Kompania graniczna KOP „Ignalino”

Kompania graniczna KOP „Ignalino”

Kompania KOP „Kozaczyzna”

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Kozaczyzna Ignalino
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Nowe Święciany”

Rozmieszczenie batalionu KOP
„Nowe Świeciany” w 1931

Kompania graniczna KOP „Ignalino” (wcześniej „Kozaczyzna”) – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-litewskiej.

Geneza

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym. W Nowych Święcianach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 43 batalionu celnego, a jego 1 kompania stacjonowała w Ignalinie. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w 1925 sformowano 20 batalion graniczny , a w jego składzie 2 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 77 żołnierzy służby zasadniczej.

Z dniem 24 sierpnia 1938 dowódca KOP zarządzeniem nr L.5075/tj.og.org/38 przeniósł dowództwo 2 kompanii granicznej z Kozaczyzny do Ignalina. W 1939 2 kompania graniczna KOP „Kozaczyzna” podlegała dowódcy batalionu KOP „Nowe Święciany”.(??)

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza.

2 kompania graniczna „Kozaczyzna” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 36 kilometrów 225 metrów.

Wydarzenia:

• 17 września 1928 w okolicach m. Łyngiany na odcinku „Ignalino” zgromadziło się około 700 osób wyznania mojżeszowego. Pielgrzymi posiadali zezwolenie władz administracyjnych na przekroczenie granicy i udanie się na cmentarz żydowski leżący po stronie litewskiej. Pogranicznicy litewscy nie przepuścili grupy pielgrzymów .

Sąsiednie kompanie graniczne:

• 3 kompania graniczna KOP „Kołtyniany” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Dukszty” – 1929, 1931 , 1932, 1934 i w 1938

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1929 – 1931 

• strażnica KOP „Mejrany”
• strażnica KOP „Soboliszki”
• strażnica KOP „Michalino”
• strażnica KOP „Dwornopol”
• strażnica KOP „Kuraniszki”

Strażnice kompanii w latach 1932 – 1939

• strażnica KOP „Mejrany”
• strażnica KOP „Michalino”
• strażnica KOP „Marianowo”
• strażnica KOP „Dwornopol”
• strażnica KOP „Kuraniszki”

Dowódcy kompanii

• p.o. por. Jakub Szutt (był 30 IX 1928 − 25 IV 1930 → adiutant batalionu ) 
• kpt. Wacław Kotołowski (25 IV 1930 − 25 III 1931 → przeniesiony do 4 pp Leg) 
• kpt. Antoni Melnarowicz (7 III 1931 − był 12 X 1934) 
• kpt. Jerzy Bronikowski (– 1939)

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/217.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Nowe Święciany” w latach 1928–1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.181/87.)