Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/sierpień
- Адыгэбзэ
- Afrikaans
- Anarâškielâ
- Ænglisc
- العربية
- Авар
- Azərbaycanca
- تۆرکجه
- বাংলা
- 閩南語 / Bân-lâm-gú
- Беларуская (тарашкевіца)
- भोजपुरी
- Български
- Bosanski
- Буряад
- Català
- Čeština
- Cymraeg
- Dansk
- Davvisámegiella
- Deutsch
- Ελληνικά
- English
- Эрзянь
- Español
- Euskara
- فارسی
- Føroyskt
- Français
- Gaeilge
- Gaelg
- Galego
- 贛語
- 한국어
- Hrvatski
- Bahasa Indonesia
- עברית
- Къарачай-малкъар
- Қазақша
- Коми
- Кырык мары
- Latviešu
- Lëtzebuergesch
- Лезги
- Lietuvių
- Livvinkarjala
- Magyar
- Македонски
- मराठी
- مازِرونی
- Bahasa Melayu
- 閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
- Мокшень
- Nederlands
- 日本語
- Norsk bokmål
- Олык марий
- Oʻzbekcha / ўзбекча
- ਪੰਜਾਬੀ
- Papiamentu
- Перем коми
- Qırımtatarca
- Русский
- සිංහල
- سنڌي
- Slovenščina
- Српски / srpski
- Svenska
- தமிழ்
- ไทย
- Тыва дыл
- Удмурт
- Українська
- اردو
- Vepsän kel’
- Tiếng Việt
- Walon
- 粵語
- 中文
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rocznice
1 sierpnia 2025
1 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Alfons, Nadzieja i Rudolfina; Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1495 – urodził się niderlandzki malarz i rysownik Jan van Scorel, przedstawiciel italianizmu (na ilustracji jedno z jego dzieł: „Portret wenecjanina”)
- 1520 – urodził się król Polski Zygmunt II August, ostatni męski potomek z rodu Jagiellonów
- 1770 – urodził się amerykański podróżnik i odkrywca William Clark, który w latach 1803–1806 razem z Meriwetherem Lewisem odbył naukowo-badawczą ekspedycję na zachodnie tereny Ameryki Północnej; wyprawa zakończyła się sukcesem, a podróżnicy po dotarciu do wybrzeży Pacyfiku powrócili do Stanów Zjednoczonych
- 1885 – urodził się węgierski fizykochemik György von Hevesy (na fotografii), laureat Nagrody Nobla z roku 1943 za zastosowanie metody wskaźników izotopowych do badań biologicznych
- 1935 – w Tatrach rozpoczęto budowę kolejki linowej na Kasprowy Wierch
- 1970 – zmarł niemiecki biochemik Otto Heinrich Warburg, laureat Nagrody Nobla
- 1975 – w Helsinkach przyjęto Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, regulujący pokojowe współistnienie państw w podzielonej na dwa bloki ideologiczne Europie
3 sierpnia 2025
3 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Lidia, Miłosław i Nikodem; dzień niepodległości Nigru
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1645 – podczas wojny trzydziestoletniej wojska francuskie odniosły zwycięstwo nad cesarsko-bawarskimi w II bitwie pod Nördlingen
- 1770 – urodził się Fryderyk Wilhelm III (na portrecie), król pruski od 1797
- 1775 – cesarzowa Katarzyna II Wielka wydała manifest o likwidacji Siczy Zaporoskiej
- 1925 – urodził się francuski socjolog Alain Touraine, znany ze swojej działalności naukowej poświęconej socjologii pracy i badaniu nowych ruchów społecznych, autor pierwszej dogłębnej analizy NSZZ „Solidarność”
- 1940 – Litwa została włączona do ZSRR
- 1980 – w Moskwie zakończyły się XXII Letnie Igrzyska Olimpijskie, na których Polska zdobyła 32 medale, w tym 3 złote: Bronisław Malinowski w biegu na 3000 m z przeszkodami, Władysław Kozakiewicz w skoku o tyczce i Jan Kowalczyk w jeździectwie (konkurs skoków indywidualnie)
- 2005 – Mahmud Ahmadineżad – zwycięzca drugiej tury czerwcowych wyborów prezydenckich – objął urząd Prezydenta Islamskiej Republiki Iranu (na fotografii)
5 sierpnia 2025
5 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Nonna, Oswald i Wenancjusz; dzień niepodległości Burkiny Faso
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1735 – nowojorski drukarz, wydawca, redaktor i dziennikarz John Peter Zenger został uniewinniony od zarzutów o działalność wywrotową i zniesławienie Williama Cosby’ego, ówczesnego gubernatora kolonii Nowy Jork; proces stał się znaczącym i ważnym czynnikiem w rozwoju wolności prasy na kontynencie północnoamerykańskim
- 1850 – urodził się francuski pisarz zaliczany do nurtu naturalizmu i dekadentyzmu Guy de Maupassant, znany zwłaszcza ze swoich nowel, takich jak Horla, Baryłeczka czy Dom pani Tellier
