Graniczna Placówka Kontrolna Międzylesie
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
24 sierpnia 2005 (przekształcenia) |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
11 Oddział OP |
Graniczna Placówka Kontrolna Międzylesie – nieistniejący obecnie pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją.
Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Międzylesiu – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją//Republiką Czeską[b].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
W październiku 1945 Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy państwowej 51 przejściowych punktów kontrolnych[c]. Graniczna Placówka Kontrolna Międzylesie powstała w 1945 jako Drogowy Przejściowy Punkt Kontrolny Międzylesie (PPK Międzylesie) – III kategorii o etacie nr 8/12[1]. Obsada PPK składała się z 10 żołnierzy i 1 pracownika cywilnego[2], w strukturach 11 Oddziału Ochrony Pogranicza[3].
W 1946 przeformowania została na drogowy PPK Międzylesie – kategorii C o etacie 7/12[d]. W 1947 przeformowana na etat 7/33 kat. C[e]. Następnie przeformowana na etat 7/54 kategorii D i przemianowana na Graniczną Placówkę Kontrolną Ochrony Pogranicza Międzylesie[f]. W 1948 Graniczna Placówka Kontrolna nr 53 „Międzylesie” (drogowa) i nr 54 „Międzylesie” (kolejowa) była w strukturach 23 Brygady Ochrony Pogranicza[4]. W 1948 pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego[g]. W 1950 została rozformowana[h].
W czerwcu 1950 przekształcono 23 Brygadę Ochrony Pogranicza i Graniczna Placówka Kontrolna Międzylesie weszła w struktury 5 Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza[3].
W latach 1965–1971 graniczne placówki kontrolne podporządkowane były Komendom wojewódzkim Milicji Obywatelskiej[5].
1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej[6]. GPK Międzylesie weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[7].
1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami granicznymi. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[8]. GPK Międzylesie podlegała bezpośrednio pod sztab Sudeckiej Brygady WOP w Kłodzku.
W lipcu 1989, po rozformowaniu Sudeckiej Brygady WOP, GPK Międzylesie weszła w struktury nowo utworzonego sudeckiego batalionu WOP w Kłodzku i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[3].
Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu 15 maja 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Międzylesiu weszła w struktury Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej w Kłodzku[i][9] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej kat. II w Międzylesiu[10] (GPK SG w Międzylesiu).
W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, w 2003 nastąpiło zniesienie strażnic SG w Lesicy i Boboszowie, a ochraniany odcinek przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Międzylesiu[j][11].
Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Międzylesiu funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[k] przekształcona została na Placówkę Straży Granicznej w Międzylesiu (PSG w Międzylesiu).
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
Podległe przejścia graniczne[edytuj | edytuj kod]
- Stan z 15 maja 1991
Dowódcy/komendanci granicznej placówki kontrolnej[edytuj | edytuj kod]
- por. Władysław Jachec (był w 1950)
Tadeusz Jarmoliński wymienia następujących dowódców GPK[12]:
- kpt. Stanisław Wiśniewski
- kpt. Edward Moroz
- mjr Jan Matusiak
- ppłk Józef Mydłowski
- ppłk Eugeniusz Kornaś.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej.
- ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Czeską.
- ↑ Rozkaz nr 0304/Org. ND WP z dnia 28.10.1945.
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 0153/org. z dnia 21.09.1946 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 055/org. z dnia 3.03.1947 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 055/org. z dnia 20.03.1948 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 0205/org. z dnia 4.12.1948 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Rozkaz Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 043/org. z dnia 3.06.1950 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 07.05.1991 utworzono Sudecki OSG według etatu nr 44/08 o stanie osobowym 656 funkcjonariuszy i 50 pracowników urzędów państwowych.
- ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 r. zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 217/32 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 47.
- ↑ a b c muzeumsg-1 ↓.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 22–23.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 37–38.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 13.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 38.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 294.
- ↑ Uroczystość w Sali Tradycji. [w:] Ośrodek Szkoleń Specjalistycznych SG im. gen. bryg. Wilhelma Orlika – Rückemanna Uroczystość w Sali Tradycji – Aktualności [on-line]. oss.strazgraniczna.pl, 2013-07-02. [dostęp 2019-12-14]. (pol.).
- ↑ muzeumsg ↓.
- ↑ Jarmoliński 2013 ↓, s. 170.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2013. ISBN 978-83-909484-7-8.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Grażyna Szczepańska: Straż Graniczna od 1991 – Sudecki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2019-05-01]. (pol.).
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach. Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
- Sudecka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2020-06-17]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, zespół DWOP, sygn. 217/32, k. 56–60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945.
- Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
