Strażnica WOP Jarosławiec

Strażnica WOP
Rutzenhagen/Słupsk/Jarosławiec

Strażnica SG w Jarosławcu

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	po 1992
Tradycje
Rodowód	86 strażnica WOP
Organizacja
Dyslokacja	Słupsk Jarosłwiec ul. Nadmorska 31
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	18 komenda odcinka 24 batalion OP 153 batalion WOP 15 Brygada WOP 152 batalion WOP Bałtycka Brygada WOP Bałtycki Oddział WOP Bałtycki Oddział SG Morski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Rutzenhagen/Słupsk/Jarosławiec – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej.

Strażnica Straży Granicznej w Jarosławcu – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 18 komendy odcinka Słupsk jako 86 strażnica WOP (Rutzenhagen)  o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego. Sformowane strażnice morskiego oddziału OP nie przystąpiły bezpośrednio do objęcia ochrony granicy morskiej. Odcinek dawnej granicy polsko-niemieckiej sprzed 1939 roku od Piaśnicy, aż do lewego styku z 4 Oddziałem OP ochraniany był przez radziecką straż graniczną wydzieloną ze składu wojsk marszałka Rokossowskiego. Pozostały odcinek granicy od rzeki Piaśnica, aż po granicę z ZSRR zabezpieczała Morska Milicja Obywatelska.

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku 86 strażnica OP Jarosławiec (Jershof) została włączona w struktury 24 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 153 batalionu WOP w Ustce.

W 1952 roku podlegała dowódcy 153 batalionu WOP i stacjonowała w Jarosławcu. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic. Strażnica WOP Jarosławiec I kategorii otrzymała numer 83 w skali kraju .

W 1955 roku dowódca WOP rozkazał przejść 15 Brygadzie WOP na etat ćwiczebny. Rozwiązane zostały dowództwa i sztaby batalionów. 15 listopada 1955 kierowanie strażnicą WOP Jarosławiec przejął sztab 15 Brygady WOP. W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica WOP Jarosławiec I kategorii była 10. w 15 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.

W 1958 odtworzono dowództwo 152 batalionu WOP w Koszalinie i podporządkowano mu strażnicę WOP Jarosławiec. W 1960 roku, po kolejnej zmianie numeracji, strażnica posiadała numer 8 i zakwalifikowana była do kategorii III w 15 Bałtyckiej Brygadzie WOP . Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 2 września 1963 przeformowano strażnicę lądową kategorii III Jarosławiec na strażnicę WOP nadmorską kategorii II. W 1964 roku Strażnica WOP Jarosławiec miała nr 8 w skali brygady .

Żołnierze WOP na POWT–27. Pierwsza wieża strażnicy WOP Jarosławiec na styku ze strażnicą WOP Darłowo (1972)

Strażnica WOP Jarosławiec do marca 1990 roku była w strukturach Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza, a od kwietnia utworzono Bałtyckiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza, do 15 maja 1991 roku.

Straż Graniczna:

16 maja 1991 roku, po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica Jarosławiec weszła w podporządkowanie Bałtyckiego Oddziału Straży Granicznej i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Jarosławcu (Strażnica SG w Jarosławcu).

Zarządzeniem nr 017 z dnia 12 marca 1992 roku komendant główny Straży Granicznej rozformował Bałtycki Oddział Straży Granicznej, przekazując w podporządkowanie Morskiemu Oddziałowi SG ochraniany dotychczas odcinek granicy państwowej na środkowym wybrzeżu od Łeby do Dźwirzyna .

Ochrona granicy

Dopiero w kwietniu 1946 roku 86 strażnica WOP Rusinów zaczęła przyjmować pod ochronę wybrzeże morskie. W czerwcu pełniła już służbę na swoim odcinku.

W 1954 roku na odcinku strażnicy funkcjonowały punkty kontroli ruchu rybackiego (PKRR), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• PKRR Jarosławiec
• PKRR Wicie.

W pierwszej połowie lat 60. POWT WOP posiadały na swoim wyposażeniu stacje r./lok. polskiej konstrukcji (początkowo t. RO–231 a następnie RN–231), a także lunety i środki łączności przewodowej. Na odcinku od Dziwnowa do Ustki wieże obserwacyjne były konstrukcji stalowej.

Strażnica WOP Jarosławiec w 1969 roku miała na swoim odcinku 4 POWT WOP wykorzystywane do ochrony granicy państwowej.

Żołnierz WOP na stanowisku SB-1 POWT przy aparaturze r./lok., bliski dozór (1983)

Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej na odcinku strażnicy WOP Jarosławiec wg stanu z 1990:

• POWT nr 28 Kopań (bliski dozór – 4 Mm)
• POWT nr 29 Rusinowo (bliski dozór – 4 Mm)
• POWT nr 30 Wicko Morskie (bliski/daleki dozór – 16 Mm)
• POWT nr 31 rej. Ustki (bliski dozór – 4 Mm).

Strażnica WOP Jarosławiec ochraniała odcinek granicy państwowej o długości ponad 20 km.

Linia rozgraniczenia:

• • Z strażnicą WOP Darłowo: przebiegała wzdłuż suchego zwykle kanału łączącego jezioro Kopań z Morzem Bałtyckim, ...
  • Z strażnicą WOP Ustka: przebiegała wzdłuż strumienia Potynia uchodzącego do Morza Bałtyckiego, ...

Strażnice sąsiednie

• 85 strażnica WOP Darłowo ⇔ 87 strażnica WOP Mudel – 1946
• 85 strażnica OP Darłowo ⇔ 87 strażnica OP Modła – 1949
• 82 strażnica WOP Darłowo ⇔ 84 strażnica WOP Ustka − 1954
• 9 strażnica WOP Darłowo I kat. ⇔ 11 strażnica WOP Ustka I kat. − 1956
• 9 strażnica WOP Darłowo III kat. ⇔ 7 strażnica WOP Ustka III kat. − 01.01.1960
• 9 strażnica WOP Darłowo nadmorska II kat. ⇔ 7 strażnica WOP Ustka nadmorska II kat. − 1964

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Darłowie ⇔ Strażnica SG w Ustce − 16.05.1991.

Dowódcy/komendanci strażnicy

• por. Mieczysław Adamowicz (był w 10.1946)
• por. Tadeusz Frydrych
• por. Bogdan Materka (był w 1981–09.1984)
• por. Wiesław Mrugała (do 07.1988)
• ppor. Henryk Korżel (07.1988–03.1989)
• ppor. Kazimierz Kowalski (od 03.1989)

Komendanci strażnicy SG:

• por. SG Waldemar Dobrzycki (był w 1991)
• kpt. SG Morawski (do 1992)
• por. SG Marek Jarzębski.

Bibliografia

• Ireneusz Bieniecki. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991 (powstanie – rozwój – organizacja). Część I – lata 60., Część II – lata 70., Część III – lata 80. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. Cz. I, Cz. II, Cz. III 1–2/12, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Julian Rymaszewski. Wpływ zmieniających się celów i metod szkolenia na ewolucję struktur organizacyjnych. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/02, 2002. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Andrzej Skorek. Zabezpieczenie wybrzeża środkowego po II wojnie światowej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/97, 1997. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Tadeusz Gruchalla, Zespół Prasowo – Informacyjny Morskiego Oddziału Straży Granicznej: Straż Graniczna od 1991 – Morski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2021-08-07]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 217/143 k. 120–121. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• ASGr. Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1960. Koszalin 1961
• ASGr., Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.