Strażnica KOP „Oleszczenica”
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | 1924 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Olszczenice[a][b]. | |
| Formacja | Korpus Ochrony Pogranicza | |
| Podległość | Kompania graniczna KOP „Małaszki” | |
Strażnica KOP „Oleszczenica” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
W 1924 roku, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 5 batalion graniczny. W 1928 roku w skład batalionu wchodziło 13 strażnic[1]. Strażnica KOP „Oleszczenica” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 1 kompanii KOP „Małaszki”[2][3][4][5][6][7][8] batalionu KOP „Łużki”[9]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej.
W 1932 roku obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP[5]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączyła droga polna długości 16 km[7].
Budynek strażnicy[edytuj | edytuj kod]
Budynek strażnicy wybudowany został przez przedsiębiorstwo „S−ka Inżynierów Kijowskich” i przekazany w użytkowanie KOP 17 maja 1925 roku. Strażnica posiadała fundamenty i cokoły murowane na zaprawie cementowej z kamienia polnego z ofugowaniem cokołu i ułożeniem warstwy izolacyjnej z papy smołowej. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne wykonane były z bali sosnowych i jodłowych grubości 16 cm, a ścianki działowe grubości 10 cm. Dach pokryty był blachą ocynkowaną. Wieża strażnicy przymocowana do dachu klamrami i śrubami posiadała schody wejściowe. Strażnica posiadała 6 pieców postawionych na pancerzach blaszanych. Kuchnia posiadała dwa kotły z paleniskami. W strażnicy znajdowały się dwa sedesy ze ściankami i skrzyniami, w stajni zaś żłób, drabina i ściek[10].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[11]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza[12].
Strażnica KOP „Oleszczenica” w 1932 roku ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 7 kilometrów 900 metrów od słupa granicznego nr 43 do 48[5], a w 1938 roku pododcinek szerokości 10 kilometrów 900 metrów od słupa granicznego nr 42 do 49[7].
17 września 1939 roku strażnica KOP „Oleszczenica” zaatakowana została przez oddział pod dowództwem st. lejtn. Miroszkina. Siły sowieckiego oddziału oceniane są na równowartość co najmniej trzech kompanii strzeleckich. Obrzucona granatami strażnica stanęła w ogniu. Zaskoczona załoga podjęła walkę, tracąc 15 zabitych i 1 wziętego do niewoli. Potem poddała się. Straty sowieckie wyniosły 5 rannych[13].
Sąsiednie strażnice:
- strażnica KOP „Uzmiany” ⇔ strażnica KOP „Hryhorowicze” – 1928[2], 1929[3], 1931[4], 1932[5], 1934[6]
- strażnica KOP „Słoboda” ⇔ strażnica KOP „Hryhorowicze” – 1938[7]
Walki w 1939[edytuj | edytuj kod]
Rankiem 17 września, ze względu na brak przepraw przez Dźwinę, Sowieci nie zaatakowali strażnicy „Hrychorowicze” oraz odwodu kompanii w Małaszkach. Natomiast jeszcze przed 4:40 trzykompanijny oddział st. lejtn. Miroszkina zniszczył strażnicę „Oleszczenica”. Poległ oficer (?) i 14 szeregowych, do niewoli dostał się jeden szeregowy i 7 cywili. Straty napastników wyniosły 5 rannych[14].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kolonia Oleszczenice, wcześniej Oleszczyńce lub Olszenice, w gm. Mikołajów. → nazwa miejscowości podana na podstawie Zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 kwietnia 1938 roku o ustaleniu urzędowych nazw miejscowości zamieszkanych na obszarze województwa wileńskiego w: Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, tom I Województwo wileńskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1 maja 1938.
- ↑ Według Szubańskiego → Szubański 2000 ↓, s. 88 i Prochwicza → Prochwicz 2003 ↓, s. 305 nazwa miejscowości to Olszczenica
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 5/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
- ↑ a b Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 14/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54/1934.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 83/1938.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 305.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
- ↑ Protokoły przyjęcia budynków ↓, s. 11.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 183-184.
- ↑ Cygan 2006 ↓, s. 92.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Protokoły zdawczo – odbiorcze przyjęcia budynków i wyposażenia od Policji Państwowej dla jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.