Kompania graniczna KOP „Dubrowa”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1924 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Kompania graniczna KOP „Dubrowa” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 10 batalion graniczny [1][2], a w jego składzie 12 kompanię graniczną KOP „Dubrowa”[3]. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 99 żołnierzy służby zasadniczej[a].
W 1934 i w 1939 1 kompania graniczna KOP „Dubrowa” podlegała dowódcy batalionu KOP „Krasne”[4][b].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[5]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[6].
1 kompania graniczna „Dubrowa” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 28 kilometrów 142 metrów[7]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Głuszany”, „Lipienie” i „Mietkowo” z komendantury „Radoszkowicze”[8].
Wydarzenia
- W meldunku sytuacyjnym z 29 stycznia 1925 napisano: 28 stycznia 1925 o godz. 6.00 na pododcinku kompanii patrol strażnicy nr 48 Zabłotkowszczyzna na drodze między miejscowością Węgłowszczyzna a Hermaczyska natknął się na trzech osobników. Doszło do wymiany strzałów, ale korzystając z ciemności bandyci zbiegli za granicę między słupami 626–627[9].
- 23 lutego 1925, w godzinach nocnych naprzeciwko 48 strażnicy „Zabłotkowszczyzna”, trwała strzelanina. Kilkanaście pocisków przeleciało nad strażnicą. Obsada 46 strażnicy „Wiazyń” zatrzymała Abrahama Apfelbauma[10].
Kompanie sąsiednie:
- 3 kompania graniczna KOP „Bakszty Małe” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Raków” – 1928[11], 1929[12], 1931[8], 1932[13], 1934[14] 1938[15]
Walki kompanii w 1939[edytuj | edytuj kod]
17 września 1939 Sowieci uderzyli między innymi na odcinek broniony przez kompanię graniczna KOP „Dubrowa”. Od godziny 4:00 do 6:00 trwała obrona strażnicy „Szapowały”. Dowodzona przez kpr. Niedzielskiego załoga została zaatakowana przez pododdziały 144 pułku kawalerii wspieranego przez baterię artylerii konnej. Po zranieniu dowódcy strażnicy, załoga złożyła broń. Poległo 3 obrońców, ciężko ranny kpr. Niedzielski wkrótce został zamordowany na terenie sowieckiej „zastawy”. Zginęło też kilku czerwonoarmistów[16].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Strażnice kompanii w latach 1928[11], [17][8][18][19][c]
- strażnica KOP „Powiazyń”[d]
- (46)[20] strażnica KOP „Hurnowicze”[e]
- (46?)[10] strażnica KOP „Wiazyń”[f]
- strażnica KOP „Szapowały”[g]
- strażnica KOP „Polikszty”[h]
Strażnice kompanii w 1938[21]
Organizacja kompanii 17 września 1939[22][23]:
- dowództwo kompanii
- pluton odwodowy
- 1 strażnica KOP „Powiazyń”
- 2 strażnica KOP „Wiazyń”
- 3 strażnica KOP „Szapowały”
Dowódcy kompanii[edytuj | edytuj kod]
- kpt. piech. Jan Cywicki (był 30 IX 1928 − 21 IV 1930) → odszedł do 7 ppLeg [24]
- kpt. piech. Stefan Tadeusz Halski (4 IV 1930 −)[24]
- kpt. piech. Franciszek Rudolf Burian ( − 5 V 1934)[24]
- kpt. piech. Feliks Merka (5 V 1934[24] – ? → kierownik II referatu uzupełnień KRU Grodno)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
- ↑ Szubański napisał, że przed 1937 rokiem kompania wchodziła w skład batalionu KOP „Iwieniec” → Szubański 1993 ↓, s. 277
- ↑ W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 odnoszą się do stanu sprzed 1937 → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Wiazyńska”, „Szarpowały”, „Peliksze” → Szubański 1993 ↓, s. 277
- ↑ wieś Powiażyń, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ wieś Hurnowicze, gmina Radoszkowice, powiat mołodeczański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ majątek Wiażyń, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ folwark Szapowały, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
- ↑ wieś Peliksze, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 18/25.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 296.
- ↑ a b c Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 18/1925.
- ↑ a b Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 42/25.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8 i 10/1929.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 21 i 23/1932.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54 i 55/1934.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84 i 85/1938.
- ↑ Cygan 2006 ↓, s. 97.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 21/1932.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 53/1934.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 12/25.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84/1938.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 307.
- ↑ Grzelak 2001 ↓, s. 186.
- ↑ a b c d Obsada oficerska bg „Krasne” ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Krasne” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.