3 Pułk Piechoty KOP
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk piech. Zdzisław Zajączkowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
3 Pułk Piechoty KOP (3 pp KOP) – oddział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.
3 pułk piechoty KOP nie występował w pokojowej organizacji Wojska Polskiego. Został sformowany 24 sierpnia 1939, w mobilizacji alarmowej, przez pułk KOP „Głębokie”. Oddział został podporządkowany dowódcy Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” i skierowany do rejonu Augustowa.
Walki pułku[edytuj | edytuj kod]
W pierwszych tygodniach kampanii wrześniowej 1939 pułk pozostawał na zajmowanym odcinku obrony na Suwalszczyźnie, nie biorąc udziału w walkach. W nocy z 12 na 13 września pułk załadował się na transporty kolejowe na stacjach Nowa Kamienna, Augustów i Czarna Wieś[1]. W dniach 14–17 września został przetransportowany na Wołyń, w rejon Równe–Kostopol. W nocy z 17 na 18 września skoncentrował się w rejonie Daraźne[2]. Tam do pułku dołączył trzyszwadronowy dywizjon kawalerii rtm. Bernarda Romanowskiego[3].
19 września o 6:00 pułk podjął marsz w kierunku Bugu w celu dołączenia do SGO „Polesie”[3]. W trakcie marszu dołączyły do pułku batalion Szkoły Lotniczej z Tczewa oraz resztki I/207 pp. 20 września o 14:00 pułk dotarł do Kołek nad Styrem. Idący w szpicy III batalion został ostrzelany na przeprawach. Batalion rozwinął się do natarcia i po krótkiej walce zdobył miasteczko opanowane przez dywersantów ukraińskich. Wieczorem pułk przeszedł przez Kołki zatrzymując się we wsi Kobyle[2].
21 września o godzinie 10:00 pułk wyruszył w kierunku na Borowicze–Nawóz–Janówkę. Idący w straży przedniej I batalion, został zaatakowany pod wsią Borowicze przez nadjeżdżający od strony Łucka element rozpoznawczy batalionu rozpoznawczego sowieckiej 45 DS. Batalion w walce zniszczył 3 czołgi oraz 3 samochody ciężarowe. Nieprzyjaciel wycofał się w kierunku Hruziatyna i stąd wznowił natarcie. Na 3 pułk KOP uderzył sowiecki 16 pułk strzelecki wzmocniony batalionem czołgów i wspierany przez 212 pułk artylerii haubic. I batalion bronił pozycji w lesie pod Hruziatynem, a II baon pod wsią Nawóz. W ciężkich walkach bataliony ponosząc znaczne straty, utrzymywały pozycje[2].
O świcie 22 września pułk podjął próbę opanowania przepraw przez Stochód koło Janówki. W wyniku działań nieprzyjacielskiego lotnictwa, artylerii i broni maszynowej, natarcie załamało się, pułk poniósł duże straty. Według obliczeń dowódców kompanii wyniosły one 35 zabitych i około 80 rannych. Około 18:00 pułk przerwał walkę i wycofał się w rejon Mielnica–Wilecko. W nocy z 22 na 23 września z szeregów pułku zdezerterowali prawie wszyscy żołnierze z mniejszości narodowych[4].
23 września resztki pułku dotarły do Radoszyna, gdzie zostały okrążone przez sowieckie jednostki pancerne[3]. Około 13:00 pułkownik Zajączkowski podjął decyzję o kapitulacji. Podpisane z przedstawicielami Armii Czerwonej warunki kapitulacji przewidywały zwolnienie wszystkich oficerów i szeregowych i odesłanie ich do domów. O 17:00 rozpoczęto składanie broni. Umowa kapitulacyjna została jednak złamana. Wbrew ustaleniom, wszystkich oficerów i podoficerów zawodowych zatrzymano jako jeńców[4].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo 3 pułku piechoty KOP
- I batalion (batalion KOP „Łużki”) – ppłk piech. Romuald II Kozłowski
- II batalion (batalion KOP „Podświle”) – ppłk piech. Władysław Stępkowicz
- 4 kompania – kpt. Józef Minkina[5]
- III batalion (batalion KOP „Słobódka II”) – ppłk piech. Jan Lachowicz
Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna dowództwa
- dowódca pułku – płk piech. Zdzisław Zajączkowski
- I adiutant – kpt. piech. Stefan IV Kozłowski
- II adiutant – kpt. piech. Adam Ludwik Kryciński †1940 Katyń
- kwatermistrz – kpt. adm. (piech.) Adam Kowalczyk
- lekarz – kpt. lek. Antoni Ignacy Gmerek
Żołnierze pułku – ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]
Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[6]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Doboszyński Jarosław[7] | porucznik rezerwy | inżynier rolnik | Katyń | |
| Grobelny Stefan | podporucznik rezerwy | nauczyciel | majątek Alchimowszczyzna | Katyń |
| Kowalczyk Adam | kapitan | żołnierz zawodowy | kwatermistrz pułku | Katyń |
| Sochacki Tadeusz[8] | kapitan | żołnierz zawodowy | dowódca 3 kg/baonu KOP „Łużki” | Katyń |
| Kozłowski Stefan | kapitan | żołnierz zawodowy | I adiutant | Katyń |
| Kryciński Adam Ludwik | kapitan | żołnierz zawodowy | II adiutant | Katyń |
| Stępkowicz Władysław[9] | podpułkownik | żołnierz zawodowy | dca II batalionu (batalion KOP „Podświle”) | Katyń |
| Szlezinger Kazimierz[10] | kapitan | żołnierz zawodowy | dowódca plutonu łączności baonu KOP „Łużki” | Katyń |
| Rachel Franciszek Augustyn | kapitan | żołnierz zawodowy | Katyń | |
| Gmerek Antoni[11] | kapitan lekarz | żołnierz zawodowy | lekarz pułku | Charków |
| Kurkliński Edward | porucznik rezerwy | nauczyciel | Charków |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kowalski 1995 ↓, s. 65.
- ↑ a b c Prochwicz 2003 ↓, s. 265.
- ↑ a b c Dymek 1999 ↓, s. 124.
- ↑ a b Prochwicz 2003 ↓, s. 266.
- ↑ Barański i Kryska-Karski 1974 ↓, s. 40.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 639.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3436.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3538.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3648.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 5217.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Dymek: Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew” 1939 w polskiej historiografii wojskowej. Poznań: Wydawnictwo SORUS s.c., 1999. ISBN 83-87133-54-X.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Włodzimierz Kowalski. Baon KOP „Sejny” w kampanii wrześniowej 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1-2 (151-152), 1995. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468.
- Henryk Barański, Tadeusz Kryska-Karski: Piechota 1939-1945. Zeszyt 15. Londyn: Polish Institute, 1974.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.