Strażnica WOP Jasiel
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945 |
| Rozformowanie |
przed 1960 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
174 strażnica WOP |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
38 komenda odcinka |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Jasiel – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 38 komendy odcinka Komańcza[1] jako 174 strażnica WOP (Jasiel)[a] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
W marcu 1947 sformowano Krośnieńską Komendę WOP w Krośnie w skład której została włączona Strażnica WOP Jasiel[3].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 174 strażnica OP Jasiel została włączona w struktury 41 samodzielnego batalionu Wojsk Ochrony Pogranicza w Krośnie[3], a w 1950 1 Brygady WOP w Krośnie[4].
W 1951, 173 strażnica WOP stacjonowała w Jasielu.
W 1952, w związku z rozformowaniem 1 Brygady WOP w Krośnie, odcinek i pododdziały przejęła 26 Brygada WOP w Przemyślu. W miejscu postoju rozformowanej brygady sformowano 265 batalion WOP Krosno, któremu podporządkowano 7 strażnic[5] w tym strażnicę w Jasielu, która miała numer 174[6] w skali kraju.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[b], a strażnica WOP Jasiel III kategorii otrzymała nr 174 w skali kraju, w strukturach 265 batalionu WOP[c].
Działania bojowe[edytuj | edytuj kod]
- 1945 – 28 września w pobliżu Wisłoka Wielkiego oddział UPA napadł, rozbroił i uprowadził do lasu 14 żołnierzy formującej się strażnicy Jasiel. Zorganizowany pościg zaskoczył napastników na biwaku i odbił uprowadzonych[8].
- 1945 – 18 grudnia wieczorem, we wsi Wisłok Wielki, oddział UPA zatrzymał dowódcę strażnicy ppor. Jarockiego i kpr. Józefa Stromiarza wracających saniami z odprawy w Komańczy. Żołnierze zostali rozbrojeni, uprowadzeni i zaginęli bez wieści. O powyższym powiadomił strażnicę woźnica, mieszkaniec Jasiela[9].
- 1945 – 24 grudnia w wieczór wigilijny sotnie UPA zaatakowały tę strażnicę WOP Jasiel, podpalając kilka zabudowań. Po kilku atakach wycofały się[9].
- 1946 – 20 marca w związku z działalnością w rejonie odpowiedzialności strażnicy dużych oddziałów UPA, grupa operacyjna 38 komendy odcinka Zagórze i załoga strażnicy Jasiel liczące w sumie 98 żołnierzy, opuściły rejon zakwaterowania we wsi Jasiel pod dowództwem por. Jana Gierasika. Zostały wtedy zaatakowane i rozbite przez sotnie UPA. Poległo lub zostało rozstrzelanych, po bestialskich torturach 60 żołnierzy i 4 milicjantów. Egzekucja oficerów miała miejsce w rejonie leśniczówki koło wsi Moszczaniec a podoficerów i szeregowców na wzgórzu koło Wisłoka Górnego. W czasie egzekucji rzucił się do ucieczki i mimo pościgu zbiegł szer. Paweł Sudnik[10]. Z pola walki uratowali się również ppor. Marian Myślicki, sierż. Warat i szer. Kowalenko. Ukryli się w stodole i w nocy przeszli na stronę Czechosłowacji. Pozostałych żołnierzy odarto z mundurów, pobito i puszczono wolno. Pod Jasielem zginęli: por. Jan Giersik, por. Bolesław Arabski, por. Władysław Szewczykowski, por. Jerzy Giernatowski oraz chor. Stanisław Gąsek i chor. Władysław Papierzański. Po ekshumacji wszyscy polegli zostali pochowani na cmentarzu w Zagórzu[11].
Strażnice sąsiednie[edytuj | edytuj kod]
- 173 strażnica WOP Radoszyce ⇔ 175 strażnica WOP Jaśliska – 1946
- 173 strażnica OP Radoszyce ⇔ 175 strażnica OP Lipowiec – 1950
- 173 strażnica WOP Radoszyce kat. II ⇔ 175 strażnica WOP Lipowiec kat. II – 15.03.1954.
Komendanci/dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego 1954[7].
- ↑ Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954. k. 19.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 80.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 125.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 126.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 119.
- ↑ Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962 s. 21. Archiwum Straży Granicznej.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 129.
- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 129–130.
- ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 81.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 130.
- ↑ Jan Piotr Suraj. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2023-03-15]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.