Kompania graniczna KOP „Nowomalin”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Kompania graniczna KOP „Nowomalin” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 3 batalion graniczny [1][2], a w jego składzie 29 kompanii granicznej „Nowomalin”[3]. 5 lutego 1925 pododcinek nr 29 przejęła kompania nowo sformowanego 11 batalionu granicznego[4].
W 1939 3 kompania graniczna KOP „Nowomalin” podlegała dowódcy batalionu KOP „Ostróg”[5].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[6]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[7].
3 kompania graniczna „Nowomalin” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 23 kilometrów 393 metrów[8]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Słobódka”, „Kamionka” i „Kuniów” z komendantury „Kuniów”[9].
Wydarzenia:
- W meldunku sytuacyjnym z 21 stycznia 1925 napisano:
- 19 stycznia 1925 o godz. 1.00 w nocy we wsi Kuniów słyszano po bolszewickiej stronie wybuchy 12 granatów, strzały karabinowe oraz zauważono pożar, który po chwili stłumiono. Podczas tego incydentu we wsi doszło do paniki, słyszano krzyki i jęki ludzi, którzy biegali po wsi w samej bieliznie. Przyczyna wybuchów i strzałów nieznana[10].
- 21 stycznia 1925 o godz. 3.30 banda w sile dwunastu ludzi napadła od zachodu na folwark Dowgieliszki pod Bołotkowcami. Krążące na granicy patrole ze strażnicy nr 115 zaalarmowane strzałami posterunku odpędziły bandę, która umknęła w lasy Nowomalińskie w kierunku na Buszczę, silnie się ostrzeliwując[11].
- Zaalarmowany pożarem w Swiate dowódca kompanii kpt. Bolesławski, będąc w tym czasie na odcinku z własnej inicjatywy zamknął granicę. Złożył meldunek, że mogła to być część tej samej bandy, która napadła na folwark Swiate lub inna banda, ponieważ nie widziano u niej zrabowanych koni[11].
- W nocy z 21 na 22 stycznia część bandy w rejonie ochranianym przez kompanię próbowała przekroczyć granicę kierując się przez Podobankę na Stójło, ale napotkała polski patrol. Po krótkiej strzelaninie uciekając na zachód skryła się w lasach[12].
Kompanie sąsiednie:
- 1 kompania graniczna KOP „Kurhany” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Malinów” – 1928[13], 1929[14], 1931[9], 1932[15], 1934[16], 1938[17]
Struktura organizacyjna kompanii[edytuj | edytuj kod]
Strażnice kompanii w latach 1928 – 1934[13][14][9][15][16][b][c]
- 113 strażnica KOP „Bór”[d][e]
- 114 strażnica KOP „Stójło”[f][g]
- 115 strażnica KOP „Bołotkowce”[h]
- 116 strażnica KOP „Lachów”[i]
Strażnice kompanii w 1938[17]
Organizacja kompanii 17 września 1939[21]:
- dowództwo kompanii
- pluton odwodowy
- 1 strażnica KOP „Bór”
- 2 strażnica KOP „Bołotkowce”
Dowódcy kompanii[edytuj | edytuj kod]
- kpt. Bolesławski (był I 1925)[22]
- kpt. Ludwik Nowakowski (był IX 1928 – 17 VII 1929 → przydzielony do Biura Personalnego MSWojsk. )[23]
- kpt. Henryk Skaczyła (2 VIII 1929 – )[23]
- kpt. Karol Nałęcki (4 IV 1932 – 17 III 1934 → przeniesiony do 5 pp Leg.)[23]
- kpt. Zygmunt Barcik (27 III 1934 – )[23]
- kpt. Franciszek Emil Schubert (był VI 1939)[24]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ wieś Nowomalin, gmina Nowomalin, powiat zdołbunowski, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ Wszystkie strażnice kompanii zakwaterowane były w „budynkach popolicyjnych”. Odwód i dowództwo kompanii zakwaterowane było w koszarach „nowego typu”[18]
- ↑ W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993, odnoszą się do stanu sprzed 1937[19]. Wymienił następujące strażnice: „Międzyrzec Bor.”, „Stojło”, „Bołotkowice”[20].
- ↑ W dokumentach występuje też pod nazwą Bór Międzyrzecki[14][15] [16].
- ↑ wieś Bór, gmina Nowomalin, powiat zdołbunowski, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ W dokumentach występuje też pod nazwą Stujło[13].
- ↑ wieś Stojło, gmina Nowomalin, powiat zdołbunowski, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ wieś Bołotkowce, gmina Nowomalin, powiat zdołbunowski, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ wieś Lachów, gmina Nowomalin, powiat zdołbunowski, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 11/26.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 24/25.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 90.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 306.
- ↑ a b c Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 11/1925.
- ↑ a b Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 12/1925.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 13/1925.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1928.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1929.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 37/1932.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 58/1934.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 88/1938.
- ↑ Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 87.
- ↑ Szubański 1993 ↓, s. 278.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 312.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 12/25.
- ↑ a b c d Obsada oficerska bg „Ostróg” ↓.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 656.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 1 Brygady KOP nr L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk.
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Ostróg” w latach 1927–1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.