Przejdź do zawartości

Żelazny Most (wieś)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żelazny Most
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Barbary
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

polkowicki

Gmina

Polkowice

Wysokość

207 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

161[2]

Strefa numeracyjna

76

Kod pocztowy

59-101[3]

Tablice rejestracyjne

DPL

SIMC

0366646

Położenie na mapie gminy Polkowice
Mapa konturowa gminy Polkowice, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Żelazny Most”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Żelazny Most”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Żelazny Most”
Położenie na mapie powiatu polkowickiego
Mapa konturowa powiatu polkowickiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Żelazny Most”
Ziemia51°28′39″N 16°10′18″E/51,477500 16,171667[1]
Dwór w Żelaznym Moście

Żelazny Most (niem. Eisemost) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, w gminie Polkowice[2]. Wieś leży na Wzgórzach Polkowickich (południowa część Wzgórz Dalkowskich)[4]. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1315 roku[5].

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Żelazny Most[6][7]
SIMC Nazwa Rodzaj
1064232 Gilów przysiółek

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Leży 12 km na północ od Lubina, 8 km na południowy zachód od Polkowic[8].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Najstarsza wzmianka pochodzi z 1315 r., leży wśród ładnych wzniesień morenowych pokrytych lasami. W XVII w. własność polskiego szlachcica Andrzeja Kłobuczyńskiego i jego spadkobierców do połowy XIX w[5].

Nazwa wywodzi się prawdopodobnie ze złego przetłumaczenia nazwy niemieckiej – Eisemost (sama nazwa nie oznacza nic, natomiast Eisen to żelazny). Niewykluczone, że nazwa wsi jest dawnym połączeniem słowa niemieckiego: eisen i polskiego: most i pochodzi od nieistniejącego, trudnego do zlokalizowania dziś mostu z rudy darniowej[9].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[10]:

  • kościół filialny pw. św. Barbary, obiekt jednonawowy, o konstrukcji ryglowej, orientowany, z wieżyczką od zachodu. Wzmiankowany w 1376 r. Pierwotny obiekt rozebrany; obecny powstał z fundacji Andrzeja Kłobuczyńskiego w 1664 r. Ołtarz pochodzi z 1425 r., przebudowany w 1674 r. oraz w XVIII w., chrzcielnica kamienna z 1666 r., sufit drewniany z ornamentem. Obok kościoła są pochowani członkowie rodu Kłobuczyńskich.
  • piętrowy dwór (A/3446/1514 z 27.01.1966) barokowy z drugiej połowy XVIII w., własność m.in. potomków Andrzeja Kłobuczyńskiego, zbudowany na planie prostokąta, kryty wysokim dachem mansardowym, wejście główne znajduje się centralnie w ścianie frontowej, w pseudoryzalicie nad nim skromny balkon z zabudowaną balustradą, a wyżej fronton. W ruinie, do czasów współczesnych pozostały ściany zewnętrzne.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163559
  2. a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1621 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Grzegorz Kardyś, Żelazny Most i Małe Rynarcice, Głogów: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar”, 2011, ISBN 978-83-60087-61-9 (pol.).
  5. a b Jan Biliński, Lubin i okolice. Informator, Wrocław: Wydawnictwo im. Ossolińskich, 1976.
  6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. GUS. Rejestr TERYT
  8. Marek Micka, Mapa przyrodniczo-turystyczna powiatu polkowickiego 1:60 000, Wioletta Micka, Wydanie 2, Jelenia Góra: Wydawnictwo Kartograficzne JEL-KART, 2014, ISBN 978-83-60866-06-1 (pol.).
  9. Geoexplorer- Pałac w Żelaznym Moście. [dostęp 2016-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 marca 2015)].
  10. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 141. [dostęp 2012-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan Biliński: Lubin i okolice. Informator. Wrocław: Wydawnictwo im. Ossolińskich, 1976.