Stryków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stryków
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Stryków – widok od strony zalewu
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

zgierski

Gmina

Stryków

Aglomeracja

łódzka

Prawa miejskie

1394

Burmistrz

Witold Kosmowski

Powierzchnia

8,15 km²

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności
• gęstość


4589[1]
426,7 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 42

Kod pocztowy

95-010

Tablice rejestracyjne

EZG

Położenie na mapie gminy Stryków
Mapa konturowa gminy Stryków, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stryków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stryków”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Stryków”
Położenie na mapie powiatu zgierskiego
Mapa konturowa powiatu zgierskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Stryków”
Ziemia51°54′04″N 19°36′39″E/51,901111 19,610833
TERC (TERYT)

1020084

SIMC

0959240

Hasło promocyjne: Spotkajmy się w Strykowie
Urząd miejski
ul. Tadeusza Kościuszki 27
95-010 Stryków
Strona internetowa
Stryków, 1940 r.

Strykówmiasto w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Stryków. Był miastem szlacheckim[2].

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 3478 mieszkańców przy gęstości zaludnienia na poziomie 426,7 osoby/km2[1].

Stryków położony jest w historycznej ziemi łęczyckiej[3], na obszarze Wzniesień Łódzkich, nad rzeką Moszczenicą, na północny wschód od Łodzi. W obrębie miasta znajduje się zalew o powierzchni 9 ha[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Tablica upamiętniająca nadanie praw miejskich przez króla Władysława Jagiełłę

Stryków uzyskał prawa miejskie w 1394 r. z rąk Władysława Jagiełły na prośbę Deresława de Thulka – podskarbiego łęczyckiego i ówczesnego dziedzica tamtejszych dóbr. W średniowieczu Stryków leżał przy drodze ze Zgierza do Łowicza łączącej Mazowsze z Wielkopolską i Śląskiem. Miasto ze swymi 45 rzemieślnikami (13 sukienników, 5 kupców i kramarzy oraz 5 szynkarzy) stanowiło lokalny ośrodek handlu i rzemiosła, było też ośrodkiem dóbr szlacheckich. Po najeździe szwedzkim w XVII wieku miasto podupadło i zaczęło się odradzać dopiero pod koniec XVIII wieku dzięki F. Czarneckiemu, który próbował ze Strykowa uczynić ośrodek produkcji tekstylnej.

Mimo sprowadzenia handlarzy wełną oraz sukienników Stryków pozostawał ciągle miasteczkiem o charakterze rzemieślniczo-rolniczym i w 1870 r. utracił prawa miejskie. W 1902 r. Stryków uzyskał połączenie kolejowe z Łodzią i Warszawą. Również na początku XX wieku stał się dużym ośrodkiem mariawitów. Dzięki ponownemu rozwojowi rzemiosła, zwłaszcza krawiectwa, szewstwa i garbarstwa w 1923 r. Stryków odzyskał prawa miejskie.

Kościół rzymskokatolicki św. Marcina
Kościół mariawicki św. Anny i św. Marcina

W trakcie II wojny światowej miasto straciło 45% ludności, głównie Żydów, wymordowanych przez hitlerowców, oraz mieszkających w Strykowie Niemców, którzy opuścili miasto uciekając przed Sowietami.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. łódzkiego.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[5] na listę zabytków wpisany jest obiekt:

  • dom, ul. Adama Mickiewicza 3, drewniany, 2 poł. XIX, nr rej.: 725-I-109 z 9.11.1956

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Zalew w Strykowie.

Atrakcją turystyczno-rekreacyjną miasta jest (zwłaszcza w okresie letnim) zalew o pow. 9 ha wraz z plażą i strzeżonym kąpieliskiem. Na miejscu można wypożyczyć sprzęt pływający (rowery wodne, kajaki). Obok zalewu urządzono duży parking. Na terenie szkoły podstawowej nr 2 znajduje się obiekt sportowy zbudowany w ramach programu Orlik 2012. W jego skład wchodzą: boisko do piłki nożnej ze sztuczną murawą, boisko do koszykówki oraz tenisa ziemnego, a także szatnie. Z inicjatywy młodzieży, nad zalewem powstał również skatepark. W Strykowie znajdują się: ośrodek zdrowia, posterunek policji, dworzec PKP, postój taxi, hotel, jednostka Państwowej Straży Pożarnej, jednostka OSP, tor motocrossowy, trzy stacje paliw (w tym dwie z gazem, a jedna przy trasie do Łodzi).

Atrakcjami są również:

Sport[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości działają klub piłki nożnej, Zjednoczeni Stryków, występujący obecnie w IV lidze polskiej piłki nożnej, oraz klub kolarski LUKS Dwójka Stryków.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Drogi[edytuj | edytuj kod]

Obecnie przez Stryków przebiegają droga krajowa nr 14 oraz autostrada A2. Na południowy wschód od miasta znajduje się węzeł autostradowy Łódź Północ – skrzyżowanie autostrad A1 i A2.

Kolej[edytuj | edytuj kod]

Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 15. W mieście znajduje się czynna stacja kolejowa Stryków[6] z zabytkowym budynkiem z początku XX w., wyremontowanym w 2012 r.

Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]

Miasto włączone jest do sieci komunikacji autobusowej MPK Łódź: linia 60C[7] oraz MUK w Zgierzu: linia 2[8].

