Demokratyczna Republika Konga

Demokratyczna Republika Konga

République démocratique du Congo

Flaga Godło
Dewiza: (fr.) Démocratie-Justice-Travail (Demokracja-Sprawiedliwość-Praca)
Hymn: Plik:National Anthem of Democratic Republic of the Congo by US Navy Band.oggDebout Kongolaise (Powstańcie Kongijczycy)
Język urzędowy	francuski
Stolica	Kinszasa
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Joseph Kabila
Szef rządu	premier Bruno Tshibala
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	2 344 858 km² 77 810 km² (3,32%)
Liczba ludności (2017)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	86 654 000 36 osób/km²
PKB (2017)  • całkowite   • na osobę	41,4 mld USD 478 USD
PKB (PSN) (2017)  • całkowite   • na osobę	68,5 mld dolarów międzynar. 790 dolarów międzynar.
Waluta	frank kongijski (CDF)
Niepodległość	od Belgii 30 czerwca 1960
Religia dominująca	chrześcijaństwo (98%)
Strefa czasowa	UTC od +1 do +2
Kod ISO 3166	CD
Domena internetowa	.cd
Kod samochodowy	CGO
Kod samolotowy	9Q i 9T
Kod telefoniczny	+243

{{Państwo infobox}} Nieznane pola: "gęstość_miejsce", "n1", "p1", "uwagi", "język_używany", "powierzchnia_miejsce", "ludność_miejsce", "p1_flaga", "państwo" oraz "n1_flaga".

Demokratyczna Republika Konga (fr. République démocratique du Congo) – drugie co do wielkości państwo Afryki, położone w jej środkowej części, w dorzeczu rzeki Kongo, u której ujścia posiada 37 km dostępu do Oceanu Atlantyckiego. Nazwa, oznaczająca myśliwy, pochodzi od ludu Bakongo. W okresie kolonialnym DR Konga występowała jako Wolne Państwo Kongo (do 1908) i Kongo Belgijskie (do 1960), a po uzyskaniu niepodległości w latach 1971–1997 jako Zair. Dla odróżnienia od sąsiadującej Republiki Konga (Kongo-Brazzaville), DR Konga występowała również jako Kongo-Léopoldville, a obecnie po zmianie nazwy stolicy, jako Kongo-Kinszasa.

Największe miasta kraju: Kinszasa, Lubumbashi, Mbuji-Mayi, Kisangani, Kananga. Kraj zamieszkuje 250 grup etnicznych. Największe to Kongo, Luba i Mongo.

Geografia

• Położenie geograficzne – 0°00′N 25°00′E
• Długość granic lądowych – 10 744 km:
  • Angola – 2511 km
  • Burundi – 237 km
  • Republika Środkowoafrykańska – 1577 km
  • Kongo – 2410 km
  • Rwanda – 217 km
  • Sudan Południowy – 628 km
  • Tanzania – 473 km
  • Uganda – 765 km
  • Zambia – 1930 km
• Długość wybrzeża – 37 km
• Najwyższy punkt – Szczyt Małgorzaty (Pic Marguerite) na Górze Stanleya (Mont Stanley) (5110 m n.p.m.)
• Najniższy punkt – Ocean Atlantycki 0 m n.p.m.

Dżungla pokrywa większość rozległej, nisko położonej kotliny, która obniża się w kierunku Atlantyku na zachodzie. Obszar ten otoczony płaskowyżami łączy się z sawannami na południu i południowym zachodzie, górami na zachodzie i stepami przekraczającymi na północy rzekę Kongo. Wysokie góry są na wschodnim krańcu kraju.

