III Brygada Litewsko-Białoruska

III Brygada Litewsko-Białoruska

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1920
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Oranami (16 VII 1920)
Organizacja
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	2 Dywizja Litewsko-Białoruska

III Brygada Litewsko-Białoruska (III BLB) – oddział piechoty Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Walki brygady

Po przegranej bitwie o Wilno zdezorganizowane oddziały 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w dużym nieładzie wycofywały się wzdłuż linii kolejowej Wilno - Grodno. Po porzuceniu całego taboru, Polacy zdołali przeprawić się przez rzekę uszkodzonym mostem kolejowym i 16 lipca dotarli do stacji Orany. Zdziesiątkowane bataliony kowieńskiego, słuckiego i lidzkiego pułków strzelców, pułku kawalerii Obrony Wilna, resztki artylerii dywizji, pociąg pancerny „Mściciel” oraz sztab III Brygady Litewsko-Białoruskiej były osłabione wysokimi stratami, przygnębione i wyczerpane odwrotem, dysponowały resztkami amunicji, której po utracie taborów nie było skąd uzupełnić. Całością sił polskich dowodził płk Bronisław Wędziagolski.

W samych Oranach stacjonowali już Litwini. Do niedawna kwaterował tutaj polski I batalion 159 pułku piechoty, który dozorował osiemdziesięciokilometrowy odcinek granicy polsko-litewskiej. Wobec zbliżania się frontu, batalion zwinął posterunki graniczne i zajął stanowiska pod Bartelami, przy linii kolejowej Orany – Wilno. Zanim zdążono przygotować obronę, oddziały litewskie przepuściły przez swoje pozycje kawalerię sowiecką, która zagroziła wyjściem na tyły batalionu. Jego dwie kompanie wycofały się na stację Orany i następnie odeszły w kierunku Grodna, ale 1 i 2 kompanie zostały otoczone i zmuszone do złożenia broni.

Mimo co najmniej dwuznacznej postawy Litwinów, dowódca III Brygady Litewsko-Białoruskiej płk Bronisław Wędziagolski postanowił dać zmęczonym oddziałom kilka godzin odpoczynku i wystawił ubezpieczenia tylko od strony północnej, skąd spodziewano się nadejścia Sowietów . Około 23.00 na odpoczywające pod stacją kolejową oddziały polskie uderzyła przepuszczona przez Litwinów sowiecka 15 Dywizja Kawalerii. Równocześnie od strony Oran zaatakowała litewska piechota. Mimo całkowitego zaskoczenia, oddziały 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej stawiły opór i nocny atak został odparty. Po północy polskie oddziały rozpoczęły dalszy odwrót na Marcinkańce - Grodno.

Organizacja brygady

Struktura w lipcu 1920:

• Dowództwo brygady
  • Lidzki pułk strzelców
  • Kowieński pułk strzelców

Obsada personalna

Dowódcy brygady

• płk Bronisław Wędziagolski

Bibliografia

• Szymon Baron: Zarys historii wojennej 77-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Antoni Paweł Bożejko: Zarys historji wojennej 74-go górnośląskiego pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Komisja pułkowa: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920. 76 Lidzki pułk piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930.
• Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. VI. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1937.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.