Kompania graniczna KOP „Siejłowicze”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Siełowicze (Siejłowicze[a]) |
| Formacja | |
| Podległość | |
Kompania graniczna KOP „Siełowicze” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Siejłowiczach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 34 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Siejłowicze” służbę graniczną pełniły pododdziały 34 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 8 batalion graniczny [8][9], a w jego składzie 2 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 98 żołnierzy służby zasadniczej[b]. W 1939 2 kompania graniczna KOP „Siełowicze” podlegała dowódcy batalionu KOP „Stołpce”[10].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[11]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[12].
2 kompania graniczna „Siełowicze” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 20 kilometrów 800 metrów[13]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Ostup” i „Kukowicze” z komendantury „Kudzinowicze”[14].
Wydarzenia:
- 12 stycznia 1925 dokonano wymiany żołnierza 2 kompanii szer. Jasińskiego, który 7 listopada 1924 zabłądził i dostał się w ręce sowieckiej straży granicznej, na Jana Troickiego – żołnierza sowieckiego[15]
Kompanie sąsiednie:
- 1 kompania graniczna KOP „Mikołajewszczyzna” ⇔ 3 kompania graniczna KOP „Smolicze” – 1928[16], 1929[17], 1931[14], 1932[18], 1934[19], 1938[20]
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Strażnice kompanii w 1928[21][16]:
- strażnica KOP „Buzuny”[16]
- 73 strażnica KOP „Kul”
- 74 strażnica KOP „Żurawy” (Żórawy[16])
- strażnica KOP „Juszewicze”[16]
- 75 strażnica KOP „Taranowa Góra”
- 75a strażnica KOP „Lesuny” (Leszuny[16])
- 76 strażnica KOP „Sołtanowszczyzna”[16]
Strażnice kompanii w 1929[17]
- strażnica KOP „Buzuny”
- strażnica KOP „Cegielnia I”
- strażnica KOP „Juszewicze”
- strażnica KOP „Lesuny”
- strażnica KOP „Sołtanowszczyzna”
Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934[14][18][19]
- strażnica KOP „Buzuny”
- strażnica KOP „Żurawy”[c]
- strażnica KOP „Juszewicze”[d]
- strażnica KOP „Lesuny”[e]
- strażnica KOP „Sołtanowszczyzna”
Strażnice kompanii w 1938[20]
- strażnica KOP „Buzuny”
- strażnica KOP „Juszewicze”
- strażnica KOP „Sołtanowszczyzna”
- strażnica KOP „Łozowicze”
Organizacja kompanii 17 września 1939[22][23]:
- dowództwo kompanii
- pluton odwodowy
- 1 strażnica KOP „Buzuny”[f]
- 2 strażnica KOP „Juszewicze”
- 3 strażnica KOP „Sołtanowszczyzna”[g]
- 4 strażnica KOP „Łozowicze”[h]
Dowódcy kompanii[edytuj | edytuj kod]
- kpt. Stanisław Grzegorz Paczkowski (15 V 1929 – 5 II 1931?)[i]
- kpt. Zenon Tymiński[j] (- 1939)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ wieś Siejłowicze, gmina Howiezna, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
- ↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
- ↑ kolonia Żurawy, gmina Howiezna, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
- ↑ wieś Juszewicze, gmina Howiezna, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
- ↑ folwark Lesuny, gmina Łań, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
- ↑ wieś Buzany, gmina Howiezna, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
- ↑ osada wojskowa Sołtanowszczyzna, gmina Łań, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
- ↑ wieś Łozowicze, gmina Łań, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
- ↑ Więcej informacji biograficznych w: Batalion KOP „Sarny”.
- ↑ Zenon Tymiński (1899-1940), kpt. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dowódca 2 kompanii granicznej „Siełowicze”. We wrześniu 1939 dowódca 2 kompanii piechoty I/96 pułku piechoty. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD[24].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
- ↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
- ↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
- ↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 89.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 299.
- ↑ a b c Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 8/25.
- ↑ a b c d e f g Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1929.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 25/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55/1934.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 86/1938.
- ↑ Wykaz L.dz. 1040/2Br.OP. ↓.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 308.
- ↑ Grzelak 2001 ↓, s. 187.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 755.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
- Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 2 Brygady KOP nr L.dz. 1040/2Br.OP.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Meldunki sytuacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.