Historia

Pierwszymi mieszkańcami obecnej DR Kongo były plemiona myśliwsko-zbierackie. Północ zamieszkiwali Pigmeje, południe plemiona spokrewnione z Buszmenami. W I tysiącleciu p.n.e. oraz I tysiącleciu n.e. napływały ludy Bantu, które zepchnęły Buszmenów na południe, a Pigmejów w głąb lasów. W średniowieczu pojawiły się niewielkie państewka. Ich podboje doprowadziły od unifikacji politycznej i kulturalnej południa obecnego DR Konga oraz północnej Angoli i Zambii. W XIV-XVI wieku powstały kolejne państwa – nad dolnym Kongiem Kongo, nad górnym Kasai Luanda, nad górną Lualabą Luba, a w XVII wieku Kuba nad środkowym Kasai. Pierwsze kontakty z Europejczykami notowane są w XV wieku. W 1491 roku kongijski władca Nzinga-a-Nkwu przyjął chrześcijaństwo i zainicjował ożywione relacje z Portugalią. W kolejnych wiekach obszar penetrowany był przez Hiszpanów, Arabów, Holendrów, Francuzów i Brytyjczyków. Państewka sprzedawały przybyszom kość słoniową, miedź i niewolników. Handel niewolnikami z czasem doprowadził do wyludnienia kraju i degradacji relacji społecznych. Na skutek niekończących się konfliktów zbrojnych na przełomie XVIII i XIX wieku rozpadło się Kongo, z kolei Luba i Lunda w przeciągu wieku XIX.

Destabilizacja rejonu w ciągu XIX wieku ułatwiła inwazja europejska. Belgijski król Leopold II sfinansował wyprawę Henry’ego Mortona Stanleya wzdłuż rzeki Kongo, mającą na celu ustanowienie tam jego władzy. Podczas konferencji w Berlinie (1884–1885) uznano Leopolda suwerenem Wolnego Państwa Kongo. W kolejnych latach siły zbrojne złożone z Afrykanów pod dowództwem Belgów podbiły obszar współczesnej Katangi i wschodnich obszarów DR Konga. W 1908 Leopold scedował Kongo państwu belgijskiemu i od tego momentu stało się ono oficjalnie kolonią pod nazwą Kongo Belgijskie. W kolonii Belgowie prowadzili bezwzględny wyzysk tubylców przez kompanie koncesjonowane. Wyzysk prowadził do rebelii (powstania na wschodzie 1919–23, bunt wojskowych w Luluabourgu w 1944). Szacuje się, że represyjna polityka Belgów doprowadziła do zabicia lub doprowadzenia do śmierci od 5 do 15 milionów mieszkańców Konga. Rządy kolonialne przyczyniły się także do chrystianizacji kraju.

Po II wojnie światowej rozwijały się ruchy afrykańskie, powstały pierwsze tubylcze organizacje, związki zawodowe i partie polityczne. W 1959 Belgia metropolia zaczęła tracić kontrolę nad kolonią, paraliżowaną przez strajki i opór cywilny. W styczniu 1960 roku odbyła się belgijsko-kongijska konferencja okrągłego stołu, na której zdecydowano o nadaniu kraju niepodległości i przejęciu władzy przez Afrykanów. W czerwcu tego samego roku Afrykanie formalnie przejęli władzę. Wybory wyłoniły na premiera Patrice’a Lumumbę z Kongijskiego Ruchu Narodowego, a na prezydenta Josepha Kasavubu z ugrupowania ABAKO. Pierwsze dni niepodległości doprowadziły do wybuchu chaosu. Wybuchł bunt wojskowych, a w lipcu secesję Katangi (będącej najbogatszą prowincją) ogłosił tamtejszy lider Moise Czombe. W sierpniu w ślad za Katangą poszło Kasai Południowe. Premier Lumumba chcąc ustabilizować sytuację zwrócił się o pomoc wojskową do ONZ. Pomoc była niewystarczająca, przez co rząd zwrócił się do Związku Radzieckiego.

