Strażnica WOP Pogwizdów

Strażnica WOP Pogwizdów Strażnica SG w Pogwizdowie
Budynek dawnej strażnicy w Pogwizdowie (marzec 2011)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1947
Rozformowanie	1 lutego 2001
Tradycje
Rodowód	205a strażnica WOP Pogwizdów 212 strażnica WOP Pogwizdów 2 strażnica WOP Pogwizdów 24 strażnica WOP Pogwizdów 25 strażnica WOP lądowa Pogwizdów
Kontynuacja	Strażnica SG w Pogwizdowie Strażnica SG w Cieszynie GPK SG w Cieszynie Placówka SG w Cieszynie Placówka SG w Bielsku-Białej
Dowódcy
Ostatni	kpt. Józef Topór
Organizacja
Dyslokacja	43-418 Pogwizdów ul. Cieszyńska 76
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	45 komenda odcinka Jastrzębie Zdrój 63 batalion OP 42 batalion WOP Górnośląska Brygada WOP Jednostka WOP im. Ziemi Cieszyńskiej batalion graniczy WOP w Cieszynie Beskidzki Oddział SG Śląski Oddział SG

Strażnica WOP Pogwizdów

Żołnierz strażnicy na motocyklu WSK-175 (1979)

Żołnierze strażnicy (1979)

Żołnierz strażnicy przy granicznej rzece Olzie (1979)

Budynek Straży Granicznej w Pogwizdowie (1922⇔1939)

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Pogwizdów – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Pogwizdowie – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechami.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w listopadzie 1947 roku w strukturze 45 komendy odcinka Jastrzębie Zdrój jako 205a strażnica WOP (Pogwizdów).

W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948 roku, strażnica podporządkowana została dowódcy 63 batalionu OP, a od stycznia 1951 roku podlegała dowódcy 42 batalionu WOP w Cieszynie.

Od 15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Pogwizdów otrzymała nr 212 w skali kraju.

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Pogwizdów była 2. w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.

31 grudnia 1959 roku była jako 24. strażnica WOP III kategorii Pogwizdów.

1 stycznia 1964 roku była jako 25. strażnica WOP lądowa III kategorii Pogwizdów.

W 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, strażnicę podporządkowano bezpośrednio dowódcy Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.

W 1983 roku dowódcy Jednostki WOP im. Ziemi Cieszyńskiej w Cieszynie, a od połowy 1984 roku dowódcy odtworzonego batalionu granicznego WOP w Cieszynie.

Od 1989 roku stopniowo, po odejściu żołnierzy służby zasadniczej do rezerwy, strażnicę rozwiniętą przekształcano w strażnicę kadrową i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy już po utworzeniu Straży Granicznej, równolegle z przyjętymi do służby kandydackiej funkcjonariuszami SG, zaś strażnica jako kadrowa zaczęła funkcjonować już w strukturach SG.

Straż Graniczna:
Z dniem 16 maja 1991 roku przejęta przez Beskidzki Oddział Straży Granicznej i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Pogwizdowie.

1 grudnia 1998 roku przeszła w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu.

Funkcjonowała do 31 stycznia 2001 roku, kiedy to została rozformowania. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęły strażnice SG w Cieszynie i Zebrzydowicach.

Ochrona granicy

Działania zbrojne:
W roku 1947 uzbrojona banda napadła na strażnicę, atak został odparty bez strat własnych.

Służba graniczna:
Od 1947 roku funkcjonował, obsługiwany przez załogę strażnicy:

• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Pogwizdów.

Na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne małego ruchu granicznego obsługiwanie przez załogę strażnicy:

• Przejście graniczne Pogwizdów-Louky nad Olší.

Do 31 grudnia 1989 roku, rozwinięta strażnica lądowa WOP Pogwizdów II kategorii, a od 1 stycznia 1990 roku do 15 maja 1991 roku kadrowa Strażnica WOP Pogwizdów ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku granicznego nr 292/1 (włącznie) do znaku granicznego nr III/308b (wyłącznie). W całości odcinek granicy rzecznej o długości 8 852 m rzeką Olzą. W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali z swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Straż Graniczna:
W latach 16 maja 1991–31 stycznia 2001 roku, Strażnica SG w Pogwizdowie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku granicznego nr 92/1 (włącznie) do znaku granicznego nr I/108b (wyłącznie). Komendant strażnicy współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.

Wydarzenia:

• W 1947 roku na całym odcinku strażnicy wprowadzono zapory w miejscach dogodnych do przekroczenia granicy.
• Koniec czerwca, początek lipca 1956 roku w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia - to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy).
• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 roku (Stan Wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe.

Strażnice sąsiednie:

• 205 strażnica WOP Cieszyn ⇔ 206 strażnica WOP Kaczyce – 1947 rok
• 211 strażnica WOP Cieszyn ⇔ 213 strażnica WOP Zebrzydowice – 1954 rok
• 1 strażnica WOP Cieszyn I kategorii ⇔ 3 strażnica WOP Zebrzydowice I kategorii – 1956 rok
• 25 strażnica WOP Cieszyn I kategorii ⇔ 23 strażnica WOP Zebrzydowice II kategorii – 31.12.1959 roku
• 26 strażnica WOP Cieszyn lądowa I kategorii ⇔ 24 strażnica WOP Zebrzydowice lądowa II kategorii – 01.01.1964 roku
• Strażnica WOP Cieszyn rozwinięta I kategorii ⇔ Strażnica WOP Zebrzydowice rozwinięta I kategorii – do 16.04.1990 roku
• Strażnica kadrowa WOP Cieszyn ⇔ Strażnica kadrowa WOP Zebrzydowice – od 17.04.1990 roku do 15.05.1991 roku

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Cieszynie ⇔ Strażnica SG w Zebrzydowicach – od 16.05.1991 roku do 31.01.2001 roku.

Dowódcy strażnicy

• kpt. Alojzy Dziambor (1955–IV 1966)
• kpt. Czesław Kobis (IV 1966–wiosna 1979)
• por. Antoni Przybylski (wiosna 1979–IX 1979)
• por. Mariusz Kolanko (IX 1979–VII 1984)
• kpt. Józef Topór (VII 1984–1 IV 1991)

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG Józef Topór (2 IV 1991–II 1992)
• por. SG Andrzej Jura (?–?)
• kpt. SG Andrzej Gałaszewski (?–?)
• mjr SG Zbigniew Świazdek p.o. (X 1996–31 I 2001) – do rozformowania.

Zobacz też

• 4 pułk piechoty.

Bibliografia

• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945-1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119-123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Sławomir Żurawlow: Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922-2008. Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy - Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.