- 1895 – zmarł niemiecki myśliciel, filozof i socjolog Friedrich Engels (na portrecie), teoretyk socjalizmu, a także jeden z organizatorów i przywódców I i II Międzynarodówki
- 1900 – urodził się polski reżyser i scenarzysta Leonard Buczkowski, twórca m.in. Zakazanych piosenek – pierwszego powojennego polskiego filmu pełnometrażowego, Skarbu, Przygody na Mariensztacie – pierwszego kolorowego polskiego filmu pełnometrażowego
- 1905 – urodził się amerykański ekonomista rosyjskiego pochodzenia Wassily Leontief, laureat Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii, twórcę tzw. paradoksu Leontiefa, głoszącego, że amerykański eksport jest pracochłonny, a import – kapitałochłonny
- 1930 – urodził się amerykański astronauta Neil Armstrong (na fotografii), dowódca misji Apollo 11 i pierwszy człowiek na Księżycu
- 2000 – zmarł brytyjski aktor teatralny i filmowy Alec Guinness, wystąpił w kilkudziesięciu filmach: Oliver Twist, Jak zabić starszą panią, Most na rzece Kwai, Lawrence z Arabii, Upadek Cesarstwa Rzymskiego, Gwiezdne wojny
7 sierpnia 2025
7 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Kajetan, Klaudia i Sykstus; dzień niepodległości Wybrzeża Kości Słoniowej
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1720 – podczas III wojny północnej Rosjanie pokonali Szwedów w bitwie morskiej pod Granhamn; przegrana ta ostatecznie zakończyła szwedzką dominację na Bałtyku
- 1870 – urodził się niemiecki przemysłowiec Gustav Krupp, twórca koncernu przemysłowego Friedrich Krupp AG
- 1940 – urodził się belgijski polityk Jean-Luc Dehaene (na fotografii), wieloletni minister, premier Belgii w latach 1992–1999
- 1975 – urodziła się południowoafrykańska aktorka filmowa Charlize Theron (na fotografii) laureatka Oscara z 2003 roku za rolę pierwszoplanową w filmie Monster
- 1985 – zmarł polski kompozytor, aranżer, publicysta i dziennikarz radiowy Mateusz Święcicki, autor muzyki m.in. do Pod Papugami z repertuaru Czesława Niemena, czy Jedziemy autostopem z repertuaru Karin Stanek i Czerwono-Czarnych; radiowa Trójka przyznaje Nagrody Muzyczne im. Mateusza Święcickiego – „Mateusze”
- 1995 – Brytyjczyk Jonathan Edwards, podczas odbywających się w Göteborgu lekkoatletycznych Mistrzostw Świata, po raz pierwszy pokonał barierę 18 metrów w trójskoku, ustanawiając rekord świata wynikiem 18,16 m, a następnie 18,29 m
9 sierpnia 2025
9 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Edyta, Roman i Ryszard; Międzynarodowy Dzień Ludności Tubylczej na Świecie
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1805 – zawiązała się III koalicja antyfrancuska
- 1855 – urodził się niemiecki architekt Hugo Hartung
- 1915 – zmarł polski poeta, prozaik i dramaturg Jerzy Żuławski (zbiór poezji Z domu niewoli, cykl powieści fantastycznonaukowych Trylogia księżycowa), współzałożyciel TOPR; od 2008 jest przyznawana Nagroda Literacka imienia Jerzego Żuławskiego dla najlepszych polskich utworów fantastycznych
- 1945 – o godz. 11:01 czasu miejscowego bombowiec amerykański zrzucił bombę atomową Fat Man (fotografia) na japońskie miasto Nagasaki
- 1965 – Singapur odłączył się od Federacji Malezji i proklamował niepodległość
- 1975 – zmarł rosyjski kompozytor Dmitrij Szostakowicz (na fotografii), twórca 15 symfonii, koncertów, oper, operetek i baletów oraz kameralnych utworów fortepianowych i wiolonczelowych; tegoż dnia została wystrzelona pierwsza sonda kosmiczna Europejskiej Agencji Kosmicznej, COS-B
11 sierpnia 2025
11 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Klara, Ligia i Zuzanna; dzień niepodległości Czadu
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1920 – Rada Obrony Państwa ustanowiła Krzyż Walecznych dla nagradzania czynów męstwa i odwagi, wykazanych w boju
- 1945 – zmarł polski aktor Stefan Jaracz, założyciel i dyrektor teatru Ateneum w Warszawie (na ilustracji fotel Jaracza – pomnik przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi)
- 1950 – urodził się amerykański inżynier i wynalazca Steve Wozniak, pionier technologii komputerowych, współzałożyciel przedsiębiorstwa Apple Computer Inc.
