Kompania graniczna KOP „Korzec”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kompania graniczna KOP „Korzec”
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Korzec[a]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

batalion KOP „Hoszcza”

Strażnica KOP w Korcu (Cukrownia) na Wołyniu
Rozmieszczenie baonu KOP „Hoszcza” w 1931

Kompania graniczna KOP „Korzec”pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Geneza[edytuj | edytuj kod]

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Korcu rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 9 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Korzec” służbę graniczną pełniły pododdziały 9 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 3 batalion graniczny [8][9], a w jego składzie 28 kompanię graniczną KOP[10]. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej[b].

W 1939 2 kompania graniczna KOP „Korzec” podlegała dowódcy batalionu KOP „Hoszcza”[11].

Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[12]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[13].

2 kompania graniczna „Korzec” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 26 kilometrów 681 metrów[14]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Szytnia”, „Deraźnia” i „Mucharów” z komendantury „Piszczów”[15].

Wydarzenia

  • W meldunku sytuacyjnym z 29 stycznia 1925 napisano: Na pododcinku kompanii za nielegalne przekroczenie granicy z Bolszewji przytrzymano trzy osoby[16].
  • W meldunku sytuacyjnym z 30 stycznia 1925 napisano:
27 stycznia 1925 roku o godz. 24.00 na strażnicy nr 98 zatrzymano dwie kobiety, które między słupami 1572-1573 usiłowały przejść na stronę Rosji[17].
28 stycznia 1925 roku o godz. 3.15 zatrzymano niejakiego Ryczkę, który między słupami 1571-1572 przekroczył granicę z Rosji[17].

Kompanie sąsiednie:

Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929[23][c]:

Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934[15][20][24][f]

Strażnice kompanii w 1938[22]

Organizacja kompanii 17 września 1939[25]:

Dowódcy kompanii[edytuj | edytuj kod]

  • kpt. Mieczysław Duch (od 5 października 1924, był 2 lutego 1925)[26]
  • kpt. Jan Masternak (był 31 lipca 1928 − 20 marca 1929 → przeniesiony do 26 b KOP)[27]
  • kpt. Władysław Węgrzyński (29 marca 1929 − 1 kwietnia 1931 → kwatermistrz batalionu)[27]
  • kpt. Władysław Majerski (1 kwietnia 1931 − )[27]
  • kpt. Stefan Jesionek (był 1 kwietnia 1932 − kwietnia 1932 → dowódca kompanii odwodowej)[27]
  • kpt. Władysław Grodnicki (był 1 maja 1932 − )[27]
  • kpt. Marcin Zalewski (17 lipca 1932 − )[27]
  • kpt. Stanisław Nowicki[j] (- 1939)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. miasto Korzec, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie
  2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 368
  3. Wszystkie strażnice kompanii zakwaterowane były w „budynkach popolicyjnych”. Odwód i dowództwo kompanii zakwaterowane było w budynku prywatnym własnym → Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓
  4. W dokumentach występuje też pod nazwą Chutor Parfimy → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1929 i Parfimy → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 34/1932Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 57/1934
  5. wieś Bohdanówka, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
  6. W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Cukrownia”, „Parchimy”, „Krale” → Szubański 1993 ↓, s. 278
  7. W dokumentach występuje też pod nazwą Krali → Szkice dyslokacyjne ↓
  8. futor Kruli, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
  9. wieś Babin, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
  10. Stanisław Nowicki VIII, kpt. piech., w KOP od 1930. Do mobilizacji dowódca 2 kompanii granicznej „Korzec”. Przydział mobilizacyjny nieznany[28].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]