79 Pułk Piechoty (II RP)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
79 Pułk Piechoty
Białostocki Pułk Strzelców
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1919

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

Strzelców Słonimskich

Patron

Lew Sapieha

Tradycje
Święto

26 lipca

Nadanie sztandaru

15 lipca 1923

Rodowód

Białostocki Pułk Strzelców

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
bitwa pod Nowogródkiem (18 IV 1919)
bitwa pod Tereszczyzną (9 VII 1919)
bitwa pod Ignalinem (VII 1920)
bitwa o przedmoście warsz. (13–16 VIII 1920)
bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920)
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Słonim[1]

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

20 Dywizja Piechoty

79 Pułk Piechoty Strzelców Słonimskich imienia Hetmana Lwa Sapiehy (79 pp) – oddział piechoty Samoobrony Litwy i Białorusi oraz Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

16 grudnia 1918 roku został utworzony w Łapach Białostocki Pułk Strzelców pod dowództwem podpułkownika Stefana Pasławskiego[2][3]. Pułk organizacyjnie należał do Dywizji Litewsko-Białoruskiej, a po jej reorganizacji w październiku 1919 roku wszedł w skład IV Brygady 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Od września do 29 listopada 1920 roku w Ozorkowie została przeprowadzona reorganizacja pułku. Następnie pełnił służbę asystencyjną w obszarze Grodno – Puszcza Białowieska po czym został przetransportowany do Pruszkowa[4]. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Słonimiu[5].

12 października 1921 przemianowany został na 79 pułk piechoty i podporządkowany dowódcy 20 Dywizji Piechoty.

Mapy walk pułku[edytuj | edytuj kod]

Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]

Order Virtuti Militari
Order Virtuti Militari
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[6]
por. Romuald Brysiewicz por. Edmund Charaszkiewicz st. szer. Józef Daszuta
mjr Tadeusz Jeziorański ppor. Wilhelm Kiczak por. Kazimierz Laskowski
kpt. Stefan Lewicki sierż. Aleksander Majewski st. sierż. Bogusław Misiak
plut. Ksawery Nalewajko por. Bolesław Ostrowski płk Stefan Pasławski
kpt. Wincenty Powichrowski por. Nikodem Sulik por. Józef Tarasiuk
mjr Marian Turkowski por. Wincenty Zarembski mjr Bolesław Zawadzki

Pułk w okresie pokoju[edytuj | edytuj kod]

Słonim 1931. 9/79 pułku piechoty. W środku dowódca kompanii: kapitan Stanisław Jan Ojrzanowski (trzeci rząd siedzących, siódmy z lewej)

W okresie międzywojennym 79 pułk piechoty stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IX[7] w garnizonie Słonim[1] (batalion zapasowy w Berezie Kartuskiej). Wchodził w skład 20 Dywizji Piechoty[8].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 79 pułk piechoty zaliczony został do typu III pułków piechoty o stanach zbliżonych do wojennych. Na czas wojny przewidywany był do działań osłonowych. Corocznie otrzymywał około 1010 rekrutów. Jego obsadę stanowiło 68 oficerów i 2200 podoficerów i żołnierzy[9].

Święto pułkowe obchodził pułk 26 lipca w rocznicę walk nad Uszą.

