Graniczna Placówka Kontrolna Cieszyn
 (maj 1991) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
24 sierpnia 2005 (przekształcenie) |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PPK Cieszyn |
| Kontynuacja |
GPK SG w Cieszynie |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
ul. Graniczna Cieszyn |
| Formacja | |
| Podległość |
10 Oddział OP |
Graniczna Placówka Kontrolna Cieszyn – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją.
Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Cieszynie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją/Republiką Czeską[b].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
W październiku 1945 Naczelny Dowódca Wojska Polskiego nakazywał sformować na granicy 51 przejściowych punktów kontrolnych[c]. Graniczna placówka kontrolna Cieszyn powstała w 1945 jako drogowy przejściowy punkt kontrolny III kategorii o etacie nr 8/12[1]. Obsada PPK składała się z 10 żołnierzy i 1 pracownika cywilnego[2].
1 lipca 1965 Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy[3]. Graniczna Placówka Kontrolna Cieszyn weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[4].
1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwa[5]. GPK Cieszyn podlegało bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.
Od 15 maja 1991 siedziba GPK Cieszyn znajdowała się na przejściu granicznym Cieszyn-Chotěbuz.
- Straż Graniczna:
15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 Graniczna Placówka Kontrolna Cieszynie weszła w podporządkowanie Beskidzki Oddział Straży Granicznej w Cieszynie[d] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Cieszynie (GPK SG w Cieszynie).
1 grudnia 1998 Decyzją nr 34 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 5 sierpnia 1998[e], GPK SG w Cieszynie została włączona w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu[6].
W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 15 października 2002 GPK SG w Cieszynie przejęła wraz z obsadą etatową pod ochronę odcinek granicy państwowej, po zlikwidowanej Strażnicy SG w Cieszynie[6]
Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Cieszynie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[f] została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Cieszynie (Placówka SG w Cieszynie).
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
1 marca 2000, przekazano do wykonywania kontroli granicznej osób towarów i środków transportu utworzonej w strukturach Śląskiego Oddziału Straży Granicznej Granicznej Placówki Kontrolnej Straży Granicznej w Lesznej Górnej[6]:
15 października 2002 GPK SG w Cieszynie przejęła pod ochronę odcinek granicy państwowej, po zlikwidowanej Strażnicy SG w Cieszynie:
- Włącznie znak graniczny nr I/79, wyłącznie znak gran. nr I/104/3.
Podległe przejścia graniczne[edytuj | edytuj kod]
- Stan z 15 maja 1991
- Cieszyn (most Wolności, most Przyjaźni)-Český Těšín (most Svobody, most Družby)
- Cieszyn-Český Těšín
- Cieszyn-Chotěbuz
- Leszna Górna-Horní Líštná
- Jasnowice-Bukovec.
- Stan z 23 sierpnia 2005
- Cieszyn (most Wolności, most Przyjaźni)-Český Těšín (most Svobody, most Družby)
- Cieszyn-Český Těšín
- Cieszyn-Chotěbuz.
Wydarzenia[edytuj | edytuj kod]
- 1974 – GPK Cieszyn wizytował wiceminister Spraw Wewnętrznych gen. bryg. Tadeusz Pietrzak w obecności dowódcy WOP gen. bryg. Czesława Stopińskiego[7].
Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
- Strażnica SG w Lesznej Górnej ⇔ Strażnica SG w Zebrzydowicach – 15.10.2002–01.01.2002
- GPK SG w Lesznej Górnej ⇔ GPK SG w Zebrzydowicach – 02.01.2003–24.08.2005.
Komendanci/dowódcy granicznej placówki kontrolnej[edytuj | edytuj kod]
- chor. Bronisław Cybulski[8]
- por. Albin Flisak[8]
- mjr Feliks Massalski[8]
- kpt. Klukowski[8]
- kpt. Stanisław Kosior[8] (25.07.1961–28.02.1966)[9]
- ppłk Leopold Bujak[8]
- ppłk Stefan Burcan[8] (1972–był w 1984[10])
- ppłk Lucjan Budrewicz[8] (był 15.05.1991[11]).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej.
- ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Czeską.
- ↑ Rozkaz nr 0304/Org. ND WP z 28.10.1945 → Prochwicz 2011 ↓, s. 123.
- ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 07.05.1991 utworzono Beskidzki OSG według etatu nr 44/06.
- ↑ Decyzja nr 34 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 05.08.1998 w sprawie powołania zespołów do spraw nadzoru nad likwidacją Beskidzkiego OSG oraz rodzajów czynności likwidacyjnych. Polecił w niej przekazać podległe jednostki organizacyjne, majątek i sprzęt komendantom Karpackiego OSG i Śląskiego OSG.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 217/32 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 47.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 37–38.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 13.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 38.
- ↑ a b c muzeumsg ↓.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 42.
- ↑ a b c d e f g h Jarmoliński 2013 ↓, s. 169.
- ↑ Tadeusz Kosior. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2020-02-03]. (pol.).
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 21.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 24.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak, Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
- Zespół Wydziału Prezydialnego Śląskiego OSG (A.B.): Straż Graniczna od 1991–Śląski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, zespół DWOP, sygn. 217/32, k. 56–60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945.
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
| Placówki |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Strażnice |
| ||||
| Graniczne placówki kontrolne |
| ||||
| G.j.o. przejęte po GBWOP | |||||
| G.j.o. przejęte po BeOSG | |||||
| G.j.o. przejęte od SuOSG | |||||
| PSG przejęte przez Ś–MOSG | |||||
| PSG przejęte po Ś–MOSG |
- Graniczne placówki kontrolne Wojsk Ochrony Pogranicza
- Formacje graniczne w Cieszynie
- Historia Cieszyna
- Transport w Cieszynie
- Przejściowe punkty kontrolne
- Graniczne placówki kontrolne Straży Granicznej
- Wojsko Polskie w Cieszynie
- Jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1945
- Jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 2005