We wrześniu doszło do sporu między prezydentem a premierem. Spór zakończył zamach stanu przeprowadzony przez pułkownika Josepha-Désiré Mobutu. Stronnicy obalonego Lumumby (który w grudniu został aresztowany, a następnie zabity) z Antoine Gizengą i Christophe Gbenye powołali w Stanleyville rząd Ludowej Republiki Kongo (uznany przez blok wschodni i niektóre kraje kontynentu). W lutym 1961 roku Mobutu przekazał rzeczywistą władzę prezydentowi Kasavubu. Dzięki działaniom militarnym i dyplomatycznym czasowo przywrócono jedność terytorialną. Rząd otrzymał znaczną pomoc od Belgii i USA. W 1962 roku aresztowano Gizengę i grupę jego współpracowników. Pozostali lumumbiści utworzyli w Brazzaville w październiku 1963 roku Narodowy Komitet Wyzwolenia a rok później wywołali antyrządowe powstanie przejmując kontrolę nad połową państwa. W lipcu 1964 roku prezydent Kasavubu powołał na premiera Moise Czombego z Katangi. We wrześniu tego samego roku siły rządowe z pomocą belgijską i amerykańską pokonały rebeliantów. Po zwycięstwie Kasavubu odwołał premiera Czombe. W listopadzie 1965 roku Mobutu ponownie dokonał zamachu stanu przejmując w kraju dyktatorskie rządy.

Mobutu ogłosił się głową państwa (a w 1966 roku szefem rządu), zawiesił konstytucję, rozwiązał parlament i partie polityczne. Już w pierwszych latach wprowadził nieograniczone rządy oparte na monopolu monopartii, Ludowego Ruchu Rewolucji. Prowadził politykę afrykanizacji (polityka tzw. autentyczności afrykańskiej). W jej ramach zmieniał nazwy pochodzące z języków kolonialnych na afrykańskie. 27 października 1971 Mobutu zmienił nazwę państwa na Zair oraz własne nazwisko. O ile Zair rozwijał się i otrzymywał pomoc ze strony kapitału zagranicznego, to Mobutu pozostawał głównym beneficjentem przychodów. Rządy ściśle związane były z korupcją i defraudacją publicznych funduszy. Zair przypłacił to stając się w latach 80. jednym z najbiedniejszych państw świata, a gospodarka całkowicie załamała się.

W 1977 i 1978 rządom Mobutu zagroził zbrojnie Front Wyzwolenia Narodowego Konga (wspierany przez Angolę). Wystąpienia na osobistą prośbę prezydenta zostały stłumione poprzez interwencję wojsk francuskich, belgijskich i w mniejszym stopniu marokańskich.

W 1990 roku pod naciskiem międzynarodowym i opozycji zgodził się na nieznaczną demokratyzację. W 1994 roku wprowadzono nową tymczasową konstytucję. W połowie lat 90. ludność z plemienia Tutsi (pozostająca od dłuższego czasu w opozycji wobec Mobutu z powodu jego zdecydowanego poparcia dla plemienia Hutu odpowiedzialnego za ludobójstwo w sąsiedniej Rwandzie) opanowała znaczną część wschodniego Zairu. Mobutu wydał polecenie usunięcia Tutsi poza granice Zairu. Wywołało to otwartą wojnę domową, w którą zaangażowali się inni opozycjoniści. 16 maja 1997 oddziały przeciwników Mobutu – występujące jako Sojusz Sił Demokratycznych na rzecz Wyzwolenia Konga – zdobyły Kinszasę. Nowym prezydentem został ogłoszony Laurent Kabila. Obalony Mobutu wyjechał z kraju (któremu przywrócono dawną nazwę Kongo).

Laurent Kabila w swoich rękach skupił pełnię władzy wykonawczej, ustawodawczej i militarnej. Od 1998 roku zmagał się z drugą wojną domową i interwencjami wojsk Ugandy i Ruandy. W styczniu 2001 Kabila został postrzelony w zamachu dokonanym bezpośrednio przez osobę z pobliskiego otoczenia, a mianowicie ochroniarza. Wydarzenie to było częścią nieudanego zamachu stanu. Ranny Kabila został przetransportowany do szpitala w Zimbabwe, gdzie zmarł 18 stycznia. Urząd prezydenta objął syn Laurenta, Joseph Kabila. Nowy prezydent w grudniu 2002 roku podpisał z antyrządowymi rebeliantami umowę kończącą wojnę domową. Joseph Kabila zyskał prezydencką reelekcję w wyborach w latach 2006 i 2011.