Okolicznościowa blaszka Białostockiego Pułku Strzelców „Wigilia nad Berezyną w r. 1919”
Organizacja pokojowa i obsada personalna pułku w marcu 1939[10][a]
Stanowisko Stopień, imię i nawisko
Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne
dowódca pułku vacat
I zastępca dowódcy ppłk Kazimierz Marian Dudziński
adiutant kpt. Wacław Małecki
starszy lekarz kpt. lek. dr Franciszek Stanisławski
młodszy lekarz vacat
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) mjr piech. Franciszek Pająk
oficer mobilizacyjny kpt. Paweł Myszkowski
zastępca oficera mobilizacyjnego kpt. Paweł Jan Wacławowicz
oficer administracyjno-materiałowy por. Tadeusz Kołowrocki
oficer gospodarczy kpt. int. Władysław Grochowski
oficer żywnościowy vacat
oficer taborowy[b] por. tab. Józef Krzemiński
kapelmistrz ppor. kplm. Stefan Kotlicki
dowódca plutonu łączności kpt. Adam Franciszek Pęski
dowódca plutonu pionierów por. Stefan Radziewicz
dowódca plutonu artylerii piechoty por. art. Roland Gustaw Adolf Decker
dowódca plutonu ppanc. por. Adam Józef Fall
dowódca oddziału zwiadu por. Słonina Franciszek
I batalion
dowódca batalionu mjr Józef Kazimierz Bach
dowódca 1 kompanii kpt. Czesław Byliński
dowódca plutonu por Władysław Pajewski
dowódca plutonu ppor. Zygmunt Julian Klimczak
dowódca plutonu ppor. Zygmunt Waleszyński
dowódca 2 kompanii por. Stanisław Kuś
dowódca plutonu ppor. Leontyn Żurawski
dowódca 3 kompanii kpt. Julian Lesiński
dowódca plutonu ppor. Edmund Jan Postek
dowódca plutonu ppor. Jani Jasiński
dowódca 1 kompanii km kpt. Stefan Dybkowski
dowódca plutonu ppor. Jerzy Erwin Karol Wróbel
II batalion
dowódca batalionu mjr Kazimierz Józef Zuske
dowódca 4 kompanii kpt. Aleksander Kiełczewski
dowódca plutonu ppor. Józef Marian Formański
dowódca plutonu ppor. Antoni Sojka
dowódca 5 kompanii kpt. Antoni Szokalo
dowódca plutonu ppor. Feliks Tymicki
dowódca 6 kompanii kpt. Adam Zdzisław Domaradzki
dowódca plutonu ppor. Jan Walicki
dowódca plutonu ppor. Edward Józef Ryciak
dowódca 2 kompanii km kpt. Stanisław Grudziński
dowódca plutonu por. Karol Hurcewicz
dowódca plutonu ppor. Mieczysław Stanisław Jobłoński
III batalion
dowódca batalionu mjr Antoni Józef Michalewski
dowódca 7 kompanii por. Jan Słoński
dowódca plutonu ppor. Ryszard Józef Mączka
dowódca 8 kompanii kpt. Teofil Jan Banach
dowódca plutonu ppor. Piotr Marian Wcisło
dowódca 9 kompanii kpt. Robert Wojciech Hoppe
dowódca plutonu ppor. Bronisław Władysław Ratulowski
dowódca 3 kompanii km kpt. Karol Stanisław Charków
dowódca plutonu ppor. Tadeusz Edward Jędrzejak
na kursie kpt. Piotr Frączkiewicz
por. Jerzy Robert Jurkowski
por. Franciszek Czuba
w szpitalu ppor. Aleksander Charloziński
79 obwód przysposobienia wojskowego „Słonim”
kmdt obwodowy PW kpt. piech. Boratyński Adolf (*)[c]
kmdt powiatowy PW „Słonim” kpt. piech. Majewski Jan

Pułk w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]

W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie 20 DP (Armii „Modlin”)[8]

Mapy walk pułku w 1939[edytuj | edytuj kod]

Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]

Dowódca Armii „Warszawa” gen. dyw. Juliusz Rómmel w swym rozkazie z 29.IX 1939 w uznaniu zasług za męstwo nadał Złoty Krzyż Orderu "Virtuti Militari" IV klasy

Dowódcy 79 pp ppłk. dypl. Konstantemu Zaborowskiemu oraz Krzyże Orderu "Virtuti Militari" V klasy następującym żołnierzom[13]:

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za kampanię wrześniową
Złoty Krzyż Orderu "Virtuti Militari" IV klasy ppłk. dypl. Konstanty Zaborowski
Krzyże Orderu "Virtuti Militari" V klasy
mjr Józef Bach mjr Kazimierz Zuske mjr Alfred Ryczerz
kpt. Adam Domaradzki kpt. dr. Marian Stanisławski kpt. Stanisław Grudziński
kpt. Stefan Dybkowski kpt. Wacław Małecki kpt. Adam Pęski
por. Władysław Pajewski ppor. Tadeusz Jędrzejak ppor. Ryszard Mączka
ppor. Stanisław Krupski st. sierż. Jan Widlicki sierż. Jan Opiełko
sierż.Władysław Gołab

Ponadto w tym samym rozkazie gen.dyw. Rómmel (po raz czwarty) nadał Krzyż Walecznych - mjr Antoniemu Michalewskiemu.

