Strażnica WOP Jasienica Górna
.jpg) Budynek byłej strażnicy w Jasienicy Górnej (sierpień 2014) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
15 czerwca 2006 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
227 strażnica WOP |
| Kontynuacja |
SSG w Jasienicy Górnej |
| Komendanci / Dowódcy | |
| Ostatni |
mjr SG Jerzy Duda |
| Organizacja | |
| Kryptonim | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
49 komenda odcinka |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Górna Jasienica/Jasienica Górna – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską[d].
Placówka Straży Granicznej w Jasienicy Górnej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej z Republiką Czeską.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 49 komendy odcinka Paczków jako 227 strażnica WOP (Górna Jasienica)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 strażnica została włączona w struktury 73 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 46 batalionu WOP w Paczkowie, który funkcjonował do 1956.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[e], a strażnica WOP Jasienica Górna otrzymała nr 236 w skali kraju[4]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady[5]. Strażnica II kategorii Górna Jasienica była 26 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza i włączona w struktury 45 batalionu WOP w Prudniku[6][7].
1 stycznia 1960 była jako 1 strażnica WOP III kategorii Jasienica Górna.
1 stycznia 1964 była jako 2 strażnica WOP lądowa IV kategorii Jasienica Górna.
W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[8], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.
13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[9].
W 1984 Strażnica WOP Jasienica Górna została włączona w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP Prudnik, jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Jasienicy Górnej[10].
.jpg)
1 listopada 1989 rozformowano batalion graniczny WOP Prudnik i strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Jasienicy Górnej (na czas „P” kadrowa)[10]. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy.
23 marca 1991 strażnica została włączona w struktury Sudeckiego Batalionu WOP w Kłodzku[11] i funkcjonowała do 15 maja 1991.
- Straż Graniczna:
15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica została przejęta przez Sudecki Oddział Straży Granicznej w Kłodzku[12][13] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej.
12 stycznia 2002 Strażnica SG w Jasienicy Górnej została włączona w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu[14].
Jako Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i od 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[15], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Jasienicy Górnej (PSG w Jasienicy Górnej) w strukturach Śląskiego Oddziału Straży Granicznej.
Realizując przyjętą przez Radę Ministrów 6 czerwca 2000 Strategii Zintegrowanego Zarządzania Granicą. W części IV Strategii (dot. Środki Kontroli i Bezpieczeństwa), jako Placówka SG w Jasienicy Górnej funkcjonowała do 14 czerwca 2006, kiedy to zarządzeniem Komendanta Głównego SG została zniesiona[16]. Ochraniany odcinek granicy państwowej, przejęła Placówka Straży Granicznej w Paczkowie. Zgodnie z propozycją Komendanta Śląskiego Oddziału Straży Granicznej obiekt w Jasienicy Górnej był w dalszym ciągu wykorzystywany między innymi przez grupę operacyjno-śledczą oraz pełniona w nim była służba dyżurna przez kierownika zmiany. Następnie obiekt został przekazany gminie i zaadaptowany na mieszkania.
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
W październiku 1945[17] w ramach tworzących się Wojsk Ochrony Pogranicza na odcinku strażnicy został utworzony Przejściowy Punkt Kontrolny Otmuchów – kolejowy III kategorii[18] (został zlikwidowany jesienią 1946), którego załoga wykonywała kontrolę graniczną osób, towarów oraz środków transportu:
W 1960 1 strażnica WOP Jasienica Górna III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 12607 m:
- Włącznie znak graniczny nr 176/18, wyłącznie znak gran. nr 186/28.
1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w którym kontrolę graniczną osób, pojazdów, środków transportu i celną realizowali funkcjonariusze strażnicy:
W 1975 odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej Strażnicy WOP Jarnołtów, od znaku gran. nr 176/18, włącznie do znaku gran. nr IV/170.
Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Jasienicy Górnej do 31 października 1989, a od 1 listopada 1989 Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej
- Włącznie znak gran. nr IV/170, wyłącznie znak gran. nr IV/182.
- W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby na korzyść:
- Strażnicy WOP Gierałcice do znaku gran. nr 169/17.
- Strażnicy WOP Gościce do znaku gran. nr 182/1.
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
- Strażnice WOP w: Gierałcicach i Gościcach
- Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Zwiadu w Nysie – do 06.1990
- W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
- Mikulovice
(naczelnik placówki – mjr Drahomir Grund). - Vidnava.
- Mikulovice
.jpg){kind=small}
- Straż Graniczna:
W okresie 16 maja 1991–23 sierpnia 2005 terytorialny zasięg działania komendanta Strażnicy SG w Jasienicy Górnej obejmował gminę Otmuchów. Strażnica SG w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak gran. nr II/170
, wyłącznie znak gran. nr II/182. - W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:
- Strażnicy SG w Gierałcicach (od 2 stycznia 2003 GPK SG w Głuchołazach) do znaku gran. nr 169/17.
- Strażnicy SG w Gościcach (od 2 stycznia 2003 GPK SG w Paczkowie do znaku gran. nr 182/1.
- GPK SG w Głuchołazach: włącznie znak gran. nr II/170, dalej granicą gmin: Głuchołazy, Nysa i Otmuchów.
- Funkcjonariusze Strażnicy SG w Jasienicy Górnej pełniąc służbę graniczną przy granicy państwowej w rejonie linii rozgraniczenia z GPK SG w Głuchołazach, prowadzili rozpoznanie od miejscowości Jarnołtów w kierunku znaku gran. nr II/170, na korzyść sąsiada od znaku gran. nr II/170 do miejscowości Sławniowice, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej.