Podział administracyjny

Kraj dzieli się na 11 prowincji:

• Bandundu
• Dolne Kongo
• Prowincja Równikowa
• Kasai Zachodnie
• Kasai Wschodnie
• Katanga
• Kinszasa
• Maniema
• Kiwu Północne
• Prowincja Wschodnia
• Kiwu Południowe

Nowa konstytucja z lutego 2006 roku wprowadza podział kraju na 25 prowincji oraz rejon stołeczny. Zgodnie z konstytucją miał on zacząć obowiązywać w ciągu trzech lat, tj. od 2009 roku, jednak nie wszedł on w życie.

Sytuacja humanitarna

Sytuacja ludności cywilnej jest bardzo dramatyczna. Według raportu organizacji Oxfam (grudzień 2000), która zajmuje się ochroną praw człowieka, są tam „ponad dwa miliony uchodźców, z czego 50% ze wschodu – około 37% ludności; około 18,5 mln ludzi nie ma dostępu do jakiejkolwiek pomocy lekarskiej. W 50-milionowym kraju jest 2056 lekarzy, z tego 930 w Kinszasie. (...) 2,5 mln ludzi żyje za mniej niż jednego dolara dziennie. W niektórych rejonach na wschodzie ludzie muszą żyć za 18 centów dziennie. 80% rodzin obu prowincji Kivu było w ciągu ostatnich pięciu lat wysiedlanych. Jest powyżej 117 tysięcy żołnierzy-dzieci, z ostatnio rekrutowanych żołnierzy ponad 15% to młodzież poniżej 18 lat, duża część nie ukończyła 12 lat. Oficjalnie 800-900 tys. dzieci jest zakażonych AIDS”. Dwa lata później relacja Agencji Reutera (8 sierpnia 2002) przedstawia jeszcze bardziej dramatyczną sytuację (za GW): „Kanibalizm, gwałty, tortury i porwania były stosowane jako broń w niedawnych walkach w Kongu – twierdzi ONZ. Organizacja przeprowadziła dochodzenie w sprawie wydarzeń, które miały miejsce w dżungli północno-wschodniego Konga. Jak ustalono, sprawcami tortur i gwałtów byli bojownicy popieranego między innymi przez Ugandę Ruchu Wyzwolenia Konga. Wycinali serca i inne narządy swoich ofiar i kazali rodzinom je zjeść. Jedną małą dziewczynkę zabito, pocięto na małe kawałki i zjedzono – mówiła rzeczniczka ONZ Patricia Tome. W wojnie, która wybuchła w 1996 r., gdy sąsiedzi Konga postanowili obalić dyktatora Mobutu Sese Seko, w ciągu ostatnich czterech lat zginęło około 2 mln osób.”

Gospodarka

Linia kolejowa Matadi – Kinszasa

Obywatele DRK należą do najbiedniejszych na świecie. Wskaźnik PKB per capita wynosi zaledwie 800 USD, co daje DRK 227. miejsce na 230 w zestawieniu CIA World Factbook. W tym samym czasie kraj uważa się za najbogatszy, biorąc pod uwagę zasoby naturalne, oceniane na 24 biliony USD.

Gospodarka Demokratycznej Republiki Konga znacznie ucierpiała od połowy lat 80. XX wieku. W latach 60. DRK była drugim najbardziej uprzemysłowionym państwem afrykańskim po Republice Południowej Afryki, z dobrze prosperującym przemysłem górniczym oraz względnie wydajnym rolnictwem. Pierwsza oraz druga wojna domowa w Kongu doprowadziły do znacznego spadku produkcji oraz zysków państwa, spowodowały zwiększenie długu zewnętrznego, a przede wszystkim doprowadziły do śmierci 5 mln osób wskutek działań wojennych i ściśle związanych z nimi głodu oraz chorób.

