Łużycka Brygada WOP
 Emblemat brygady | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1 stycznia 1958 |
| Rozformowanie |
16 maja 1991 |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Tradycje | |
| Rodowód |
1 Oddział OP |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Roman Wasilkowski |
| Ostatni |
płk Józef Galicki |
| Organizacja | |
| Kryptonim |
Teleskop[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Dowództwo WOP |
Łużycka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (ŁBWOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej i polsko-niemieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
8 Brygada WOP w kwietniu 1958 została przemianowana na 8 Łużycką Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza[b]. Sztab brygady stacjonował w Lubaniu przy ul. Wojska Polskiego 1[2].
W 1959 został rozformowany batalion WOP w Lubaniu, a Graniczny Punkt Kontrolny Węgliniec przeniesiony do Bielawy Dolnej. W 1961 roku dowództwo posiadało kryptonim Teleskop.
W 1962 wprowadzono nowy plan mobilizacyjny PM–62. Zakładał on na wypadek wojny znaczne rozwiniecie jednostki. Zgodnie z etatem czasu „P”, na dzień 1 lipca 1965 Brygada liczyła 2912 żołnierzy, a etat czasu „W” przewidywał 4940 żołnierzy[3]. W ramach zadań mobilizacyjnych jednostka formowała 13 Brygadę WSW Armii, zapasowy batalion łączności WOP, przeformowywała Zakład Tresury Psów Służbowych, rozformowywała Szkołę Podoficerów Łączności WOP[3].
Wiosną 1968 roku rozformowano kompanię rozpoznawczą, a dwa plutony rozpoznawcze bez kadry i sprzętu przekazano odpowiednio 9 Lubuskiej i 12 Pomorskiej Brygadzie WOP[c].
9 maja 1967 z okazji święta narodowego Czechosłowacji odbyła się uroczystość nadania imienia kapitana Stepana Wajdy Strażnicy WOP Porajów[4].
W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, zostały rozformowane Bataliony WOP Bogatynia i Zgorzelec. W miejsce batalionów zostały utworzone placówki zwiadu i kompanie odwodowe do wzmocnienia strażnic. Jednocześnie Brygada została przemianowana na Łużycką Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza.
Brygada funkcjonowała do 15 maja 1991.
Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Łużycką Brygadę WOP w Lubaniu Śląskim istniejącej według etatu nr 44/095 o stanie osobowym na okres „W” 1201 żołnierzy i 61 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1230 żołnierzy i 84 pracowników cywilnych. Na jej bazie powstał Łużycki Oddział Straży Granicznej[5].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo 8 Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu[d]
- pododdziały dowodzenia
- 81 batalion WOP w Szklarskiej Porębie
- 82 batalion WOP w Lubaniu Śląskim
- 83 batalion WOP w Bogatyni
- 84 batalion WOP w Zgorzelcu
Graniczne placówki kontrolne (GPK) w Jakuszycach, Zawidowie, Turoszowie, Zgorzelcu i Węglińcu.
Oficerowie brygady[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy brygady
- ppłk Roman Wasilkowski (01.01.1958[6]–30.08.1960)[7]
- płk Henryk Chmielak (1960[6]–04.10.1971)[7]
- płk Ryszard Łopusiewicz (1971[6]–13.10.1977)[7]
- ppłk Ryszard Bartoszewicz[8] (1977[6]–27.09.1978)[7]
- płk Roman Smulski (1978[6]–01 11.1984)[7]
- płk Józef Galicki[9] (1984[6]–15.02.1991)[7].
- Kierownicy sekcji KRG[10]
- mjr Rudolf Wołkowski
- kpt. Franciszek Dziadykiewicz
- ppłk Tadeusz Biegański
- ppłk Stanisław Kopczyk
- ppłk Hołda
- mjr Józef Goszczycki.
Przekształcenia[edytuj | edytuj kod]
1 Oddział Ochrony Pogranicza → 1 Łużycki Oddział WOP → 6 Brygada Ochrony Pogranicza → 8 Brygada WOP → 8 Łużycka Brygada WOP → Łużycka Brygada WOP → Łużycki Oddział SG.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kryptonim brygady w 1961.
- ↑ Zarządzenie Nr 075/58 Ministra Spraw Wewnętrznych z 22 kwietnia 1958 roku.
- ↑ Zarządzenie Szefa WOP nr 05 z 8.02.1968 w sprawie zmian etatowych.
- ↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za (Jackiewicz 1998 ↓, s. 45).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 42.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 45.
- ↑ a b Goryński 2021 ↓, s. 185.
- ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (43), Warszawa 1967, s. 391.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 196.
- ↑ a b c d e f Łużycka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w Lubaniu, Rys historyczny Łużyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza oraz Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej. [w:] Region im. Ziemi Łużyckiej Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej w Lubaniu [on-line]. emeryci-sg.org.pl. [dostęp 2021-06-03]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Jackiewicz 1998 ↓, s. 46.
- ↑ Ryszard Bartoszewicz. muzeumsg.strazgraniczna.pl, 2017-10-25. [dostęp 2019-01-29]. (pol.).
- ↑ Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. płk. WOP Józefa Galickiego. emeryci-sg.org.pl, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-20]. (pol.).
- ↑ Jarmoliński 2013 ↓, s. 157.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, zespół arch. ŁB WOP, sygn.3035/20. Historia Łużyckiej Brygady WOP 1945–1991. Lubań 1991.
