13 Szwadron Kawalerii KOP „Czortków”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
„Wasylkowce” |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Szwadron Kawalerii KOP „Czortków” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924 roku, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[1], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[2]. W 1925 roku, w składzie 4 Brygady Ochrony Pogranicza, rozpoczęto formowanie jednostki 13 szwadronu kawalerii[3]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu[4]. Stany szwadronu były zbliżone do stanów szwadronów formowanych w 1924 roku [3]. Jednostką formującą był 6 pułk ułanów[5].
Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[6]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[7]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Czortków”[8].
W lipcu 1929 roku zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[9]. Szwadron wszedł w skład grupy południowej[10]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[10]. Obok nazwy geograficznej, do 1931 roku stosowano również numer szwadronu[11].
W 1934(?)1932[a]roku dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy południowej[12].
W 1938 roku nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[b]. Szwadron zakwalifikowano do grupy I[13]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm, drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[14] po cztery sekcje[15], w tym sekcję rkm[7]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 8 podoficerów zawodowych, 2 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[16]. Szwadron wchodził w skład Brygady KOP „Podole”[13].
Szwadron zmobilizowano w sierpniu 1939 roku. Wszedł on w skład 36 Dywizji Piechoty jako jej kawaleria dywizyjna[17]. W nocy z 4 na 5 września 1939 roku szwadron przybył do rejonu m. Końskie[18].
Żołnierze szwadronu[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy szwadronu
- rtm. Edward Wania[19] (1925 – był w 1928[20])
- rtm. Marian Wiśniewski (był w 1937)[20]?
- rtm. Bronisław Riczka z 26 p.uł. (26 V 1936[20] – 23 IX 1939[17][21])
- Obsada personalna w marcu 1939 roku
Ostatnia „pokojowa” obsada oficerska szwadronu[22][c]
- dowódca szwadronu – rtm. Riczka Bronisław
- oficer szwadronu – por. Stachowicz Jan
Obsada personalna kawalerii 36 DP [21][24]:
- dowódca szwadronu – rtm. Bronisław Riczka[d] († 23 IX 1939 Jacnia[e])
- dowódca I plutonu – por. rez. inż. Jan Kanty Kazimierz Stachowicz z 2 pszwol
- dowódca II plutonu – ppor. rez. Władysław Kaniak
- dowódca III plutonu – ppor. rez. Rudroff
- szef szwadronu – st. wachm. Izydor Koper
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934 roku → Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156, Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44 i Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932 roku → Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15 - ↑ W 1938 roku nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron "Nowe Świeciany" → Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[23].
- ↑ Bronisław Riczka (1892-1939), rtm., w KOP od 1936 roku. Do mobilizacji dowódca szwadronu kawalerii KOP „Czortków”. We wrześniu 1939 roku dowódca kawalerii dywizyjnej 36 DP rez. Poległ w walkach z Niemcami w m. Jacnia k. Krasnobrodu 23 września 1939 roku → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 744
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 417 Rotmistrz Riczka został pochowany na cmentarzu parafialnym w Krasnobrodzie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 26.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
- ↑ Zarządzenie nr L.1600/o.de B./25 ↓.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
- ↑ a b Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3 zał. 47.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
- ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 59.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 158.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 149.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 91.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 38.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
- ↑ a b c Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
- ↑ a b Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 17.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 944.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 368.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934 roku. [dostęp 2016-02-15].
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
- Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie sformowania dowództw 4 i 5 brygady OP, 12-20 baonów i 12-20 szwadronów Ochrony Pogranicza nr L.1600/o.de B./25 z lutego 1925.
- Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.