- Strażnica SG w Jasienicy Górnej współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
- Mikulivice.
- Vidnava.
19 lutego 1996 na odcinku zostały uruchomione przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
W okresie 24 sierpnia 2005–14 czerwca 2006, Placówka SG w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak gran. nr II/170, wyłącznie znak gran. nr II/182.
- W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:
- Placówki SG w Głuchołazach do znaku gran. nr 169/17.
- Placówki SG w Paczkowie do znaku gran. nr 182/1.
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
- Mikulivice.
- Vidnava.
Wydarzenia[edytuj | edytuj kod]
- 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[19]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[20].
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[21].
Strażnice sąsiednie[edytuj | edytuj kod]
- 226 strażnica WOP Warmałcice ⇔ 228 strażnica WOP Ujazd – 1946
- 226 strażnica OP Jarnołtów ⇔ 228 strażnica OP Ujazd – 1949
- 235 strażnica WOP Jarnołtów ⇔ 237 strażnica WOP Gościce – 1954
- 25 strażnica WOP Jarnołtów II kat. ⇔ 1 strażnica WOP Gościce I kat. – 1956
- 2 strażnica WOP Jarnołtów IV kat. ⇔ 26 strażnica WOP Gościce IV kat. – 01.01.1960
- 3 strażnica WOP Jarnołtów lądowa IV kat. ⇔ 1 strażnica WOP Gościce lądowa III kat. – 01.01.1964
- Strażnica WOP Jarnołtów ⇔ Strażnica WOP Gościce – do 1975
- Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Gierałcicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Gościcach – 1984–31.10.1989
- Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Gierałcicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Gierałcicach – 01.11.1989–15.05.1991
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Gierałcicach ⇔ Strażnic SG w Gościcach – 16.05.1991–01.01.2003
- GPK SG w Głuchołazach ⇔ GPK SG w Paczkowie – 02.01.2003–23.08.2005
- Placówka SG w Głuchołazach ⇔ Placówka SG w Paczkowie – 24.08.2005–14.06.2006.
Obsada personalna[edytuj | edytuj kod]
| Obsada personalna w 1987 | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| dowódca strażnicy | st. chor. sztab. Edward Frankowski[22] |
| szef strażnicy | chor. Henryk Dziasek[22] |
| podoficer rozpoznawczy | st. sierż. Wiesław Rolik[23] |
Dowódcy/komendanci strażnicy[edytuj | edytuj kod]
- Eugeniusz Ambroziak (16.11.1951–1952)[24]
- kpt. Józef Dziubek (był w 1970–1976[25])
- st. chor. sztab. Edward Frankowski (był w 1985–05.1989)[f]
- ppor. Jacek Murdzek (05.1989–01.1990)[g]
- kpt. Stanisław Janik (01.1990–01.04.1991[26])[h]
.jpg){kind=small}
Komendanci strażnicy SG:
- kpt. SG/ppłk SG Kazimierz Obczyński
- mjr SG Jerzy Duda (do 23.08.2005)
- Komendanci placówki SG:
- mjr SG Jerzy Duda (24.08.2005–14.06.2006) – do rozformowania[i].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej, a od 2005 placówka Straży Granicznej.
- ↑ Kryptonim strażnicy w latach 1972–1973.
- ↑ Kryptonim strażnicy w latach 80. XX wieku.
- ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Czeską.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[3].
- ↑ st. chor. sztab. Edward Frankowski odszedł na emeryturę.
- ↑ ppor. Jacek Murdzek ubył do strażnicy WOP Krasne Pole.
- ↑ kpt. Stanisław Janik ubył do strażnicy SG w Gościcach.
- ↑ mjr SG Jerzy Duda odszedł na emeryturę.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.25.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 217.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.186.
- ↑ Zarządzenie Dowódcy Wojsk Wewnętrznych nr 013/WW z 16.06.1956 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 152).
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 41.
- ↑ a b Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 035/Org z dnia 31 lipca 1989 w sprawie zmian etatowych w jednostkach WOP, przeformowano strażnicę WOP – Lądową rozwiniętą kategorii II w Jasienicy Górnej (na czas „P” kadrową).
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 23.
- ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 07.05.1991, utworzono Sudecki Oddział SG według etatu nr 44/08.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 294.
- ↑ muzeumsg ↓.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
- ↑ Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.
- ↑ Rozkaz nr 0304/Org. ND WP z 28.10.1945 dot. sformowania przejściowych punktów kontrolnych.
- ↑ Zaremba 2008 ↓, s. 99.
- ↑ Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
- ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
- ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 72.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 76.
- ↑ Eugeniusz Ambroziak. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2019-12-28]. (pol.).
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 16.
- ↑ Rozkaz nr 077 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17.04.1991.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
- Straż Graniczna od 1991 – Śląski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k.119 –123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
| Placówki |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Strażnice |
| ||||
| Graniczne placówki kontrolne |
| ||||
| G.j.o. przejęte po GBWOP | |||||
| G.j.o. przejęte po BeOSG | |||||
| G.j.o. przejęte od SuOSG | |||||
| PSG przejęte przez Ś–MOSG | |||||
| PSG przejęte po Ś–MOSG |
- Strażnice Wojsk Ochrony Pogranicza
- Strażnice Straży Granicznej III Rzeczypospolitej
- Strażnice Sudeckiej Brygady WOP
- Strażnice WOP rozmieszczone na granicy polsko-czechosłowackiej
- Placówki Straży Granicznej
- Jasienica Górna
- Strażnice Górnośląskiej Brygady WOP
- Jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1945
- Jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 2006