Bandundu

Bangoka

Kiri

Basankusu

Beni

Boende

Boma

Bukavu

Bunia

Gbadolite

Gemena

Goma

Ilebo

Kalemie

Kamina

Kananga

Kindu

Kinszasa

Kolwezi

Lodja

Lubumbashi

Mbandaka

Mbuji-Mayi

Nioki

Tshikapa

Tshimpi

Porty lotnicze w Demokratycznej Republice Konga

Przemysł wydobywczy

Gospodarka DRK opiera się w większości na przemyśle wydobywczym. Największe kopalnie są zlokalizowane w Katandze na południu kraju. Kongo jest największym na świecie producentem kobaltu oraz znaczącym producentem miedzi i diamentów. Złoża diamentów są zlokalizowane w prowincji Kasai w zachodniej części kraju i stanowią 30% zasobów światowych. Państwo posiada również 70% światowych zasobów koltanu, który jest głównym źródłem tantalu, używanego powszechnie w elektronice dla potrzeb przemysłu komputerowego oraz telekomunikacyjnego. W 2002 we wschodniej części DRK odkryto złoża cyny, jak dotąd wydobywane jedynie na małą skalę. Przemyt oraz zyski z handlu minerałami przyczyniły się do podsycania i finansowania działań wojennych między plemionami i grupami etnicznymi. Przemysł wydobywczy jest w większości kontrolowany przez korporacje krajów zachodnich, które często oskarżane były o politykę sprzyjającą rozwojowi konfliktów etnicznych oraz o działalność rabunkową. Katanga Mining jest szwajcarską korporacją, która posiada na terenie DRK kombinat metalurgiczny Luilu, zdolny przerobić 176 tys. ton miedzi oraz 8 tys. ton kobaltu rocznie, czyniąc go największą tego typu instalacją na świecie.

Analiza sektora wydobywczego – połowa światowych zasobów kobaltu znajduje się w Demokratycznej Republice Konga

Demokratyczna Republika Konga posiada około połowy światowych zasobów kobaltu (cena za 1 tonę kobaltu na giełdzie metali w Londynie wynosi w kwietniu 2015 roku 26 700 dolarów, czyli około 100 000 złotych). Według danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych USA na świecie znajduje się około 25 000 000 ton kobaltu. W 2014 roku wydobycie na świecie kobaltu wyniosło 112 000 ton przy czym 56 000 ton pochodziło z Demokratycznej Republiki Konga, drugi kraj Chiny dostarczył 7200 ton, trzecia Kanada wydobyła około 7000 ton kobaltu. W 2014 roku, przyjmując cenę z giełdy w Londynie, Demokratyczna Republika Konga wydobyła kobalt za kwotę 1.5 miliarda dolarów (około 5.5 miliarda złotych).

Demokratyczna Republika Konga – eksport i import

Na podstawie danych Eximcon Group głównymi produktami, jakie Demokratyczna Republika Konga eksportowała w 2014 roku, były zasoby naturalne: miedź (udział 62% w całym eksporcie), kobalt (19%), ropa (9%). Produkty, które były importowane w największej ilości, to: maszyny (12% udziału w całym imporcie), pojazdy (6%), produkty ze stali lub żelaza (5%).

Rolnictwo

Ważnym działem gospodarki jest rolnictwo, które w 1996 zatrudniało 66% siły roboczej państwa i w 1997 stanowiło 57,9% PKB. Najważniejszymi produktami przeznaczonymi na eksport są kawa, olej palmowy, guma, bawełna, cukier, herbata oraz kakao. Uprawia się także maniok, banany, kukurydzę, ryż z przeznaczeniem na rynek rodzimy.

Leśnictwo

Lasy pokrywają 60% powierzchni kraju, stanowiąc ogromne bogactwo naturalne dla kraju. W 2003 przeznaczono na eksport drewno o wartości 25,7 mln USD. Intensywna gospodarka leśna stanowi zagrożenie dla ogromnej bioróżnorodności lasów równikowych oraz ludności zamieszkującej na terenach masowych wycinek leśnych.

Rybołówstwo

Rozwinięty system hydrologiczny kraju pozwala na intensywne prowadzenie rybołówstwa. W 1997 łączna produkcja z wód morskich oraz rzek i jezior jest szacowana na 162 961 ton. Większość połowów pochodzi z jezior Wielkiego Rowu Afrykańskiego oraz rzek kotliny Kongo. Połowy morskie stanowią jedynie 2% łącznej produkcji.

