Strażnica WOP Przewóz
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
2002 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
21 strażnica WOP |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
5 komenda odcinka |
Strażnica WOP Przewóz – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczą na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną/Republiką Federalną Niemiec[b].
Strażnica Straży Granicznej w Przewozie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 5 komendy odcinka Tuplice jako 21 strażnica WOP (Przewóz)[1]. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
W 1947 została przeformowania na strażnicę II kategorii – 43 wojskowych[3].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 21 strażnica OP Przewóz została włączona w struktury 30 batalionu Ochrony Pogranicza[4], a 1 stycznia 1951 91 batalionu WOP w Tuplicach[5][6][4].
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[c], a strażnica WOP Przewóz I kategorii otrzymała nr 28 w skali kraju[8].
W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Przewóz I kategorii miała nr 1 w strukturach 91 batalionu WOP 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza[9].
1 stycznia 1960 funkcjonowała jako 21 strażnica WOP Przewóz I kategorii w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach[10].
1 stycznia 1964 strażnica WOP nr 20 Przewóz miała status strażnicy lądowej I kategorii w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach[10].
W marcu 1968 strażnica WOP nr 18 Przewóz miała status strażnicy lądowej kategorii I w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach[10]
W 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim[11], a w 1984 utworzonego batalionu granicznego LB WOP w Gubinie jako Strażnica WOP Przewóz lądowa kategorii II. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 strażnica została włączona została w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu Śląskim i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[12].
- Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu w 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Przewozie weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej[13] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Przewozie (Strażnica SG w Przewozie).
W 2002 Strażnica SG w Przewozie została zlikwidowana a siły i środki zostały włączone w struktury Granicznej Placówki Kontrolnej Straży Granicznej w Przewozie kategorii II (GPK SG w Przewozie)[d].
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
W 1960 21 strażnica WOP Przewóz I kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 11200 m:
- Od znaku granicznego nr 220 do znaku gran. nr 249.
Strażnice sąsiednie[edytuj | edytuj kod]
- 20 strażnica WOP Sobolice ⇔ 22 strażnica WOP Mużaków – 1946
- 20 strażnica OP Sobolice ⇔ 22 strażnica OP Mużaków – jesień 1949
- 20 strażnica OP Sobolice ⇔ 22a strażnica OP Dzika – 24.01.1950
- 27 strażnica WOP Sobolice ⇔ 29 strażnica WOP Kucyk – 03.1954
- 27 strażnica WOP Sobolice kat. I ⇔ 2 strażnica WOP Kucyk kat. III – 1956
- 27 strażnica WOP Sobolice ⇔ 2 strażnica WOP Kucyk – 1957
- 1 strażnica WOP Sobolice kat. I ⇔ 20 strażnica WOP Kucyk kat. III – 01.01.1960
- 21 strażnica WOP Sobolice lądowa kat. I ⇔ 20 strażnica WOP Kucyk lądowa kat. III – 01.01.1964
- 19 strażnica WOP Sobolice lądowa kat. I ⇔ 17 strażnica WOP Kucyk lądowa kat. III – 03.1968
- Strażnica WOP Sobolice ⇔ Strażnica WOP Łęknica – lata 70. XX w[14]
- Strażnica WOP Sobolice lądowa kat. II ⇔ Strażnica WOP Łęknica lądowa kat. I – jesień.1984[14]
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Sobolicach ⇔ Strażnica SG w Łęknicy – 16.05.1991[13].
Komendanci/dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
- chor. Stefan Maćkiwiak (był w 1951)
- chor. Albert Sabinicz (od 1952)
- ppor. Eugeniusz Zwierz (1953–1955)
- por. Leon Szawata (1955–1959)[e]
- por./mjr[f] Leopold Augustyniak (1959–1971)[15]
- por. Ignacy Nowak (23.11.1971–1973)
- kpt. Piotr Ryszard Zbierajewski (20.04.1974–1979)
- por. Leszek Grzenia (1979–1985)
- ppor./por. Witold Koleśnik[g] (1985–był 12.12.1989)
.
.jpg){kind=small}
Poniżej wykaz dowódców strażnicy podano za Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. s. 18.
- por. Ignacy Nowak
- mjr Augustyniak
- kpt. Grzenia
- por. Koleśnik.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Od 3 października 1990 z RFN.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[7].
- ↑ Zarządzenie Komendanta Głównego Straży Granicznej nr 3 z 11.01. 2002.
- ↑ Skazany na 1 rok więzienia i zdegradowany.
- ↑ Od 1971 w stopniu majora.
- ↑ Po 1991 w stopniu majora SG.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 ↓, k. 119–123.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Historia ŁBWOP ↓, s. 53–54.
- ↑ a b Ostrowski 2005 ↓, s. 18.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 61.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.4.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.190.
- ↑ a b c Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 53.
- ↑ muzeumsg–Lubuska Brygada WOP ↓.
- ↑ a b Łach 2013 ↓, s. 294.
- ↑ a b Ostrowski 2005 ↓, s. 26.
- ↑ Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. mjr. WOP w st. sp. Leopolda Augustyniaka. emeryci-sg.org.pl, 2023-10-12. [dostęp 2023-10-13]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Praca zbiorowa. Historia Łużyckiej Brygady WOP.
- Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
- Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., sygn. 217/143.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
| Rodowód |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Placówki SG |
| ||||||
| Strażnice SG /rozformowane/ |
| ||||||
| Graniczne placówki kontrolne /rozformowane/ |
|
- Strażnice Wojsk Ochrony Pogranicza
- Strażnice Lubuskiej Brygady WOP
- Strażnice Łużyckiej Brygady WOP
- Strażnice Straży Granicznej III Rzeczypospolitej
- Przewóz (powiat żarski)
- Strażnice WOP rozmieszczone na granicy polsko-niemieckiej
- Jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1945
- Jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 2002