Kompania graniczna KOP „Lenin”

Kompania graniczna KOP „Lenin”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1925
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Ostatni	kpt. Stanisław Rawa
Organizacja
Dyslokacja	Lenin
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Sienkiewicze”

Oddział rezerwowy Korpusu Ochrony Pogranicza w kompanii „Lenin” - gimnastyka poranna

Rozmieszczenie batalionu KOP „Sienkiewicze” w 1931

Kompania graniczna KOP „Lenin” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Geneza

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym. W Mikaszewiczach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 40 batalionu celnego, a jego 2 kompania stacjonowała w Leninie. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Druskienniki” służbę graniczną pełniły pododdziały 41 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 1600/tjn./O.de B/25, w drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w terminie do 1 marca 1925 sformowano 16 batalion graniczny , a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 98 żołnierzy służby zasadniczej.

W 1939 3 kompania graniczna KOP „Lenin” podlegała dowódcy batalionu KOP „Sienkiewicze”.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza.

3 kompania graniczna „Lenin” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 36 kilometrów 150 metrów. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Zalutycze” i „Lenin Most” z komendantury „Jurkiewicze” .

Kompanie sąsiednie:

• 2 kompania graniczna KOP „Grabów” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Pieszczaniki” – 1928, 1929, 1931 , 1932, 1934, 1938

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929

• Strażnica KOP „Riasto”
• strażnica KOP „Zalutycze”
• strażnica KOP „Jowicze”
• strażnica KOP „Lenin Most”
• strażnica KOP „Jelno”

Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934 

• strażnica KOP „Zalutycze”
• strażnica KOP „Jowicze”
• strażnica KOP „Lenin Most”
• strażnica KOP „Jelno”
• strażnica KOP „Budy”

Strażnice kompanii w 1938

• Strażnica KOP „Riasto”
• strażnica KOP „Jowicze”
• strażnica KOP „Lenin Most”

Organizacja kompanii 17 września 1939:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Riasło”
• 2 strażnica KOP „Jowicze”
• 3 strażnica KOP „Lenin Most”

Dowódcy kompanii

• kpt. Mieczysław Bero (1925 – 1928)
• kpt. Rajmund Wińcza (19 X 1928 – 5 VII 1930 → do 77 pp) 
• kpt. Józef Trepiak (31 X 1930 – 26 III 1931 → do 22 batalionu „Landwarów”) 
• kpt. Czesław Lewin-Lewiński (26 III 1931 – 9 III 1932 → do pułku KOP „Czortków”) 
• kpt. Władysław Majerski (2 IV 1932 – ) 
• kpt. Józef Witkowski (1 II 1933 – ) 
• kpt. Roman Rogziński (– 1939)

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1929, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Sienkiewicze” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.