Szwadron Kawalerii KOP „Druja”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
„Druja” |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
rtm. Józef Duszyński |
| Ostatni |
rtm. Salomon Gwidon |
| Organizacja | |
| Numer |
kryptonimowy: 59[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
około 1927
Szwadron Kawalerii KOP „Druja” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[3], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[4]. W 1925 został sformowany 18 szwadron kawalerii. W marcu 1926 szwadron został podporządkowany dowódcy 6 Brygady Ochrony Pogranicza[5]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu[6]. Stany szwadronu były zbliżone do stanów szwadronów formowanych w 1924 [5]. Jednostką formującą był 21 pułk ułanów[7].
Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[8]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[9].
W marcu 1926 szwadron przegrupowano na pogranicze polsko-łotewskie i użyto do bezpośredniej ochrony granicy[10].
W lipcu 1929 zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[11]. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[12]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[12]. Obok nazwy geograficznej, do 1931 stosowano również numer szwadronu[13].
W 1934(?)1932[b] dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[15]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Słobódka”[18].
W 1938 nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[c]. Szwadron zakwalifikowano do grupy I[20]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm[d], drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[19] po cztery sekcje[21], w tym sekcję rkm[9]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 8 podoficerów zawodowych, 2 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[22]. Szwadron wchodził w skład pułku KOP „Głębokie”[20].
W ramach mobilizacji częściowej zarządzonej 23 marca 1939 szwadron przegrupował się w rejon Wielunia[23], gdzie organizowany był ćwiczebny pułk kawalerii KOP[24] podporządkowany dowódcy OK IV[25][e]. Po przeformowaniu ćwiczebnego pułku kawalerii KOP w 1 pułk kawalerii KOP, w maju 1939 rozformowano szwadron kawalerii KOP „Druja”[25], a rtm. Gwido Salomon został dowódcą szwadronu gospodarczego 1 pułku kawalerii KOP[27].
Żołnierze szwadronu[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy szwadronu
- rtm. Józef Duszyński z 26 puł. (od 28 II 1925)[28][29]
- rtm. Józef Skrzypkowski z 23 puł. (IV 1931[30] – III 1933)
- rtm. Tadeusz III Zieliński (X 1931[31] – 31 V 1935)[32] (?)
- rtm. Bronisław Kulik z 4 puł. (III 1933[33] – 1937)[32]
- rtm. Gwidon Salomon z 14 puł. (1937[32]-1939[25][26])
- Obsada personalna w marcu 1939
Ostatnia „pokojowa” obsada oficerska szwadronu[34][f]
- dowódca szwadronu – rtm. Salomon Gwidon
- oficer szwadronu – por. Kazimierz Draczyński
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1]
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934[14][15][16].
Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932[17]. - ↑ W 1938 nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron „Nowe Świeciany”[19].
- ↑ Stan drużyny ckm w szwadronie był znacznie niższy od stanu nakazanego „Regulaminem kawalerii cz.III”. Drużyna składała się z 15 żołnierzy i 19 koni. W jej skład wchodzili: drużynowy, 2 karabinowych, 2 celowniczych, 2 taśmowych, 2 amunicyjnych, 6 koniowodnych i 4 juki[9]
- ↑ W innych opracowaniach oddział występuje pod nazwą: «Zgrupowanie Kawalerii KOP „Feliks”». Nazwa pochodzi od imienia dowódcy oddziału – ppłk. Feliksa Kopcia[26].
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[35].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
- ↑ Kościański 1994 ↓, s. 55.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 26.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
- ↑ Zarządzenie nr L.1600/o.de B./25 ↓.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
- ↑ a b c Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 28.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
- ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
- ↑ Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1 zał. 47.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 58.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 158.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 149.
- ↑ Prochwicz i 4/1994 ↓, s. 5.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 72.
- ↑ a b c Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 77.
- ↑ a b Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 14.
- ↑ Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 16.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 21 lipca 1925, s. 400.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931, s. 121.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931, s. 344.
- ↑ a b c Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 95.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 944.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
- Zdzisław Kościański: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924–1939. W: Lech Grochowski(red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny. Cz. I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r.. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
- Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie sformowania dowództw 4 i 5 brygady OP, 12-20 baonów i 12-20 szwadronów Ochrony Pogranicza nr L.1600/o.de B./25 z lutego 1925.
- Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.