Strażnica WOP Jaśliska

Strażnica WOP Jaśliska
Strażnica WOP Lipowiec

Strażnica SG w Jaśliskach

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	2005
Patron	st. sierż. Jan Staręga
Tradycje
Rodowód	175 strażnica WOP
Organizacja
Dyslokacja	Jaśliska Lipowiec
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	39 komenda odcinka] Krośnieńska Komenda WOP 41 sb OP 1 Brygada WOP 265 batalion WOP 264 Batalion WOP BiB WOP bg KaB WOP w Sanoku Bieszczadzki Oddział SG Karpacki Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Jaśliska/Lipowiec – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Jaśliskach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej ze Republiką Słowacką.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 39 komendy odcinka jako 175 strażnica WOP (Jaśliska)  o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego.

W marcu 1947 sformowano Krośnieńską Komendę WOP w Krośnie w skład której została włączona Strażnica WOP Jaśliska.

Wiosną 1947 strażnica nr 174 przeniosła się z Jaślisk do Lipowca i otrzymała numer 175 w skali kraju.

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 174 strażnica OP Lipowiec została włączona w struktury 41 samodzielnego batalionu Ochrony Pogranicza w Krośnie, a w 1950 1 Brygady WOP w Krośnie.

W 1952, w związku z rozformowaniem 1 Brygady WOP w Krośnie, odcinek i pododdziały przejęła 26 Brygada WOP w Przemyślu. W miejscu postoju rozformowanej brygady sformowano 265 batalion WOP Krosno, któremu podporządkowano 7 strażnic w tym strażnicę w Lipowcu, która miała numer 176 w skali kraju.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Liopwiec II kategorii otrzymała nr 175 w skali kraju, w strukturach 265 batalionu WOP.

W 1957, w 3 Brygadzie WOP w Nowym Sączu przeformowano 18 strażnic WOP w placówki WOP, w tym strażnicę WOP w Jaśliskacch.

1 stycznia 1960 była jako 29 placówka WOP Lipowiec kategorii II w strukturach 264 batalionu WOP w Sanoku  3 Brygady WOP w Nowym Sączu.

1 stycznia 1964 była jako 23 placówka WOP Lipowiec kategorii II w strukturach 264 batalionu WOP w Sanoku .

1 września 1989 Strażnica WOP Jaśliska została przekazana z Bieszczadzkiej Brygady WOP i włączona w struktury batalionu granicznego Karpackiej Brygady WOP w Sanoku Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu i tak funkcjonowała do 15 maja 1991.

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Jaśliskach weszła w podporządkowanie Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Jaśliskach (Strażnica SG w Jaśliskach).

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 22 września 2004, 1 stycznia 2005 Strażnica SG w Jaśliskach została przekazana z Bieszczadzkiego Oddziału SG i włączona w struktury Karpackiego Oddziału SG w Nowym Sączu:

Strażnica SG w Jaśliskach została rozwiązana w 2005.

Ochrona granicy

W ochronie granicy dowódcy strażnicy w Jaśliskach i Lipowcu ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Przejście graniczne Jaśliska-Čertižné, rej. znaku gran. nr I/141. (wrzesień 2005)

Straż Graniczna:

Na odcinku strażnicy funkcjonowały przejście graniczne, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Czeremcha-Čertižné (turystyczne) – od 1.07.1997
• Jaśliska-Čertižné (małego ruchu granicznego) – od 1.04.1999.

Działania bojowe

16 listopada 1945 patrol strażnicy Jaśliska w składzie 4 żołnierzy, został otoczony przez oddział UPA na trasie Jaśliska – Polany Surowiczne. Po rozmowie ostrzegawczej, że są na terenie Ukrainy i nie mają prawa chodzić po wsiach ukraińskich, zostali zwolnieni. 17 grudnia o 5:00 strażnica została ostrzelana przez UPA z broni maszynowej.

19 marca 1946 sotnie UPA zaatakowały jednocześnie dwie strażnice WOP: Komańcza i Jaśliska. Oba ataki zostały odparte. Napastnicy odchodząc zniszczyli linię telefoniczną i tor kolejowy Komańcza – Łupków.

Zasięg terytorialny

Straż Graniczna:

Z chwilą utworzenia Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu, 16 maja 1991 Strażnica SG w Jaśliskach ochraniała odcinek granicy państwowej z Czechosłowacją:

• Włącznie od znaku granicznego nr I/117, wyłącznie do znaku granicznego nr I/147.
• Linia rozgraniczenia z:

1. Strażnicą SG w Komańczy: włącznie znak gran. nr I/117, górą Kiczera, styk gmin Komańcza, Rymanów, Bukowsko, dalej granicą gmin Bukowsko oraz Rymanów.
2. Strażnicą SG w Barwinku: wyłącznie znak gran. nr I/147, g. Tokarnia, góra Ostróg, górą Obłaz, górą Kamińska 639,3 dalej granicą gmin Iwonicz-Zdrój oraz Dukla.

Strażnice/placówki sąsiednie

• 174 strażnica WOP Jasiel ⇔ 176 strażnica WOP Barwinek – 1946
• 174 strażnica OP Jasiel ⇔ 176 strażnica OP Barwinek – 1950
• 174 strażnica WOP Jasiel kat. III ⇔ 176 strażnica WOP Barwinek kat. III – 15.03.1954
• 30 placówka WOP Radoszyce kat. II ⇔ 28 placówka WOP Barwinek kat. II – 1.01.1960
• 24 placówka WOP Komańcza kat. II ⇔ 22 placówka WOP Barwinek kat. II – 1.01.1964.
• Strażnica WOP Komańcza Lądowa ⇔ Strażnica WOP Barwinek Lądowa – 1990

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Komańczy ⇔ Strażnica SG w Barwinku – 16.05.1991.

Komendanci/dowódcy strażnicy

• Franciszek Bolko p.o. (1.08.1949–30.12.1950)
• kpt. Zdzisław Dudzic (4.11.1985–15.05.1991)

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG Zdzisław Dudzic (od 16.05.1991) .

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Piotr Kozłowski: Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej im. płk. Jana Tomasza Gorzechowskiego w Przemyślu. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• PiotrP. Kozłowski PiotrP., Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej w świetle liczb i danych statystycznych (2002–2006), [w:] Biuletyn 1/2008, t. II. Co na granicy, Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2008, s. 77–106, ISSN 1492-2505  (pol.).
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum SG, Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• Archiwum Straży Granicznej. Książka obsady etatowej Bieszczadzkiej Brygady Wojsk Obrony Pogranicza 1988–1991. Szczecin.
• Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.