Kompania graniczna KOP „Sapożyn”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Kompania graniczna KOP „Sapożyn” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 3 batalion graniczny [1][2], a w jego składzie 26 kompanię graniczną KOP „Sapożyn”[3]. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej[b].
Z dniem 20 maja 1938 dowódca KOP zarządzeniem nr L.1411/tj.og.org/38 reaktywował w 3 kompanii granicznej „Sapożyn” strażnicę KOP „Lidawka”.
W 1939 3 kompania graniczna KOP „Sapożyn” podlegała dowódcy batalionu KOP „Hoszcza”[4].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[5]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[6].
3 kompania graniczna „Sapożyn” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 28 kilometrów 888 metrów[7]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Poddubce”, „Kilikijów”, „Klepacze” i „Dołżok” z komendantury „Annopol”[8].
Wydarzenia:
- W meldunku sytuacyjnym z 29 stycznia 1925 napisano: 25 stycznia 1925 na pododcinku kompanii ze strażnicy nr 101 zbiegł do bolszewików st. szer. Małyszko, udając się do Starożewa, gdzie został zatrzymany przez sowiecką straż graniczną[9].
Kompanie sąsiednie:
- 2 kompania graniczna KOP „Korzec” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Hłuboczek” – 1928[10], 1929[11], 1931[8], 1932[12], 1934[13], 1938[14]
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929[15][10][11][c]:
- 101 strażnica KOP „Czernica”
- 102 strażnica KOP „Kryłów”
- 103 strażnica KOP „Chutor Kryłowskie”
- 104 strażnica KOP „Paszuki” (później Lidawka)
Strażnice kompanii w latach 1931 – 1938[8][12][13][14][d]
- strażnica KOP „Bogdanówka”[e]
- strażnica KOP „Czernica”[f]
- strażnica KOP „Chutor Kryłowskie”[g]
- strażnica KOP „Lidawka”[h] (wcześniej Paszuki)
Organizacja kompanii 17 września 1939[16]:
- dowództwo kompanii
- pluton odwodowy
- 1 strażnica KOP „Bohdanówka”
- 2 strażnica KOP „Czernica”
- 3 strażnica KOP „Chutor Kryłowskie”
- 4 strażnica KOP „Lidawka”[i][j]
Dowódcy kompanii[edytuj | edytuj kod]
- kpt. Franciszek Gęsior (był 31 lipca 1928 − 9 marca 1929 → dowódca kadry kompanii szkolnej) [17]
- kpt. Władysław Węgrzyński (9 marca 1929 − 29 marca 1929 → dowódca 2 kompanii granicznej) [17]
- kpt. dypl. Bożesław Nieciengiewicz (29 marca 1929 − 20 kwietnia 1929 → dowódca kadry kompanii szkolnej)[17]
- kpt. Franciszek Gęsior (20 kwietnia 1929 − 27 maja 1929 → dowódca kadry kompanii szkolnej)[17]
- kpt. dypl. Bożesław Nieciengiewicz (27 maja 1929 − 12 kwietnia 1930 → do 70 pp)[17]
- kpt. Zygmunt Bagnowski (28 marca 1930 − 16 maja 1933 → dowódca kompanii odwodowej)[17]
- kpt. Stefan Jesionek (16 maja 1933 −)[17]
- kpt. Stanisław II Marek[k] (- 1939)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ wieś Sapożyn, gmina Hoszcza, powiat rówieński, województwo wołyńskie
- ↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 368
- ↑ Strażnice nr 101 i 103 zakwaterowane były w „budynkach popolicyjnych”, a strażnice nr 102 i 104 w budynkach prywatnych. Odwód i dowództwo kompanii zakwaterowane było w budynku prywatnym własnym → Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓
- ↑ W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 odnoszą się do stanu sprzed 1937 → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Babiń”, „Czernica”, „Huty Kryłowskie” → Szubański 1993 ↓, s. 278
- ↑ wieś Bohdanówka, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie
- ↑ wieś Czernica, gmina Majków, powiat rówieński, województwo wołyńskie
- ↑ wieś Kryłów, gmina Majków, powiat rówieński, województwo wołyńskie
- ↑ wieś Paszuki, gmina Majków, powiat rówieński, województwo wołyńskie
- ↑ kolonia Lidawka, gmina Majków, powiat rówieński, województwo wołyńskie
- ↑ Z dniem 20 maja 1938 dowódca KOP zarządzeniem nr L.1411/tj.og.org/38 reaktywował w 3 kompanii granicznej „Sapożyn” strażnicę KOP „Lidawka”.
- ↑ Stanisław II Marek, mjr piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dca 3 kompanii granicznej „Sapożyn”. We wrześniu 1939 dca I baonu piechoty 98 pułku piechoty. Ranny w walkach z Niemcami 16 września 1939 pod Czarnokońcami[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 18/25.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 90.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 305.
- ↑ a b c Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 18/1925.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1929.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 34/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 58/1934.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 88/1938.
- ↑ Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 312.
- ↑ a b c d e f g Obsada oficerska bg „Hoszcza” ↓.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 732.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 1 Brygady KOP nr L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Hoszcza” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.