23 Brygada Ochrony Pogranicza
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1948 |
| Rozformowanie |
1 stycznia 1951 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główny Inspektorat OP |
| Skład |
patrz: brygada OP |
23 Brygada Ochrony Pogranicza – zlikwidowana brygada w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
23 Brygada Ochrony Pogranicza JW 2231 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. 30 marca 1946)[2] została sformowana w 1948 na bazie Wrocławskiego Oddziału WOP nr 11, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948[3]. Brygada posiadała pięć batalionów, a stan etatowy wynosił 2039 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[4]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[5]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[6]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[5].
Sztab brygady stacjonował w Kłodzku.
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[7]. Z dniem 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[8]. Na bazie 23 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 5 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
W 1948[9]:
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 73 - Paczków
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 75 - Stronie Śląskie
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 77 - Bystrzyca Kłodzka
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 79 - Duszniki-Zdrój
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 81 - Wałbrzych.
Etat brygady przewidywał: 5 batalionów, 2039 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[10]. Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowało sześć GPK[11]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 53 „Międzylesie” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 54 „Międzylesie” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 55 „Kudowa” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 56 „Mirowsk” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 57 „Lubawsk” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 58 „Lubawa” (drogowa).
Sztandar oddziału[edytuj | edytuj kod]
Sztandar otrzymał poprzednik brygady - 11 Wrocławski Oddział WOP. W uroczystości wręczenia sztandaru wzięli udział m.in.: premier Rządu Jedności Narodowej Edward Osóbka-Morawski, minister obrony narodowej marszałek Polski Michał Rola-Żymierski, szef Departamentu WOP gen. bryg. Gwidon Czerwiński i dowódca Okręgu Wojskowego IV gen. Stanisław Popławski[12].
W drzewcu sztandaru znajdują się 44 gwoździe pamiątkowe z napisami mówiącymi o funkcjach i nazwiskach osób lub określającymi nazwy zakładów pracy, organizacji politycznych i społecznych oraz wymieniające nazwiska chrzestnych sztandaru. Gwoździe przybijali m.in.: płk Franciszek Mróz - zastępca szefa Departamentu WOP, ppłk Mikołaj Grajworoński szef wydziału WOP w Dowództwie Śląskiego OW, ppłk Zygmunt Huszcza - dowódca 27 pułku piechoty i płk Głaskow - przedstawiciel Armii Czerwonej, dowódca 11 Oddziału Ochrony Pogranicza mjr A. Mickiewicz i jego zastępcą mjr J. Kaczmarski[12].
Wraz ze zmianą nazwy i numeru jednostki na płacie sztandaru dokonywano poprawek. Słowo "Wrocławski" zamieniono na "Wrocławska" oraz wypruto haft napisu "11 ODDZ.", a wyhaftowano "23 BRYG.". Pozostał nie naruszony dwuwierszowy napis na skrzynce grotu, który brzmi: "WROCŁAWSKI /11 OD. WOP"[12].
Sztandar został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego 1 lipca 1963[12].
Dowódcy brygady[edytuj | edytuj kod]
- ppłk Adam Mickiewicz
- ppłk Jakub Margules
Przekształcenia[edytuj | edytuj kod]
11 Oddział Ochrony Pogranicza → 11 Wrocławski Oddział WOP → 23 Brygada Ochrony Pogranicza → 5 Brygada WOP → 5 Sudecka Brygada WOP → Sudecka Brygada WOP → Sudecki Batalion WOP
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 151.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 151–152.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
- ↑ a b c d Niedziela 1995 ↓, s. 15.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.