Strażnica WOP Pogwizdów
| ||
Budynek dawnej strażnicy w Pogwizdowie (marzec 2011) | ||
Historia | ||
Państwo | ![]() | |
Sformowanie | 1947[a] | |
Rozformowanie | 1 lutego 2001 | |
Tradycje | ||
Rodowód | 205a strażnica WOP Pogwizdów 212 strażnica WOP Pogwizdów 2 strażnica WOP Pogwizdów 24 strażnica WOP Pogwizdów 25 strażnica WOP lądowa Pogwizdów | |
Kontynuacja | Strażnica SG w Pogwizdowie Strażnica SG w Cieszynie GPK SG w Cieszynie Placówka SG w Cieszynie Placówka SG w Bielsku-Białej | |
Dowódcy | ||
Ostatni | kpt. Józef Topór | |
Organizacja | ||
Dyslokacja | 43-418 Pogwizdów ul. Cieszyńska 76 | |
Formacja | Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna | |
Podległość | 45 komenda odcinka Jastrzębie Zdrój 63 batalion OP 42 batalion WOP Górnośląska Brygada WOP Jednostka WOP im. Ziemi Cieszyńskiej batalion graniczy WOP w Cieszynie Beskidzki Oddział SG Śląski Oddział SG |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Pogwizdów – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Strażnica Straży Granicznej w Pogwizdowie – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechami.
Spis treści
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w listopadzie 1947 roku[1] w strukturze 45 komendy odcinka Jastrzębie Zdrój jako 205a strażnica WOP (Pogwizdów).
W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948 roku, strażnica podporządkowana została dowódcy 63 batalionu OP, a od stycznia 1951 roku podlegała dowódcy 42 batalionu WOP w Cieszynie.
Od 15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic[b], a strażnica WOP Pogwizdów otrzymała nr 212 w skali kraju.
W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Pogwizdów była 2. w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.
31 grudnia 1959 roku była jako 24. strażnica WOP III kategorii Pogwizdów.
1 stycznia 1964 roku była jako 25. strażnica WOP lądowa III kategorii Pogwizdów.
W 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[3], strażnicę podporządkowano bezpośrednio dowódcy Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.
W 1983 roku dowódcy Jednostki WOP im. Ziemi Cieszyńskiej w Cieszynie[4], a od połowy 1984 roku dowódcy odtworzonego batalionu granicznego WOP w Cieszynie[3].
Od 1989 roku stopniowo, po odejściu żołnierzy służby zasadniczej do rezerwy, strażnicę rozwiniętą przekształcano w strażnicę kadrową i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy już po utworzeniu Straży Granicznej, równolegle z przyjętymi do służby kandydackiej funkcjonariuszami SG, zaś strażnica jako kadrowa zaczęła funkcjonować już w strukturach SG.
Straż Graniczna:
Z dniem 16 maja 1991 roku przejęta przez Beskidzki Oddział Straży Granicznej[5] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Pogwizdowie.
1 grudnia 1998 roku przeszła w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu.
Funkcjonowała do 31 stycznia 2001 roku, kiedy to została rozformowania. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęły strażnice SG w Cieszynie i Zebrzydowicach.
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
Działania zbrojne:
W roku 1947 uzbrojona banda napadła na strażnicę, atak został odparty bez strat własnych[6].
Służba graniczna:
Od 1947 roku funkcjonował, obsługiwany przez załogę strażnicy:
Na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne małego ruchu granicznego obsługiwanie przez załogę strażnicy[c]:
Do 31 grudnia 1989 roku, rozwinięta strażnica lądowa WOP Pogwizdów II kategorii, a od 1 stycznia 1990 roku do 15 maja 1991 roku kadrowa Strażnica WOP Pogwizdów ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku granicznego nr 292/1 (włącznie) do znaku granicznego nr III/308b (wyłącznie). W całości odcinek granicy rzecznej o długości 8 852 m rzeką Olzą. W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali z swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.
Straż Graniczna:
W latach 16 maja 1991–31 stycznia 2001 roku, Strażnica SG w Pogwizdowie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku granicznego nr 92/1 (włącznie) do znaku granicznego nr I/108b (wyłącznie). Komendant strażnicy współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.
Wydarzenia:
- W 1947 roku na całym odcinku strażnicy wprowadzono zapory w miejscach dogodnych do przekroczenia granicy[7].
- Koniec czerwca, początek lipca 1956 roku w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[d]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia - to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[8].
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 roku (Stan Wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[9].
Strażnice sąsiednie:
- 205 strażnica WOP Cieszyn ⇔ 206 strażnica WOP Kaczyce – 1947 rok
- 211 strażnica WOP Cieszyn ⇔ 213 strażnica WOP Zebrzydowice – 1954 rok
- 1 strażnica WOP Cieszyn I kategorii ⇔ 3 strażnica WOP Zebrzydowice I kategorii – 1956 rok
- 25 strażnica WOP Cieszyn I kategorii ⇔ 23 strażnica WOP Zebrzydowice II kategorii – 31.12.1959 roku
- 26 strażnica WOP Cieszyn lądowa I kategorii ⇔ 24 strażnica WOP Zebrzydowice lądowa II kategorii – 01.01.1964 roku
- Strażnica WOP Cieszyn rozwinięta I kategorii ⇔ Strażnica WOP Zebrzydowice rozwinięta I kategorii – do 16.04.1990 roku
- Strażnica kadrowa WOP Cieszyn ⇔ Strażnica kadrowa WOP Zebrzydowice – od 17.04.1990 roku do 15.05.1991 roku
Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Cieszynie ⇔ Strażnica SG w Zebrzydowicach – od 16.05.1991 roku do 31.01.2001 roku.
Dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
- kpt. Alojzy Dziambor[10] (1955–IV 1966)
- kpt. Czesław Kobis[11] (IV 1966–wiosna 1979)
- por. Antoni Przybylski (wiosna 1979–IX 1979)
- por. Mariusz Kolanko[12] (IX 1979–VII 1984)
- kpt. Józef Topór[13] (VII 1984–1 IV 1991[e])
Komendanci strażnicy SG:
- kpt. SG Józef Topór (2 IV 1991–II 1992)
- por. SG Andrzej Jura (?–?)
- kpt. SG Andrzej Gałaszewski (?–?)
- mjr SG Zbigniew Świazdek p.o. (X 1996–31 I 2001) – do rozformowania.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 roku strażnica Straży Granicznej
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP z 22.02.1954 roku[2]
- ↑ Stan na dzień 1 stycznia 1964 r.
- ↑ Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wewnętrznych nr 077 z dnia 17.04.1991 r.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 8.
- ↑ Prochowicz 2011 ↓.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 19.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 292.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 40.
- ↑ Dariusz Mazur: Wojsko Ochrony Pogranicza w Jastrzębiu (pol.). jaspedia.eu, 2019-03-22. [dostęp 2019-06-23].
- ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 68.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 15.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 69.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 20.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945-1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119-123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Sławomir Żurawlow: Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922-2008. Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy - Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
|
|
|
|