45 Komenda Odcinka Jastrzębie Zdrój
 Jeden z budynków sztabu 45. Komendy Odcinaka WOP w Jastrzębiu-Zdroju (maj 2013) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945 |
| Rozformowanie |
24 kwietnia 1948 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja |
63 batalion OP |
| Dowódcy / Komendanci | |
| Pierwszy |
mjr Aleksander Przybysz |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
| Skład | |
45 Komenda Odcinka Jastrzębie Zdrój – obecnie nieistniejący samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
45 Komenda Odcinka sformowana została w 1945 w Jastrzębiu-Zdroju, w strukturze 10 Oddziału Ochrony Pogranicza[1]. Na potrzeby komendy w Jastrzębiu-Zdroju zajęto trzy budynki sanatorium ZUS oraz „Katowiczankę” oraz zajęło także gospodarstwo Witczaków, tj. większość budynków oraz ziemi rolnej[2].
Komenda odcinka zorganizowana była w oparciu o przybyłych w znacznej części żołnierzy pododdziałów składających się z piechurów, artylerzystów, pancerniaków oraz kawalerzystów. Komenda razem ze strażnicami liczyła ponad 500 osób, 128 koni (w tym 1/3 wierzchowych), 18 różnych samochodów. W późniejszym okresie dysponowano także psami śledczymi i ochronnymi, rowerami itp[2].
We wrześniu 1946 odcinek wszedł w skład Katowickiego Oddziału WOP nr 10[3].
Doświadczenia wyniesione z pracy na odcinku skłoniły dowództwo do przegrupowania sztabu komendy. Było to podyktowane głównie z powodu złego usytuowania sztabu komendy wobec podległych strażnic i we wrześniu 1947 przeniesiono sztab do Cieszyna[a], a żołnierze opuścili budynki sanatoryjne[2].
W 1947 45 Komenda Odcinka WOP przekazała do 46 komendy odcinka w Raciborzu 209 strażnicę WOP Gorzyce[4] oraz utworzono 205a strażnicę Pogwizdów[5].
24 kwietnia 1948, na bazie 45 Komendy Odcinka sformowano Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza nr 63[6].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Dyslokacja 45 Komendy Odcinka przedstawiała się następująco[7]:
- komendantura odcinka i pododdziały przysztabowe – Jastrzębie-Zdrój
- 205 strażnica WOP Cieszyn
- 205a strażnica WOP Pogwizdów – od 11.1947
- 206 strażnica WOP Kaczyce
- 207 strażnica WOP Marklowice
- 208 strażnica WOP Godów
- 209 strażnica WOP Gorzyce – do 1946.
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
W 1947 na całym odcinku komendy wprowadzono zapory w miejscach dogodnych do przekroczenia granicy, zatrzymano znaczną ilość przemytu oraz około 2 tys. przestępców[2].
W 1948 na odcinku 45 komendy Odcinka uruchomiono 7 przejściowych punktów kontrolnych małego ruchu granicznego (PPK MRG)[8]:
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Pogwizdów
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Dolne
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Górne
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Wymysłów
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Marklowice
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Skrbeńsko
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Gołkowice.
Komendanci odcinka[edytuj | edytuj kod]
- mjr Aleksander[b] Przybysz (był w 1945)[9]
- kpt. Arciszewski[2]
- mjr Mieczysław Szpuner (był w 10.1947)[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Położenie komendy odcinka → 49°45′05″N 18°37′34″E/49,751389 18,626111
- ↑ Niektóre źródła podają, że miał na imię Jan.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 141.
- ↑ a b c d e Dariusz Mazur: Wojsko Ochrony Pogranicza w Jastrzębiu. jaspedia.eu, 2019-03-22. [dostęp 2019-06-23]. (pol.).
- ↑ Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 0153/org. z 21.09.1946 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 142).
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP nr 092 z dnia 24.11.1947.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 8.
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 55/Org z 20.03.1948 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 133).
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Ławski 1974 ↓, s. 261.
- ↑ Ławski 1974 ↓, s. 255.
- ↑ Kudasiewicz 2005 ↓, s. 10.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
- Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (43) Sylwetki dowódców jedn. WOP – mjr Mieczysław Szpunar. „Tygodnik Prudnicki”. 21 (756), s. 10, 15-05-2005. ISSN 1231-904X.