- 1960 – Czad ogłosił niepodległość od Francji, a François Tombalbaye, reprezentujący Czadyjską Partię Postępu, został pierwszą głową niezawisłego państwa
- 1975 – urodził się polski ekonomista Mateusz Szczurek, minister finansów w rządach Donalda Tuska i Ewy Kopacz
- 1995 – zmarł polski lektor, spiker i aktor Marek Gajewski, znany z czytania tekstów do Polskiej Kroniki Filmowej, telewizyjnych programów edukacyjnych i popularnonaukowych (Sonda), filmów dokumentalnych i fabularnych; tegoż dnia dokonano oblotu brazylijskiego samolotu pasażerskiego Embraer ERJ 145 (na fotografii)
13 sierpnia 2025
13 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Hipolit, Hipolita i Kasjana
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1655 – urodził się niemiecki konstruktor instrumentów Johann Christoph Denner, wynalazca klarnetu
- 1865 – zmarł wiedeński lekarz położnik Ignaz Semmelweis, prekursor antyseptyki, współcześnie uznawany za jednego z pierwszych praktyków „evidence-based medicine”
- 1905 – urodził się walijski dziennikarz Gareth Jones, który przedstawił prawdę o wywołanym przez Stalina Wielkim Głodzie na Ukrainie
- 1920 – wojna polsko-bolszewicka: od uderzenia armii rosyjskiej pod wodzą Michaiła Tuchaczewskiego rozpoczęła się Bitwa Warszawska
- 1945 – urodził się arcybiskup metropolita gdański Sławoj Leszek Głódź (na fotografii)
- 1950 – urodził się polski aktor teatralny, filmowy oraz reżyser Krzysztof Kolberger
- 1960 – urodził się polski historyk Janusz Kurtyka, prezes Instytutu Pamięci Narodowej
15 sierpnia 2025
15 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Maria, Napoleon i Tarsycjusz; Święto Wojska Polskiego; w Kościele katolickim Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1135 – zjazd w Merseburgu: doszło do spotkania polskiego księcia Bolesława III Krzywoustego z niemieckim cesarzem Lotarem III
- 1935 – urodził się polski sztangista Waldemar Baszanowski, dwukrotny mistrz olimpijski, pięciokrotny mistrz świata; tegoż dnia zmarła polska prozaiczka i dramatopisarka Stanisława Przybyszewska (na fotografii), autorka dramatów historycznych nawiązujących do rewolucji francuskiej, m.in. Sprawa Dantona
- 1945 – cesarz Hirohito w nadanym tego dnia przemówieniu radiowym ogłosił kapitulację Japonii; kończacy II wojnę światową akt kapitulacji został podpisany 2 września
- 1975 – podczas przewrotu wojskowego w Bangladeszu zamordowany został prezydent Sheikh Mujibur Rahman (na fotografii) i jego rodzina
- 1980 – sierpień 1980: po wybuchu poprzedniego dnia strajku w Stoczni Gdańskiej protesty rozszerzyły się na Stocznię im. Komuny Paryskiej w Gdyni i na inne zakłady Trójmiasta; władze przerwały łączność telefoniczną Wybrzeża z resztą Polski
17 sierpnia 2025
17 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Jacek, Julianna i Miron; dzień niepodległości Indonezji
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1740 – po przeszło sześciu miesiącach sediswakancji na nowego papieża został wybrany 65-letni arcybiskup Bolonii Prospero Lorenzo Lambertini, który przyjął imię Benedykt XIV (na portrecie)
- 1850 – zmarł argentyński generał José de San Martín, bohater narodowy Argentyny, Chile i Peru
- 1920 – wojna polsko-bolszewicka: stoczono bitwę pod Zadwórzem nazywaną Polskimi Termopilami
- 1920 – zamieszki na Górnym Śląsku po fałszywej informacji w prasie niemieckiej o przegranej Bitwie Warszawskiej i zdobyciu Warszawy przez Armię Czerwoną; nacjonaliści niemieccy zamordowali w Katowicach polskiego lekarza Andrzeja Mielęckiego
- 1945 – Mohammad Hatta i Sukarno proklamowali niepodległość Indonezji od Niderlandów (wysłuchaj hymnu narodowego Indonezji „Indonesia Raya” na oryginalnym nagraniu z 1945); dzień później Sukarno został prezydentem Republiki Indonezji, Hatta objął stanowisko wiceprezydenta
- 1945 – ukazała się satyra polityczna Folwark zwierzęcy George’a Orwella
- 1980 – w strajkującej Stoczni Gdańskiej im. Lenina Międzyzakładowy Komitet Strajkowy sformułował listę 21 postulatów sierpniowych (na fotografii ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności: tablice z 21 postulatami wywieszone przy bramie nr 2 Stoczni Gdańskiej •
więcej na temat zdjęć udostępnionych przez ECS)
19 sierpnia 2025
19 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Emilia, Jan i Sebald; w Kościele prawosławnym święto Przemienienia Pańskiego; dzień niepodległości Afganistanu
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_-_The_Nut_Gatherers_(1882).jpg)
- 1905 – zmarł francuski malarz William-Adolphe Bouguereau, przedstawiciel akademizmu (na ilustracji: „Zbierające orzeszki”)
- 1920 – w nocy z 19 na 20 sierpnia pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka rozpoczęło się drugie powstanie śląskie, jedno z czterech (obok wielkopolskiego 1806, powstania wielkopolskiego 1920 i sejneńskiego 1919) zwycięskich powstań w dziejach Polski
- 1960 – wystrzelono radziecki statek kosmiczny Sputnik 5, który wyniósł na orbitę suczki Biełkę i Striełkę (na rosyjskim znaczku pocztowym)
- 1970 – zmarł polski pisarz historyczny Paweł Jasienica, autor cyklu esejów historycznych poświęconych historii Polski: Polska Piastów, Polska Jagiellonów i Rzeczpospolita Obojga Narodów
- 1975 – w katastrofie lotniczej zginął polski reżyser teatralny, telewizyjny, filmowy i operowy i scenograf Konrad Swinarski, jeden z najbardziej oryginalnych i najwybitniejszych twórców w historii polskiego teatru
