12 Brygada Ochrony Pogranicza
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1948 |
| Rozformowanie |
1 stycznia 1951 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główny Inspektorat OP |
| Skład |
patrz: brygada OP |
12 Brygada Ochrony Pogranicza – zlikwidowana brygada w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej. .
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
12 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1836 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. 30 marca 1946)[2] została sformowana w 1948 na bazie Bałtyckiego Oddziału WOP nr 4, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948. Brygada posiadała trzy bataliony, a stan etatowy wynosił 1379 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[3]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[4]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[5]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[4].
Sztab brygady stacjonował w Koszalinie ul. Wojska Polskiego 66[6].
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[7]. Z dniem 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[8]. Na bazie 12 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 15 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
W 1948[6]:
- Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- Szkoła podoficerska
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 20 – Trzebiatów
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 22 – Koszalin
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 24 – Ustka
- Flotylla ścigaczy WOP – Darłówek
Etat brygady przewidywał: 3 bataliony, 1379 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[9].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowały trzy GPK[10]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 18 „Kołobrzeg” (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 19 „Darłowo” (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 20 „Ustka” (morska).
Sztandar brygady[edytuj | edytuj kod]
Wręczenia sztandaru dokonano na rynku w Koszalinie 12 października 1949. W uroczystości wziął udział główny inspektor Ochrony Pogranicza płk Roman Garbowski, a sztandar przyjął dowódca 12 Brygady OP mjr Alfred Bielecki[11]. Według zwyczaju wbito 21 gwoździ w drzewce sztandaru, ale tylko 5 z nich jest opisanych[a].
Sztandar ufundowało społeczeństwo Koszalina, Kołobrzegu, Słupska i Sławna[11].
Dowódcy brygady[edytuj | edytuj kod]
- ppłk Mikołaj Alizarczyk (1948–1.10.1949)
- mjr Alfred Bielecki (1.10.1949–1.10.1950).
Przekształcenia[edytuj | edytuj kod]
4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza → 4 Bałtycki Oddział WOP → 12 Brygada Ochrony Pogranicza → 15 Brygada WOP → 15 Bałtycka Brygada WOP → Bałtycka Brygada WOP → Bałtycki Oddział WOP
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brak napisów na większości gwoździ wynikał z faktu nadmiernie w tym czasie rozbudowanych przepisów o ochronie tajemnicy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 7.
- ↑ a b Niedziela 1995 ↓, s. 6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945–1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/7, Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Koszalin 1961.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956. Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.