Kompania graniczna KOP „Kurhany”

Kompania graniczna KOP „Kurhany”

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Kurhany
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Ostróg”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Ostróg” w 1931

Kompania graniczna KOP „Kurhany” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 3 batalion graniczny, a w jego składzie 28 kompanii granicznej KOP „Kurchany”. 5 lutego 1925 pododcinek nr 28 przejęła kompania nowo sformowanego 11 batalionu granicznego.

W 1939 1 kompania graniczna KOP „Kurhany” podlegała dowódcy batalionu KOP „Ostróg”.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza.

1 kompania graniczna „Kurhany” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 25 kilometrów 124 metrów. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Koziołek”, „Sołowje” i „Czerniwody” z komendantury „Krzywin” .

Wydarzenia:

• W meldunku sytuacyjnym z 21 stycznia 1925 napisano:

Według posiadanych informacji silniejsza grupa dywersyjno-powstańcza grupuje się na odcinku Sknyt-Ułaszanówka-Lisicze. W związku z tym bolszewicy podsłuchują i obserwują naszą obsadę w punktach Sknyt, Ułaszanówka, kol. Moszczanówka. Wydano odpowiednie zarządzenia.

• W meldunku sytuacyjnym z 23 stycznia 1925 napisano:

Z polecenia punktu przejściowego 20 stycznia wysiedlono 21 przemytników, a 21 stycznia 7 przemytników. Na strażnicy KOP „Moszczanica” przytrzymano dwóch przemytników z manufakturą wartości 500 złotych.

Kompanie sąsiednie:

• 2 kompania graniczna KOP „Hłuboczek” ⇔ 3 kompania graniczna KOP „Nowomalin” – 1928, 1929, 1931 , 1932, 1934, 1938

Wydarzenia:

• 6 marca 1925 dowódca 110 strażnicy sierż. Piotr Jarosławski wyszedł na kontrolę posterunku i zaginął. Przypuszczano, ze zabłądził i został zatrzymany przez sowieckie elementy graniczne.

Struktura organizacyjna kompanii

Strażnice kompanii w 1928 i 1931  :

• 109a strażnica KOP „Marjanówka”
• 109 strażnica KOP „Moszczanica”
• 110 strażnica KOP „Badówka”
• 111 strażnica KOP „Wielbowno”
• 112 strażnica KOP „Ostróg” (i szkoła podoficerów niezawodowych)

Strażnice kompanii w 1929, 1932 i 1934:

• strażnica KOP „Moszczanica”
• strażnica KOP „Badówka”
• strażnica KOP „Wielbowno”
• strażnica KOP „Ostróg”

Strażnice kompanii w 1938

• strażnica KOP „Moszczanica”
• strażnica KOP „Blok Mohylany”
• strażnica KOP „Wielbowno”
• strażnica KOP „Ostróg”

Organizacja kompanii 17 września 1939:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Moszczanica”
• 2 strażnica KOP „Blok Mohylany”
• 3 strażnica KOP „Wielbowno”
• 4 strażnica KOP „Ostróg”

Dowódcy kompanii

• por. Józef Wejsbach (był IX 1928 – 27 XI 1928) 
• kpt. Wilhelm Wittlin (27 XI 1928 – 11 IV 1932 → kwatermistrz batalionu) 
• kpt. Romuald Borysowicz (1 IV 1933 – ) 
• kpt. Henryk Jurczyński (– 1939)

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 1 Brygady KOP nr L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/217.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Ostróg” w latach 1928–1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.184/88.)