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Dzięki powstającemu skrzyżowaniu autostrad A1 i A2 miasto stało się jednym z najważniejszych punktów komunikacyjnych tej części Europy. Wpływa to na duży przypływ inwestorów – szczególnie z branży logistycznej. W ostatnich latach bezrobocie spadło z 13 do 4 proc., a budżet gminy urósł o 40 mln zł – z 10 do 50 (stan na 2012 rok)[9].

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo RolnePaństwowe Gospodarstwo Hodowli Zwierząt Futerkowych w Strykowie i Smolicach[10].

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Szkoła Podstawowa nr 1

W Strykowie znajdują się 2 szkoły podstawowe.

Religia[edytuj | edytuj kod]

W Strykowie znajdują się dwa kościoły: neobarokowy kościół św. Marcina będący siedzibą parafii rzymskokatolickiej i neogotycki kościół św. Anny i św. Marcina będący siedzibą parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.

W mieście żyje również diaspora Kościoła Katolickiego Mariawitów, utrzymująca kontakt z parafią w Niesułkowie. Wierni ze Strykowa odprawiają adorację ubłagania 9. dnia każdego miesiąca[11].

Na północny zachód od centrum Strykowa znajdują się pozostałości po cmentarzu żydowskim, na którym ostatni pochówek został przeprowadzony w 1946 r. Data założenia cmentarza nie jest znana. Prawdopodobnie powstał w XVIII w. Do 1811 r. był jednym z miejsc pochówku żydowskich mieszkańców Łodzi. Cmentarz uległ zniszczeniu, gdy, w czasach PRL, został zajęty przez Przedsiębiorstwo Produkcji Elementów Budowlanych i składowano na nim gruz. W wyniku dewastacji wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. W 2020 r., z inicjatywy Nechemii Pinkusewicza, na cmentarzu w domniemanych miejscach pochówków cadyków Efraima Fiszla Szapiro (zm.10 stycznia 1822 r. - 17 tewet 5582 r.) oraz Zewa Wolfa syna Awrahama Landau'a (zm. 14 września 1891 r. - 11 elul 5651) wzniesiono ohele[12].

W centrum miasta, obok cmentarza katolickiego, znajduje się cmentarz ewangelicki, a na nim kilkanaście grobów protestanckich, w większości niemieckich, sprzed 1945. Duża kolonia osadników niemieckich znajdowała się w podstrykowskiej osadzie Tymianka.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

  • Piramida wieku mieszkańców Strykowa w 2014 roku[13].


Ludzie związani ze Strykowem[edytuj | edytuj kod]

Łazarz Andrysowicz (ur. ? w Strykowie, zm. przed 22 maja 1577) – renesansowy polski drukarz, założyciel Oficyny Łazarzowej. Wydał ok. 270 książek, dbając w wysokim stopniu o estetykę publikacji.

Maciej Stryjkowski Matys Strykowski (łac. Matthias Strycovius ps. „Osostevitius”) herbu Leliwa (ur. w 1547 w Strykowie, zm. między 21 października 1586 a 1593) – polski historyk i poeta, dyplomata, kanonik.

Adam Mierosławski (ur. 23 kwietnia 1815 w Strykowie, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach podczas rejsu do Australii 6 maja 1851, pochowany w oceanie) – polski powstaniec, marynarz, inżynier, brat Ludwika – prapradziada Stanisława Dygata, syn płk. Adama Kaspra[14].

Zishe Breitbart (ur. 22 lutego 1893 w Strykowie, zm. 12 października 1925 w Berlinie) – cyrkowiec żydowskiego pochodzenia, siłacz i aktor estradowy, bohater folkloru żydowskiego. Był znany w latach dwudziestych XX wieku jako Najsilniejszy człowiek świata i Król żelaza. Stanowił wzór dla postaci komiksowej – Supermana[15].

Paweł Radziszewski (ur. 30 października 1890 w Strykowie, zm. 17 września 1931 w Rudce) – polski geolog, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, członek Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Józef Lucjan Kępiński (ur. 12 września 1900 w Strykowie, zm. 26 marca 1964 w Warszawie) – podpułkownik, pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Tomasz Wiesław Bystroński (ur. 23 marca 1953 w Strykowie) – polski samorządowiec, wieloletni wójt gminy Nowosolna.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego, w: Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Łódź 1929, s. 15.
  3. Alicja Szymczakowa: Piotr Tłuk ze Strykowa h. Łazęka. Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1981. [dostęp 2020-08-09].
  4. Opis gminy Stryków. [dostęp 2011-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-01)].
  5. NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].
  6. Łódzka Kolej Aglomeracyjna sp. z o.o.: Budowa systemu Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej – Etap I (PDF). [dostęp 2012-05-24].
  7. MPK Łódź – rozkłady jazdy. [dostęp 2012-05-24].
  8. EZG.INFO.PL – Międzygminna linia Aleksandrów – Zgierz – Stryków ruszy 1 października, ezg.info.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-16] (pol.).
  9. gazetaprawna.pl: Wszyscy korzystają na bliskości autostrad – szczególnie małe miasta. [dostęp 2012-12-06].
  10. Dz.U. z 1990 r. nr 51, poz. 301
  11. Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów)
  12. Krzysztof Bielawski, Stryków, cmentarze-zydowskie.pl.
  13. Stryków w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  14. Jacek Perzyński, Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom wydawniczy, 2016, s. 41.
  15. Jacek Perzyński, Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016, s. 60-87.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]