub ROW (sporty lotnicze)
• Silesia Rybnik (baseball)
• Polonia Niewiadom (piłka nożna)
• UKS Reflex Rybnik (bieg na orientację)
• TKKF Zuch Orzepowice (piłka nożna)
• RMKS Rybnik (pływanie)
• MTB Silesia Rybnik (kolarstwo górskie)
• Utex ROW Rybnik (koszykówka)
• KS Rymer Rybnik (piłka nożna)
• TL Row Rybnik (lekkoatletyka)
• RMKS Rybnik (lekkoatletyka)
• Miejski Koszykarski Klub Sportowy (MKKS) Rybnik (koszykówka)
• SS „Progres” Rybnik (four cross, downhill, bmx racing)
• Rybnik Thunders (futbol amerykański)
• Śląski Klub Łuczniczy Reflex (Łucznictwo)

Amatorskimi drużynami są:

• Viking Rybnik (piłka nożna)
• Premiership Rybnik (piłka nożna)
• Meksyk Rybnik (piłka nożna)
• RKP Rybnik (piłka nożna)
• FC Habrova (piłka nożna)
• Brzytwa 2-1 (ASG)
• The Last Legion (ASG)
• Klub Gier Bitewnych „Halailin”
• Chery Hill Riders (klub rowerowy fourcross & downhill)
• Tchoukball Ursus Rybnik (Tchoukball)

Miasta partnerskie

Od wielu lat Rybnik prowadzi współpracę zagraniczną głównie z miastamipaństw Unii Europejskiej, takimi jak np. Niemcy, Czechy, Wielka Brytania, Węgry, Litwa, Grecja, Francja, jak i również z miastami państw Europy Wschodniej, np. Ukrainą.

Lista miast partnerskich wg daty podpisania porozumienia

Państwo	Miasto	Odległość	Data podpisania porozumienia
	Saint-Vallier	1420 km	5 lipca 1961
	Mazamet	1940 km	4 czerwca 1993
	Dorsten	977 km	14 kwietnia 1994
	Rejon wileński	785 km	2 października 2000
	Liévin	1350 km	4 grudnia 2000
	Eurasburg	790 km	5 lipca 2001
	Iwano-Frankiwsk	590 km	12 października 2001
	Larisa	1640 km	13 czerwca 2003
	Newtownabbey	2350 km	18 października 2003
	Karwina	33 km	30 kwietnia 2004
	Bar	810 km	19 maja 2007
	Topolczany	260 km	20 czerwca 2008

Ciekawostki

Śródmieście w noc sylwestrową

• W mieście powstaje najdłuższa w kraju sieć kanalizacji sanitarnej – około 540 km kanalizacji i 68 przepompowni ścieków.
• W Rybniku znajdują się jedne z najdłuższych sieci ścieżek rowerowych w Polsce – ponad 100 km tras.
• Rybnik w 2018 r. znalazł się na pierwszym miejscu w województwie śląskim w rankingu miast najbardziej przyjaznych rowerzystom, organizowanym przez magazyn „Rowertour”. W skali ogólnopolskiej miasto zajęło 15. miejsce
• W rankingu magazynu „Men’s Health” na najbardziej rozrywkowe dla mężczyzn miasta w Polsce 2005 Rybnik zajął 6. miejsce.
• W rankingu „Rzeczpospolitej” na najlepiej zarządzane miasta i gminy w Polsce 2006, Rybnik zajął 1. miejsce w kategorii miast na prawach powiatu i wyprzedził takie miasta jak Kraków (2. miejsce) czy Toruń (3. miejsce), uzyskując w ten sposób tytuł Najlepszego Miasta na prawach powiatu w Polsce.
• W 2009 roku miasto Rybnik zostało laureatem Rankingu Samorządów „Rzeczypospolitej”, uzyskując tytuł Najlepszego Miasta na prawach powiatu, a także zdobyło tytuł Innowacyjnej Gminy zarówno w edycji regionalnej, jak i ogólnopolskiej w konkursie Krajowego Lidera Innowacji.
• W Rybniku rozgrywa się akcja serialu „Diagnoza” produkcji TVN.

Sąsiednie gminy

Czerwionka-Leszczyny, Gaszowice, Jejkowice, Kuźnia Raciborska, Lyski, Marklowice, Pilchowice, Radlin, Rydułtowy, Świerklany, Żory

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Rybniku
• I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich w Rybniku
• II Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Rybniku

Bibliografia

• Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866. (niem.).
• Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865. (niem.).
• J. Walczak: Rybnik. Zarys miasta od czasów najdawniejszych do 1980 r., 1986.
• M. Szołtysek: Rybnik Nasze Gniazdo, 1996.
• M. Szołtysek: Dzielnice Rybnika, 1999.
• D. Absalon, M. Leśniok: Przewodnik przyrodniczy po Rybniku, 1999.
• L. Musiolik: Spacerkiem po Rybniku i okolicy, 2000.
• A. Gudzik, A. Żukowski: Szlakami zielonego Śląska, 2002.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta
• Strona poświęcona historii Rybnika
• Rybnik, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 62 ., s. 62–64.