- 1980 – pod Otłoczynem doszło do największej katastrofy kolejowej w powojennej Polsce (na ilustracji pomnik upamiętniający katastrofę)
21 sierpnia 2025
21 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Apolinaria, Pius i Wiktoria
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1725 – urodził się francuski malarz Jean-Baptiste Greuze (na ilustracji jego obraz „Gitarzysta”)
- 1850 – urodził się polski lekarz i chirurg Ludwik Rydygier
- 1940 – w wyniku zamachu, jakiego dzień wcześniej dokonał agent Stalina Ramón Mercader, zginął rosyjski działacz polityczny, rewolucjonista Lew Trocki (na fotografii), współorganizator rewolucji październikowej w 1917, po 1923 odsunięty od władzy jako przeciwnik Stalina, przywódca nieformalnej Lewicowej Opozycji w ZSRR, w 1929 wydalony ze kraju, autor publikacji Prawda o Rosji Sowieckiej, Zbrodnie Stalina, Zdradzona rewolucja;
- 1945 – urodził się amerykański kompozytor muzyki filmowej Basil Poledouris
- 2000 – zmarł polski taternik, alpinista, himalaista Andrzej Zawada
- 2005 – zmarł amerykański inżynier Robert Moog, pionier muzyki elektronicznej, konstruktor pierwszego popularnego syntezatora muzycznego
- 2010 – w wydaniu internetowym Gazecie Wrocławskiej opublikowano notkę prasową Wrocław: Libacja na skwerku
23 sierpnia 2025
23 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Feliksa, Lubomira i Róża; Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1305 – został stracony bohater narodowy Szkocji, przywódca szkockiego powstania antyangielskiego William Wallace, współcześnie spopularyzowany na świecie za sprawą filmu historycznego Braveheart. Waleczne serce w reż. Mela Gibsona (na ilustracji: Wallace Monument koło miasta Stirling w Szkocji)
- 1880 – urodził się rosyjski pisarz Aleksandr Grin (na ukraińskim znaczku pocztowym), autor fantastycznych opowiadań pełnych egzotyki, niesamowitości i symbolicznej metaforyki
- 1950 – urodzili się: polski działacz związkowy i polityk Marian Krzaklewski, przewodniczący NSZZ „Solidarność” w latach 1991–2002, założyciel i lider AWS, kirgiska polityk Roza Otunbajewa, prezydent Kirgistanu w latach 2010–2011, oraz polska polityk Izabela Jaruga-Nowacka, przewodnicząca Unii Pracy, posłanka na Sejm
- 1965 – urodził się pochodzący z Kanady amerykański scenarzysta i reżyser filmowy Roger Avary, współpracownik Quentina Tarantino, autor scenariusza do Pulp Fiction
- 1995 – zmarł polski pisarz science fiction Adam Wiśniewski-Snerg
25 sierpnia 2025
25 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Józef, Ludwik i Patrycja; dzień niepodległości Urugwaju
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1845 – urodził się król Bawarii Ludwik II (na fotografii), niebywale ekscentryczny władca, budowniczy baśniowych zamków, miłośnik teatru dramatycznego, w szczególności Richarda Wagnera, król-pacyfista, który wolał sztukę od wojny, okrzyknięty niepoczytalnym i odsunięty od władzy
- 1885 – urodził się austriacki reżyser filmowy i scenarzysta Georg Wilhelm Pabst (Zatracona ulica, Dziennik upadłej dziewczyny)
- 1900 – zmarł niemiecki filozof i filolog klasyczny Friedrich Nietzsche (Tako rzecze Zaratustra)
- 1905 – urodziła się polska zakonnica Faustyna Kowalska, mistyczka i wizjonerka, święta Kościoła katolickiego
- 1930 – urodził się szkocki aktor, reżyser, producent filmowy i scenarzysta Sean Connery, pierwszy odtwórca roli Jamesa Bonda, znany poza tym z filmów: O jeden most za daleko, Wielki napad na pociąg, Nieśmiertelny, Imię róży, Nietykalni, Polowanie na Czerwony Październik czy Indiana Jones i ostatnia krucjata
- 1970 – urodziła się niemiecka supermodelka i aktorka Claudia Schiffer (na zdjęciu), ambasador dobrej woli UNICEF
- 2000 – zmarł amerykański scenarzysta, rysownik i animator Carl Barks, autor komiksów, najsłynniejszy twórca komiksów związanych z uniwersum Kaczora Donalda
27 sierpnia 2025
27 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Cezary, Honorat i Monika
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1635 – zmarł hiszpański dramatopisarz i poeta Lope de Vega
- 1770 – urodził się filozof niemiecki Georg Wilhelm Friedrich Hegel, główny przedstawiciel idealizmu niemieckiego
- 1895 – uruchomiono pierwszą linię tramwajów elektrycznych w Bratysławie (na współczesnej fotografii: tramwaj Tatra K2S na ulicach Bratysławy)
- 1965 – zmarł francuski architekt, urbanista, malarz i rzeźbiarz pochodzenia szwajcarskiego Le Corbusier, przedstawiciel stylu międzynarodowego
- 1975 – zdetronizowany ostatni cesarz Etiopii Hajle Syllasje (na fotografii) został zamordowany przez etiopską służbę bezpieczeństwa
- 2005 – zmarł amerykański prymatolog polskiego pochodzenia Jan Moor-Jankowski
29 sierpnia 2025
29 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Jan, Sabina i Świętosław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1780 – urodził się francuski malarz Jean-Auguste-Dominique Ingres, autor obrazów o tematyce historycznej, mitologicznej, portretów i aktów
- 1885 – Gottlieb Daimler opatentował pierwszy motocykl (na ilustracji)
- 1915 – urodziła się amerykańska aktorka filmowa szwedzkiego pochodzenia Ingrid Bergman pamiętana z roli w Casablance (na kadrze z filmu)
- 1920 – urodził się amerykański saksofonista i kompozytor jazzowy Charlie Parker
- 1935 – urodził się amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy William Friedkin (Regulamin zabijania, Francuski łącznik, Egzorcysta)
- 1945 – urodziła się polska piosenkarka Zdzisława Sośnicka, najbardziej popularna w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych
