Kompania graniczna KOP „Bakszty Małe”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1924 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Kompania graniczna KOP „Bakszty Małe” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 10 batalion graniczny [1][2], a w jego składzie 11 kompanię graniczną KOP[3]. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej[b]. W 1939 3 kompania graniczna KOP „Bakszty Małe” podlegała dowódcy batalionu KOP „Krasne”[4].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[5]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[6].
3 kompania graniczna „Bakszty” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 30 kilometrów 110 metrów[7]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Słobódka” i „Czyrewicze” z komendantury „Manuły”[8].
Kompanie sąsiednie:
- 2 kompania graniczna KOP „Bryckie” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Dubrowa” – 1928[9], 1929[10], 1931[8], 1932[11], 1934[12], 1938[13]
Walki kompanii w 1939[edytuj | edytuj kod]
17 września 1939 o 3:30 została zaatakowana 3 kompania graniczna „Bakszty Małe”. Załoga strażnicy „Budźki” broniła się prawie godzinę, a jej opór złamano o 4:25. Do niewoli dostało się 6 żołnierzy, napastnicy mieli jednego zabitego i jednego rannego. Do godz. 5:35 walczyła załoga strażnicy „Bakszty Małe”. Po stronie polskiej miało zginąć 2 oficerów, zaś pięciu odnieść ciężkie rany. Sowieci wzięli do niewoli 25 żołnierzy. Ich straty wyniosły 2 ciężko i jeden lekko ranny[14].
Rano 18 września, w trakcie próby zniszczenia mostu na Berezynie, kompania została zaatakowana przez batalion rozpoznawczy sowieckiej 6 BPanc. Do niewoli dostało się 9 żołnierzy, w tym 2 oficerów[15].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
| Lata | 1928 – 1934[9][10][8][11][12][c] | 1938[13] | 17 września 1939[16][17] |
|---|---|---|---|
| Strażnice | (41)[18] strażnica KOP „Budźki”[d] | strażnica KOP „Budźki” | 1 strażnica KOP „Buźki”[e] |
| (42)[3] strażnica KOP „Klimonty”[f] | – | – | |
| strażnica KOP „Bakszty Wielkie”[g] | strażnica KOP „Bakszty Małe”[h] | 2 strażnica KOP „Bakszty Małe” | |
| (44)[20] strażnica KOP „Radoszkowice”[i] | strażnica KOP „Radoszkowice” | 3 strażnica KOP „Radoszkowice”[j] | |
| Inne | pluton odwodowy | ||
Dowódcy kompanii[edytuj | edytuj kod]
| Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia służby | Kolejne stanowisko |
|---|---|---|
| kpt. Bolesław II Kowalski | był 30 IX 1928 − 20 IV 1930 | odszedł do 39 pp[21] |
| kpt. Karol Nałęcki | 15 IV 1930 − [21] | |
| kpt. Stanisław Rawa[k] | – 1939 |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ folwark Bakszty Małe, gmina Radoszkowice, powiat mołodeczański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
- ↑ W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 odnoszą się do stanu sprzed 1937 → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Zalesie”, „Klimonty” i „Bakszty” → Szubański 1993 ↓, s. 276
- ↑ zaścianek Bućki III, gmina Chocieńczyce, powiat wilejski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Budźki[19].
- ↑ wieś Klimonty, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ folwark Bakszty Wielkie, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ folwark Bakszty Małe, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ miasto Radoszkowice, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Radoszkowicze[19].
- ↑ Stanisław Rawa (1900-1940), kpt. piech., w KOP od 1938. Do mobilizacji dowódca 3 kompanii granicznej „Bakszty Małe”. Przydział mobilizacyjny nieznany. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 743
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ a b Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 12/25.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 297.
- ↑ a b c Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 53/1934.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84/1938.
- ↑ Cygan 2006 ↓, s. 97.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 227.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 307.
- ↑ Grzelak 2001 ↓, s. 186.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 17/25.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 13/25.
- ↑ a b Obsada oficerska bg „Krasne” ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Krasne” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.