Strażnica WOP Krężelka
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945 |
| Rozformowanie |
1964 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
200 strażnica WOP |
| Kontynuacja |
Strażnica WOP Jaworzynka |
| Komendanci / Dowódcy | |
| Ostatni |
kpt. Mieczysław Dudziec |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
44 komenda odcinka |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Koniaków/Krężelka – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 44 komendy odcinka Ustroń jako 200 strażnica WOP (Koniaków)[1]. Żołnierze strażnicy zakwaterowani byli w jednym niedużym budynku drewnianym po byłej strażnicy niemieckiej, była także stajnia[a][2].
W 1945 strażnica miała etat 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego. Dla każdej strażnicy przewidziano motocykl z przyczepą, 12 koni wierzchowych, 4 taborowe i w zasadzie odpowiadało to w/w stanowi. Natomiast strażnica miała 2 konie wierzchowe i 2 taborowe. Podstawę uzbrojenia stanowiły pistolet TT, karabin bojowy (kb) z bagnetem, pistolet maszynowy PPSz-a, karabin maszynowy DP, oraz pistolet sygnałowy wz. 44[3].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 200 strażnica Ochrony Pogranicza Koniaków została włączona w struktury 61 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 41 batalionu WOP w Ustroniu.
W 1952 obsada strażnicy WOP Koniaków: dowódca strażnicy, zastępcy do spraw politycznych i zwiadu, szef strażnicy. Załogę stanowiło około 60 podoficerów i szeregowych. Wśród nich byli żołnierze do obsługi koni, podoficer łączności, 2 kucharzy i 2 przewodników psów służbowych. Do służby i dojazdu do batalionu służyły 2 konie do jazdy wierzchem. Do transportu żywności i prac wykorzystywano 2 konie taborowe. Strażnica korzystała z bryczki i wozu taborowego.
Od 15 marca 1954 w Wojskach Ochrony Pogranicza wprowadzono nową numerację strażnic[b]. Strażnica WOP Krężelka II kategorii otrzymała numer 205[5].
W 1957 rozformowano 41 batalion WOP Ustroń[6][7] i strażnicę włączono w struktury 42 batalionu WOP w Cieszynie.
W 1954 rozformowano strażnicę w Koniakowie, a w jej miejsce zorganizowano strażnicę nr 205 – II kategorii w Krężelce[c].
1 stycznia 1960 była jako 4 strażnica WOP III kategorii Krężelka.
W 1961 w strażnicy WOP Krężelka był: dowódca strażnicy, zastępcy do spraw politycznych i liniowych, szef strażnicy. Załogę stanowiło 6 podoficerów (dowódców drużyn), 2 podoficerów rozpoznawczych i około 40 szeregowych. Poprzedni dowódca i szef strażnicy zostali dyscyplinarnie zwolnieni z zawodowej służby wojskowej za rozkład dyscypliny i złe pełnienie służby[8].
W 1963 dowódca WOP nakazał skrócić odcinek 3 Karpackiej Brygady WOP i ustalił linię rozgraniczenia między karpacką, a górnośląską brygadą na granicy województw krakowskiego i katowickiego. Nakazał też 1 stycznia 1964 przekazać strażnicę WOP Krężelka, Górnośląskiej Brygadzie WOP w Gliwicach[9]. Termin zmieniono na 1 października 1963. Strażnicę włączono w struktury 42 batalionu WOP Cieszyn.
1 stycznia 1964 była jako 31 strażnica WOP lądowa IV kategorii Krężelka.
W 1964 rozformowano strażnicę WOP IV kategorii Krężelka o stanie 27 wojskowych[10]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Jaworzynka. W miejscu byłej strażnicy WOP Krężelka wybudowano dom wczasowy, pozostał tylko budynek gospodarczy (stajnia–garaż), na szczytnej ścianie są wyrzeźbione dwie głowy końskie i data 1953 rok[11].
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
Sposób ochrony granicy podano za: Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, s. 45, 47–48, 51–53.
W 1947 200 strażnica WOP Koniaków ochraniała odcinek granicy państwowej[3]:
- Włącznie od znaku granicznego nr III/191, wyłącznie do znaku gran. nr III/201.
W 1960 4 strażnica WOP Krężelka III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 6670 m:
- Włącznie od znaku gran. nr III/190, wyłącznie do znaku gran. nr III/200.
Wydarzenia[edytuj | edytuj kod]
Wydarzenia podano za: Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, s. 45, 47–48, 51–53.
- 1945 – 10 grudnia pododdział NSZ w sile 8 osób dokonał napadu na mieszkańca miejscowości Potok Wielki k. Koniakowa. O dokonanej napaści poszkodowany powiadomił strażnicę w Koniakowie. Dowódca strażnicy zorganizował pościg. Napastnicy zostali zatrzymani.
- 1947 – 26/27 września w nocy pięcioosobowa grupa dokonała napadu rabunkowego na dom Jana Kukuczki w Istebnej. Zabrali ubrania i oddalili się w kierunku Babiej Góry. Pościg prowadzony przez strażnicę był bezskuteczny.
- 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[12]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[13].
- 1960 – ze strażnicy wycofano konie, a w ich miejsce wprowadzono samochody terenowe GAZ-69.
- 1963 – strażnica zdobyła pierwsze miejsce z pododdziałów granicznych pod względem dyscypliny i pełnienia służby granicznej.
Strażnice sąsiednie[edytuj | edytuj kod]
- 199 strażnica WOP Zwardoń ⇔ 201 strażnica WOP Jasnowice – 1946
- 199 strażnica OP Zwardoń ⇔ 201 strażnica OP Jaworzynka – 1949
- 204 strażnica WOP Zwardoń ⇔ 205 strażnica WOP Jaworzynka – 1954
- 5 strażnica WOP Zwardoń III kategorii ⇔ 3 strażnica WOP Jaworzynka III kategorii – 01.01.1960
- 1 strażnica WOP Zwardoń lądowa IV kategorii ⇔ 30 strażnica WOP Jaworzynka lądowa IV kategorii – 01.01.1964.
Komendanci/dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
Wykaz komendantów/dowódców strażnicy podano za: Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, s. 50–54.
- por. Ludwik Grześniak
- ppor. Tadeusz Mysko (był w 1946)
- por. Mioduszewski
- por. Marcin Menes
- ppor. Marian Leśniak (07.1951–14.05.1952)
- por. Jan Muryjas (15.02.1952–09.10.1953)[14]
- ppor. Jerzy Rychel p.o. (był 10.1961)
- kpt. Mieczysław Dudziec (10.1961–1964).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Na miejscu zabudowań 200 strażnicy WOP Koniaków wybudowano dom mieszkalny (Żurawlow 2011 ↓, s. 53).
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[4].
- ↑ Strażnica istnieje w wykazie dyslokacyjnym etatowych pododdziałów WOP z maja 1955 (Żurawlow 2011 ↓, s. 53).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 45,82.
- ↑ a b Żurawlow 2011 ↓, s. 45.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.22.
- ↑ Zarządzenie MSW nr 034/57/WW z dnia 21.02.1957 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 134).
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 224.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 53.
- ↑ Rozkaz Dowódcy WOP nr PF-121/WOP z dnia 17.07.1963 w sprawie zmian organizacyjnych w 3 Karpackiej BWOP.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 11.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 54.
- ↑ Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
- ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Jan Muryjas. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