- 1975 – zmarł irlandzki przywódca niepodległościowy i polityk Éamon de Valera
31 sierpnia 2025
31 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Albertyna, Bohdan i Rajmund; Dzień Solidarności i Wolności; dzień niepodległości Malezji oraz Trynidadu i Tobago
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1795 – zmarł francuski szachista François Philidor
- 1870 – urodziła się włoska lekarka i pedagog Maria Montessori (na fotografii), reformatorka wychowania przedszkolnego; twórczyni systemu wychowania zwanego metodę Montessori, która kładzie nacisk na umożliwienie dziecku swobodnej aktywności
- 1935 – podczas jednej zmiany w kopalni sowiecki górnik Aleksiej Stachanow wykonał 1475% normy, tzn. wydobył 102 tony węgla
- 1945 – zmarł polski matematyk Stefan Banach, wykładowca Uniwersytetu Jana Kazimierza, współzałożyciel lwowskiej szkoły matematycznej; jeden z twórców analizy funkcjonalnej; tegoż dnia powstała Liberalna Partia Australii
- 1980 – sierpień 1980: w sali BHP Stoczni Gdańskiej podpisane zostało porozumienie między przedstawicielami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (pod przewodnictwem Lecha Wałęsy) i komisją rządową (z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim na czele); delegacja rządowa zgodziła się m.in. na utworzenie nowych, niezależnych od PZPR, samorządnych związków zawodowych i ograniczenie cenzury (ilustracja ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności: mieszkańcy Gdańska zgromadzeni przed bramą Stoczni Gdańskiej im. Lenina w oczekiwaniu na ogłoszenie podpisania porozumień • więcej na temat zdjęć udostępnionych przez ECS)
- 2005 – zmarł brytyjski fizyk i radiobiolog pochodzenia polsko-żydowskiego Józef Rotblat, pacyfista, laureat Pokojowej Nagrody Nobla
2 sierpnia 2025
2 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Alfreda, Euzebiusz i Gustaw
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 216 p.n.e. – wódz kartagiński Hannibal rozgromił w bitwie pod Kannami liczniejsze wojska rzymskie
- 1755 – urodził się polski generał Jan Henryk Dąbrowski (na portrecie), uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech
- 1820 – urodził się irlandzki fizyk John Tyndall, jego nazwiskiem został nazwany przedwierzchołek Matterhornu od strony włoskiej: Pic Tyndall, do którego dotarł rok przed zdobyciem szczytu przez Edwarda Whympera
- 1945 – zmarł włoski kompozytor Pietro Mascagni, autor opery Rycerskość wieśniacza uważanej za pierwszą klasyczną operę werystyczną (do odsłuchania intermezzo z „Rycerskości wieśniaczej”)
- 1980 – na dworcu kolejowym w Bolonii terroryści dokonali zamachu bombowego, w którym zginęło 85 ludzi (na fotografii: zegar stacyjny zatrzymany na godzinie 10:25, który stał się symbolem masakry)
- 1985 – 135 osób (w tym 1 na ziemi) zginęło w katastrofie lotu Delta Air Lines 191 samolotu Lockheed L-1011 TriStar, do której doszło w czasie awaryjnego lądowania w burzy, na autostradzie w Dallas
- 1990 – zbrojny najazd Iraku na Kuwejt zapoczątkował wojnę w Zatoce Perskiej
4 sierpnia 2025
4 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Andrzej, Fryderyk i Pęcisława
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1135 – urodził się Humbert III Sabaudzki, hrabia Sabaudii, błogosławiony katolicki
- 1770 – nad brzegiem rzeki Endeavour w Australii kapitan James Cook utworzył nazwę kangooroo dla nowo odkrytego zwierzęcia
- 1805 – urodził się William Rowan Hamilton, irlandzki matematyk, astronom, fizyk, wprowadził pojęcie kwaternionów, czyli algebry służącej do opisu mechaniki przestrzeni trójwymiarowej; na jego cześć funkcję opisującą układ fizyczny w klasycznej mechanice teoretycznej nazwano hamiltonianem
- 1850 – zmarł polski generał Ignacy Prądzyński (na portrecie), uczestnik kampanii napoleońskich z 1809 i 1812 na Moskwę, za udział w bitwie nad Berezyną odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, uczestnik w bitwie narodów pod Lipskiem w 1813 oraz obronie Paryża w 1814, kawaler Legii Honorowej; autor projektu budowy Kanału Augustowskiego
- 1875 – zmarł duński pisarz i poeta Hans Christian Andersen (na fotografii), najbardziej znany ze swojej twórczości baśniopisarskiej, autor Brzydkiego kaczątka, Dziewczynki z zapałkami, Królowej śniegu
- 1920 – urodził się polski aktor i reżyser teatralny Saturnin Żórawski
- 1960 – urodził się hiszpański polityk José Luis Rodríguez Zapatero, premier Hiszpanii w latach 2004-2011
6 sierpnia 2025
6 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Jakub, Nasław i Oktawian; dzień niepodległości Jamajki
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1660 – zmarł hiszpański malarz barokowy Diego Velázquez (na autoportrecie), portrecista, nadworny malarz króla Filipa IV (Panny dworskie, Triumf Bachusa, Portret papieża Innocentego X, Poddanie Bredy, Wenus z lustrem)
- 1825 – po 16 latach od rozpoczęcia walk wyzwoleńczych, po zwycięstwie nad Hiszpanami w bitwie pod Ayacucho (1824) Boliwia ogłosiła niepodległość jako Republika Bolivara
- 1925 – urodził się orientalista Stanisław Kałużyński, językoznawca i badacz kultury Azji Środkowej i Syberii, mongolista i jakutolog, popularyzator wiedzy o Mongolii
- 1945 – o godz. 8:16 czasu miejscowego bomba atomowa zrzucona przez amerykański bombowiec B-29 Enola Gay zniszczyła japońskie miasto Hiroszima (na fotografiach: bomba atomowa zrzucona na Hiroszimę, Pomnik Pokoju w Hiroszimie)
- 1960 – zmarł polski konferansjer pochodzenia węgierskiego Fryderyk Jarosy
