Strażnica WOP Krzanowice

Strażnica WOP
Kranowitz/Krzanowice

Strażnica SG w Krzanowicach

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	2 stycznia 2003
Tradycje
Rodowód	212 strażnica WOP 220 strażnica WOP 10 strażnica WOP Krzanowice 16 strażnica WOP Krzanowice 17 strażnica WOP lądowa Krzanowice Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Krzanowicach Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Krzanowicach
Kontynuacja	SSG w Krzanowicach GPK SG w Pietraszynie PSG w Pietraszynie PSG w Raciborzu PSG w Rudzie Śląskiej
Komendanci / Dowódcy
Ostatni	mjr SG Krzysztof Zabrzewski
Organizacja
Dyslokacja	Krzanowice ul. Wojska Polskiego 14
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	46 komenda odcinka 67 batalion OP 43 batalion WOP Górnośląska Brygada WOP batalion graniczny WOP Górnośląska Brygada WOP Śląski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Kranowitz/Krzanowice – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Krzanowicach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską.

Granica polsko-czeska, znak gran. nr II/34, Krzanowice (czerwiec 2017)

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 46 komendy odcinka Racibórz jako 212 strażnica (Kranowitz)  o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego.

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 212 strażnica OP Krzanowice została włączona w struktury 67 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 43 batalionu WOP w Raciborzu.

15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Krzanowice otrzymała nr 220 w skali kraju.

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Krzanowice była 10 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.

1 stycznia 1960 była jako 16 strażnica WOP III kategorii Krzanowice. 1 stycznia 1964 była jako 17 strażnica WOP lądowa III kategorii Krzanowice.

W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach

Żołnierze WOP z psem (1971)

13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego.

W 2. połowie 1984 Strażnicę WOP Krzanowice włączono w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP im. Bohaterów Powstań Śląskich w Raciborzu, jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Krzanowicach.

Zarządzeniem Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 068/Org. z 12 marca 1990, 16 kwietnia 1990 rozformowano 43 batalion WOP w Raciborzu i strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Krzanowicach (na czas „P” kadrowa). Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991.

Straż Graniczna:

16 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Krzanowicach została przejęta przez Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu (ŚlOSG) i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Krzanowicach.

W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie strażnicy SG w Krzanowicach. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Pietraszynie, a obiekt został przekazany gminie Krzanowice.

Ochrona granicy

W październiku 1945 w ramach tworzących się Wojsk Ochrony Pogranicza na odcinku strażnicy został utworzony Przejściowy Punkt Kontrolny Krzanowice – kolejowy III kategorii (został zlikwidowany po 1948), którego załoga wykonywała kontrolę graniczną osób, towarów oraz środków transportu:

• Krzanowice-Chuchelná (kolejowe).

Żołnierz WOP na motocyklu Jawa (1961)

1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku przez strażnicę funkcjonowały przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Krzanowice-Chuchelná
• Krzanowice-Strahovice
• Krzanowice-Rohov
• Pietraszyn-Sudice
• Borucin-Chuchelná.

Element służby granicznej na przejściu granicznym Krzanowice-Strahovice (1970)

W okresie 1986–15 maja 1991 Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Krzanowicach, potem Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Krzanowicach, ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak graniczny nr IV/22, wyłącznie znak gran. nr IV/43.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice WOP w: Chałupkach i Kietrzu
  • Sekcją Zwiadu WOP w Raciborzu
• W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracował ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Straż Graniczna:

W okresie 16 maja 1991–1 stycznia 2003 Strażnica SG w Krzanowicach ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 21400 m:

• Włącznie znak gran. nr II/22, wyłącznie znak gran. nr II/43.
• Komendant strażnicy współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.

W październiku 1994, na odcinku strażnicy zostało uruchomione drogowe przejście graniczne, w którym kontrolę graniczną osór, towarów i środków transportu wykonywała nowo utworzona Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Pietraszynie:

• Pietraszyn-Sudice.

19 lutego 1996 na odcinku strażnicy zostały uruchomione przejścia mrg, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Tworków-Hať
• Bolesław-Píšť
• Owsiszcze-Píšť
• Krzanowice-Chuchelná
• Krzanowice-Strahovice
• Borucin-Chuchelná.

Wydarzenia

• 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy).
• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe.

Straż Graniczna:

• 1993 – strażnica otrzymała na wyposażenie samochód osobowo-terenowy Land Rover Defender I 110 w zamian za UAZ 469 i motocykle Honda xl 125s w zamian za WSK 125.

Strażnice sąsiednie

• 211 strażnica WOP Owschütz ⇔ 213 strażnica WOP Katscher – 1946
• 211 strażnica OP Owsiszcze ⇔ 213 strażnica OP Kietrz – 1949
• 219 strażnica WOP Owsiszcze ⇔ 221 strażnica WOP Kietrz – 15.03.1954
• 9 strażnica WOP Owsiszcze I kat. ⇔ 11 strażnica WOP Kietrz II kat. – 1956
• 17 strażnica WOP Owsiszcze III kat. ⇔ 15 strażnica WOP Kietrz IV kat. – 1.01.1960
• 18 strażnica WOP Owsiszcze lądowa III kat. ⇔ 16 strażnica WOP Kietrz lądowa IV kat. – 1.01.1964
• Strażnica WOP Owsiszcze ⇔ Strażnica WOP Kietrz – do 1976
• Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Chałupkach ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Kietrzu – 1984–16.04.1990
• Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Chałupkach ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Kietrzu – 17.04.1990–15.05.1991

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Chałupkach ⇔ Strażnica SG w Kietrzu – 16.05.1991–1.01.2003.

Komendanci/dowódcy strażnicy

D-ca strażnicy kpt. Jan Toma (był w 1970–był w 1987) i kadra z żołnierzami odchodzącymi do cywila (1971)

• ppor. Mieczysław Adamczyk (był w 1952)
• por. Tadeusz Cerazy (15.03.1953–14.12.1954)
• kpt./mjr Jan Toma (był w 1970–był w 1987)
• ppor./por. Andrzej Kamiński (był 1.04.1991)

Komendant strażnicy SG:

• ppor. SG/mjr SG Krzysztof Zabrzewski (2.04.1991–1.01.2003) – do rozformowania.

Zobacz też

• 4 pułk piechoty.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Grzegorz Zaremba. Przyczyny reorganizacji WOP w latach 1946–1948. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia”. 3/08, 2008. Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie. (pol.). 
• Regulamin Służby Granicznej Część I – Zasady Ogólne, t. WOP 1/67, Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej Szefostwo Wojsk Ochrony Pogranicza, 20 sierpnia 1967, s. 25–26 .
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.