Demokratyczna Republika Konga oczekuje na przyjęcie do Organizacji dla Harmonizacji Prawa Afrykańskiego. Jest członkiem Wspólnoty Rozwoju Afryki.

Rzeka Kongo i jej dopływy stanowią szkielet gospodarki, w tym transportu. Na rzece Kongo powstał zespół 2 hydroelektrowni Inga, która zasila południową, przemysłową, część kraju poprzez linię HVDC Inga-Shaba.

Demografia

Rodzina z plemienia Mongo w Demokratycznej Republice Konga

Ludność skupia się na płaskowyżach, na sawannie, przy rzekach i jeziorach, natomiast porośnięte tropikalną dżunglą północ i centrum kraju są prawie niezamieszkane. Exodus ludności wiejskiej zwiększył populację miast, a przede wszystkim stolicy.

Wielkie aglomeracje to Kinszasa (8 milionów mieszkańców), Lubumbashi, Kisangani, Mbuji-Mayi, Kananga, Mbandaka i Bukavu.

Struktura etniczna: Luba (15,1%), Kongo (14,6%), Lingala (4,2%), Mongo (3,2%), Ekonda (3,1%), Songye (2,6%), Nande (2,3%), Azande (2,2%), Ngbaka (2,1%), Mangbetu (2%), Tetela (1,9%), Lendu (1,7%), Mashi (1,7%), Ngala (1,5%), Yaka (1,4%), Alur (1,4%), Lega (1,4%), Chokwe (1,3%), Yombe (1,3%), Tabwa (1,2%), pozostali: 33,8% (w tym: Hindusi (144 000), Euro-afrykanie (126 000), Pigmeje (101 000), Francuzi (66 000), Flamandowie (54 000), Grecy (44 000), Arabowie (20 000), Portugalczycy (4 400), Brytyjczycy (500)).

Religia

Ewolucja demograficzna w latach 1961–2003 (dane FAO, 2005). Ludność w tysiącach osób.

Podział religijny Demokratycznej Republiki Konga:

• katolicyzm – 50%
• protestantyzm – 23,1%:
  • zielonoświątkowcy – 6,3%
  • kalwinizm – 4%
  • baptyzm – 4%
  • metodyzm – 2%
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – 1,3%
• Kościoły niezależne – 20,2%:
  • kimbangizm – 12%
  • Kościół Nowoapostolski – 3,2%
• religie etniczne – 5,1%
• islam – 1,9%
• bahaizm – 0,4%
• bezwyznaniowi – 0,3%
• Świadkowie Jehowy – 0,2%

Kongo w literaturze

Joseph Conrad był kapitanem parowca pływającego w służbie króla belgijskiego Leopolda II po rzece Kongo w roku 1890. Będąc pod wrażeniem zaobserwowanych tam okrucieństw napisał powieść Jądro ciemności.

Siły zbrojne

Demokratyczna Republika Konga dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi. Uzbrojenie sił lądowych Demokratycznej Republiki Konga składało się w 2014 roku m.in. z: 90 czołgów, 200 opancerzonych pojazdów bojowych, 100 zestawów artylerii holowanej oraz 30 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych. Marynarka wojenna dysponowała w 2014 roku ośmioma okrętami obrony przybrzeża. Siły powietrzne z kolei posiadały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. dwóch myśliwców, 18 samolotów transportowych, 13 samolotów szkolno-bojowych, 27 śmigłowców oraz sześciu śmigłowców szturmowych.

Wojska Demokratycznej Republiki Konga w 2014 roku liczyły 152 tys. żołnierzy zawodowych oraz 1,5 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) siły zbrojne Demokratycznej Republiki Konga stanowią 87. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 162 mln dolarów (USD).

Linki zewnętrzne

• Afrykańscy Pigmeje Kultura i fotografie pierwszych mieszkańców Afryki
• Artykuł o masowych gwałtach w Demokratycznej Republice Konga.