- 1975 – urodził się włoski narciarz alpejczyk Giorgio Rocca, specjalizujący się w slalomie, jedenastokrotny zwycięzca zawodów Pucharu Świata
- 2005 – zmarł Ibrahim Ferrer, kubański wokalista, członek zespołu Buena Vista Social Club
8 sierpnia 2025
8 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Dominik, Mirona i Niegosław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1380 – w bitwie na Kulikowym Polu wojska księcia Dymitra Dońskiego pokonały Tatarów pod wodzą Mamaja; rozpoczął się proces wyzwalania Rusi spod zwierzchnictwa tatarskiego, sama zaś bitwa przeszła do legendy
- 1895 – urodził się francuski lotnik Jean Navarre, uczestnik I wojny światowej, który jako pierwszy uzyskał tytuł asa myśliwskiego
- 1900 – niemiecki matematyk David Hilbert (na zdjęciu) na drugim Międzynarodowym Kongresie Matematyków w Paryżu przestawił swoją listę 23 nierozwiązanych problemów matematyki
- 1900 – zmarł czeski inżynier i przedsiębiorca Emil Škoda, który w latach 60. XIX wieku przejął fabrykę maszyn w Pilźnie, w której rozpoczął produkcję broni; na początku XX wieku – już po jego śmierci – Zakłady Škoda stały się znaczącym koncernem zbrojeniowym i największym przedsiębiorstwem na terenie Austro-Węgier, a w 1925 doszło do fuzji Škody z przedsiębiorstwem motoryzacyjnym Laurin & Klement
- 1925 – urodził się bośniacki polityk Alija Izetbegović (na fotografii), prezydent Bośni i Hercegowiny
- 1985 – urodziła się polska lekkoatletka uprawiająca rzut młotem Anita Włodarczyk, mistrzyni świata i rekordzistka świata
- 2005 – zmarł polski japonista Wiesław Kotański, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jeden z najwybitniejszych badaczy kultury Japonii
10 sierpnia 2025
10 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Asteria, Laurencjusz i Wawrzyniec
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 955 – rycerstwo państwa wschodniofrankijskiego pod wodzą Ottona I rozgromiło koczowniczych Madziarów w bitwie na Lechowym Polu
- 1810 – urodził się włoski polityk Camillo Cavour (na portrecie), „ojciec” zjednoczonych Włoch, ostatni premier Królestwa Sardynii i pierwszy premier zjednoczonych Włoch
- 1960 – urodził się hiszpański aktor filmowy Antonio Banderas
- 1965 – urodził się malijski muzyk i kompozytor Toumani Diabaté, wirtuoz gry na korze
- 1985 – katastrofa nuklearna w zatoce Czażma w ZSRR spowodowana eksplozją paliwa jądrowego na atomowym okręcie podwodnym
- 1990 – sonda kosmiczna Magellan osiągnęła orbitę Wenus (na ilustracji: obraz powierzchni Wenus uzyskany przez sondę Magellan za pomocą fal radarowych)
12 sierpnia 2025
12 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Hilaria, Innocenty i Lech
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1750 – zmarła holenderska malarka Rachel Ruysch, specjalizująca się w malowaniu martwych natur, których tematem przewodnim były kwiaty; jej obrazy odznaczają się ciemnym tłem i silnie oświetloną kompozycją w centrum (na ilustracji jedno z dzieł, obecnie z zbiorach Muzeum Hallwyl w Sztokholmie)
- 1850 – urodził się polski lekarz, antropolog i etnograf Julian Talko-Hryncewicz, badacz Syberii, profesor Uniwersytetu Wileńskiego i Jagiellońskiego
- 1930 – urodził się amerykański przedsiębiorca pochodzenia węgierskiego George Soros, finansista, inwestor i filantrop
- 1955 – zmarł niemiecki prozaik Thomas Mann (na fotografii), autor powieści Buddenbrookowie, Czarodziejska góra, Doktor Faustus, nowel Śmierć w Wenecji, Tonio Kröger, laureat literackiej Nagrody Nobla za 1929
- 1975 – zmarł izraelski polityk Pinchas Sapir, kilkukrotny minister finansów oraz minister handlu i przemysłu Izraela
- 1985 – na zboczach góry w centralnej Japonii rozbił się rejsowy Boeing 747 japońskich linii Japan Airlines, zginęło 520 ludzi; przyczyną była całkowita utrata kontroli nad sterami po dekompresji spowodowanej źle przeprowadzoną naprawą; jest to jak dotąd największa katastrofa lotnicza pod względem liczby ofiar śmiertelnych w wyniku wypadku jednej maszyny
- 2000 – na Morzu Barentsa zatonął rosyjski okręt podwodny Kursk
14 sierpnia 2025
14 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Alfred, Elżbieta i Maksymilian; dzień niepodległości Pakistanu
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1040 – Makbet zamordował króla Szkocji Duncana i zajął jego miejsce; wydarzenia te z czasem obrosły legendą, która posłużyła za kanwę tragedii Williama Shakespeare’a
- 1385 – w Krewie podpisano układ polsko-litewski przewidujący małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z królem Polski Jadwigą oraz uzyskanie przez niego polskiego tronu – w zamian za przyjęcie chrztu, chrystianizację Litwy, przyłączenie do Korony Polskiej swoich ziem
- 1850 – urodził się polski botanik Józef Rostafiński, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pionier polskiej florystyki, autor prac Przewodnik do oznaczania roślin w Polsce dziko rosnących i Zielnik czarodziejski to jest zbiór przesądów o roślinach
- 1880 – ukończono budowę katedry w Kolonii, rozpoczętą w roku 1248. Ma wysokość blisko 160 metrów i jest drugą najwyższą budowlą sakralną na świecie (po katedrze w Ulm). Przez krótki czas była najwyższym obiektem świata (na fotografii)
- 1920 – w Bitwie Warszawskiej zginął pod Ossowem ksiądz Ignacy Skorupka
- 1945 – cesarz Hirohito ogłosił kapitulację Japonii. Stało się to po zrzuceniu przez USA dwóch bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki. Akt kapitulacji podpisano 2 września.
- 1945 – urodził się niemiecki reżyser Wim Wenders (na zdjęciu), jeden z najbardziej znanych twórców współczesnego kina niemieckiego, autor m.in. filmów Paryż, Teksas, Niebo nad Berlinem, Buena Vista Social Club
16 sierpnia 2025
16 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Eleuteria, Roch i Stefan
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1705 – zmarł szwajcarski matematyk i fizyk Jakob Bernoulli (na portrecie), najstarszy z słynnej rodziny Bernoullich
- 1875 – urodził się polski historyk Franciszek Bujak, badacz historii społecznej i gospodarczej Polski
- 1905 – urodził się polski matematyk i kryptolog Marian Rejewski, który razem z Henrykiem Zygalskim i Jerzym Różyckim złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma
- 1945 – premier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej Edward Osóbka-Morawski i radziecki minister spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow podpisali umowę ostatecznie regulującą przebieg polsko-radzieckiej granicy państwowej
- 1980 – sierpień 1980: w Gdańsku przedstawiciele strajkujących zakładów powołali Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Lechem Wałęsą na czele (Wałęsa na fotografii ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności • więcej na temat zdjęć udostępnionych przez ECS)
- 2005 – szwajcarski duchowny brat Roger, założyciel ekumenicznej wspólnoty z Taizé, został zamordowany przez niezrównoważoną psychicznie kobietę
18 sierpnia 2025
18 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Eryka, Helena i Ilona
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1830 – urodził się Franciszek Józef I (na portrecie), cesarz Austrii i król Węgier
- 1850 – zmarł pisarz francuski Honoré de Balzac, jeden z najważniejszych twórców współczesnej powieści europejskiej, autor monumentalnego cyklu powieściowego Komedia ludzka
- 1885 – urodził się polski malarz żydowskiego pochodzenia Roman Kramsztyk (sportretowany przez Eugeniusza Zaka), autor portretów, aktów, pejzaży oraz cyklu rysunków z getta
- 1920 – w życie weszła dziewiętnasta poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych pozwalająca głosować kobietom
- 1925 – spółka z o.o. Polskie Radio dostała monopolistyczną koncesję na eksploatację radiofonii w Polsce; fakt ten przyjęto z dużym zaskoczeniem, spodziewano się koncesji dla mającego już doświadczenie i warunki techniczne Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego
- 1965 – zmarł polski kompozytor, pianista, skrzypek i dyrygent Jerzy Harald, autor m.in. piosenek „Brzydula i rudzielec”, „Wrocławska piosenka” z repertuaru Marii Koterbskiej
- 1990 – zmarł amerykański psycholog B.F. Skinner, opracował postawy współczesnej psychologii behawioralnej, skonstruowane przez niego urządzenie klatka Skinnera służy do badania zachowań zwierząt doświadczalnych
20 sierpnia 2025
20 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Sobiesław, Krzysztof i Samuela
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1845 – urodził się polski malarz i zakonnik Adam Chmielowski znany jako Brat Albert, założyciel zakonu albertynów i albertynek, powstaniec styczniowy, święty Kościoła katolickiego; tegoż dnia otwarto pierwszy dworzec kolejowy w Pradze, dziś noszący imię Masaryka
- 1915 – zmarł niemiecki chemik i bakteriolog Paul Ehrlich (na fotografii), autor badań w dziedzinie immunologii i bakteriologii, twórca podstaw chemioterapii, laureat Nagrody Nobla
- 1930 – urodził się polski polityk Jan Olszewski, z wykształcenia prawnik, obrońca w procesach politycznych PRL, premier polskiego rządu w latach 1991-1992
- 1955 – urodził się polski scenarzysta, dramaturg i aktor Cezary Harasimowicz
- 1975 – zmarł polski aktor rewiowy i filmowy Adolf Dymsza (na kadrze z filmu)
- 1980 – himalaista Reinhold Messner dokonał pierwszego solowego wejścia na Mount Everest
22 sierpnia 2025
22 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Maria, Zygfryda i Zygfryd
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1485 – Ryszard III (na portrecie) zginął pod Bosworth w przegranej bitwie z wojskami Henryka Tudora (to właśnie w tej bitwie William Shakespeare każe Ryszardowi III wypowiedzieć słowa Konia! Konia! Królestwo za konia!)
- 1860 – urodził się wynalazca Paul Nipkow, twórca urządzenia do mechanicznego wybierania obrazu telewizyjnego, który umożliwił powstanie współczesnej telewizji
- 1920 – urodził się amerykański pisarz science fiction i fantasy Ray Bradbury (na fotografii), autor m.in. zbioru opowiadań Kroniki marsjańskie czy powieści antyutopii 451 stopni Fahrenheita zekranizowanej w 1966
- 1935 – urodzili się: polski publicysta i historyk Jerzy Wojciech Borejsza, specjalizujący się w historii Polski i Europy XIX i XX wieku, oraz polski historyk i politolog-amerykanista Longin Pastusiak, autor rozlicznych publikacji z zakresu historii Stanów Zjednoczonych, senator i marszałek Senatu w kadencji 2001–2005
- 1980 – zmarł amerykański konstruktor i producent samolotów James Smith McDonnell, założyciel McDonnell Aircraft Corporation, współtwórca McDonnell Douglas
24 sierpnia 2025
24 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Anita, Bartłomiej i Jerzy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 410 – Alaryk na czele Wizygotów rozpoczął rabunek Rzymu (na średniowiecznej miniaturze)
- 1540 – zmarł włoski malarz manierystyczny Parmigianino (Madonna z długą szyją)
- 1870 – urodził się polski polityk, działacz niepodległościowy, dyplomata i publicysta Leon Wasilewski, działacz i teoretyk PPS, minister spraw zagranicznych w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego, prezes Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski, inicjator powstania czasopisma „Niepodległość”; ojciec Wandy
- 1945 – utworzono Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także przekształcono Uniwersytet Wrocławski i Politechnikę Wrocławską w polskie uczelnie państwowe
- 1950 – zmarł niemiecki pisarz Ernst Wiechert (na zdjęciu), piewca Mazur i prostego życia wiejskiego, pacyfista, więzień obozu w Buchenwaldzie
- 1980 – sierpień 1980: została powołana Komisja Ekspertów przy Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym, przewodniczącym został Tadeusz Mazowiecki
- 1995 – odbyła się oficjalna premiera systemu operacyjnego Windows 95
26 sierpnia 2025
26 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Adrianna, Hadrian i Maria
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1785 – zmarł George Germain, 1. wicehrabia Sackville, brytyjski arystokrata i polityk, minister kolonii w rządzie lorda Northa podczas wojny o niepodległość USA
- 1795 – zmarł Giuseppe Balsamo, znany jako Cagliostro, włoski awanturnik, alchemik i wolnomularz, bohater powieści Dumasa Józef Balsamo i Naszyjnik królowej
- 1845 – zmarł francuski inżynier i wynalazca Philippe de Girard (na portrecie), konstruktor urządzeń mechanicznych, m.in. turbiny napędzanej siłą fal morskich oraz maszyny do przędzenia lnu, który największą karierę zrobił na terenie Królestwa Polskiego; założył eksperymentalną przędzalnię lnu w Marymoncie koło Warszawy, która dała początek wielkiej fabryce lniarskiej w miejscowości – jakiś czas później nazwanej od nazwiska de Girarda – Żyrardów
- 1880 – urodził się francuski poeta i prozaik polskiego pochodzenia Guillaume Apollinaire
- 1910 – urodziła się Agnes Gonxha Bojaxhiu, zwana później Matką Teresą z Kalkuty (na fotografii), katolicka misjonarka pochodzenia albańskiego, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla, święta Kościoła katolickiego
- 1920 – urodził się polski dyrygent chórów, kompozytor, pedagog Stefan Stuligrosz, twórca Chóru Chłopięcego i Męskiego Filharmonii Poznańskiej „Poznańskie Słowiki”
- 2005 – z okazji 25-lecia wydarzeń Sierpnia 1980 w Gdańsku odbył się koncert Jeana Michela Jarre’a pt. Przestrzeń Wolności 2005
28 sierpnia 2025
28 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Aleksander, Augustyn i Joachima; Święto Lotnictwa Polskiego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 430 – zmarł święty Augustyn, filozof i teolog, ojciec i doktor Kościoła, którego myśl była przez ponad 7 wieków najbardziej wpływową szkołą myślenia filozoficznego w Kościele katolickim (na obrazie)
- 1645 – w Toruniu rozpoczął się wspólny zjazd katolików, luteran i kalwinistów pod nazwą colloquium charitativum (łac. braterska rozmowa)
- 1645 – zmarł niderlandzki filozof, dyplomata, prawnik Hugo Grotius (Hugo Grocjusz), twórca nauki prawa międzynarodowego (na portrecie)
- 1765 – urodził się polski uczony i pedagog Tadeusz Czacki, historyk, ekonomista, bibliofil, numizmatyk, załozyciel Liceum Krzemienieckiego
- 1845 – ukazało się pierwsze wydanie miesięcznika popularnonaukowego „Scientific American”
- 1850 – premiera opery Lohengrin Richarda Wagnera
- 1965 – urodziła się kanadyjska piosenkarka i autorka piosenek Shania Twain
30 sierpnia 2025
30 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Feliks, Ingeborga i Małgorzata
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_-_The_Nut_Gatherers_(1882).jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
- 1505 – zmarła polska królowa Elżbieta Rakuszanka, przez 38 lat żona króla Kazimierza IV Jagiellończyka w szczęśliwym i dobranym małżeństwie; była nazywana „matką królów”, spośród jej potomstwa czterej synowie: Władysław, Jan, Aleksander i Zygmunt zostali królami, Fryderyk – biskupem i kardynałem, a Kazimierz – ogłoszony świętym; córki zaś wydano za mąż na dworach zachodniej Europy, dzięki czemu Jagiellonowie spokrewnili się z wieloma królewskimi rodami
- 1835 – w Australii założono miasto Melbourne
- 1935 – zmarł francuski prozaik, dziennikarz i polityk Henri Barbusse (na rysunku)
- 1965 – wydano szósty album studyjny Boba Dylana pod tytułem Highway 61 Revisited zawierający m.in. utwór „Like a Rolling Stone”
- 1980 – sierpień 1980: podpisanie porozumień szczecińskich
- 1995 – wojna w Bośni: rozpoczęła się militarna operacja Deliberate Force