Dowódca 20 Dywizji Piechoty w swym rozkazie nr 39 i 40 z dn. 29.IX 1939 r. wydanym w Warszawie po zakończeniu walk nadał 153 Krzyże Walecznych żołnierzom 79 pp.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939[14][15][16]
Stanowisko Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo kryp. „Tomasz”
dowódca pułku ppłk dypl. piech. Konstanty Zaborowski
I adiutant kpt. Wacław Małecki
II adiutant ppor. Konstanty Feliks Wiśniewski (†2 IX 1939)
od 2 IX ppor. Cintarski lub por. Jan Sykulski
oficer informacyjny ppor. rez. Henryk Okińczyc (od 24 IX)
oficer łączności kpt. Franciszek Adam Pęski
dowódca łączności dowództwa sierż. Walerian Paśnicki
kwatermistrz kpt. Piotr Frąckiewicz
dowódca kompanii gospodarczej ppor. rez. Marian Rudolf
oficer żywnościowy ppor. rez. Marian Mieczysław Makosza
naczelny lekarz kpt. dr med. Franciszek Marian Stanisławski
I batalion kryp. „Tytus”
dowódca I batalionu mjr Józef Bach (†16 IX 1939 Warszawa)
kpt. Adam Zdzisław Domaradzki (od 3 IX 1939 dowódca I/80 pp)
dowódca 1 kompanii strzeleckiej por. Władysław Pajewski
dowódca 2 kompanii strzeleckiej por. rez. Jerzy Sikorski (†3 IX 1939)
dowódca 3 kompanii strzeleckiej ppor. Edmund Jan Postek (†3 IX 1939)
dowódca III plutonu ppor. rez. Bohdan Nowosadowski (od 16 IX dowódca kompanii)
II batalion kryp. „Teofil”
dowódca II batalionu mjr Kazimierz Józef Zuske
adiutant por. rez. Cezary Jurewicz
dowódca plutonu łączności ppor. rez. Józef Taczanowski
lekarz por. lek. rez. dr Aleksander Arjan[d]
dowódca 4 kompanii strzeleckiej kpt. Aleksander Kiełczewski[19] (niemiecka niewola)
dowódca 5 kompanii strzeleckiej por. rez. Julian Jan Betley (†2 IX 1939 pod Mławą)
dowódca 6 kompanii strzeleckiej kpt. Adam Zdzisław Domaradzki (od 3 IX 1939 dowódca I/80 pp)
od 16 IX ppor. piech. Karol Kostecki (17 IX odszedł do szpitala[15])
dowódca I plutonu ppor. piech. rez. Henryk Zieliński[e] †16 IX 1939[18]
dowódca II plutonu ppor. piech. rez. Stanisław Kamiński[f] 17 IX 1939 ciężko ranny
dowódca III plutonu sierż. pchor. / ppor. piech. Karol Kostecki
III batalion kryp. „Teodor”
dowódca III batalionu mjr Antoni Józef Michalewski
adiutant - por. Jan Maculewicz
dowódca 7 kompanii strzeleckiej ppor. Ryszard Józef Mączka
dowódca 8 kompanii strzeleckiej por. rez. Mieczysław Jabłoński (ranny 4 IX)
por. rez. Jan Hasiński (od 4 IX)
dowódca 9 kompanii strzeleckiej kpt. Robert Wojciech Hoppe
Pododdziały specjalne
dowódca kompanii zwiadu kpt. Czesław Byliński
dowódca kompanii przeciwpancernej kpt. Stanisław Grudziński

Symbole pułkowe[edytuj | edytuj kod]

Poczet sztandarowy 79 pp pod dowództwem sierż. Jana Widlickiego w czasie obchodów Święta Konstytucji 3 Maja
 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.
Sztandar

Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dzienniku Rozkazów MSWojsk. z 1923, nr 43, poz. 555. 5 lipca 1923 roku w Słonimiu gen. Stanisław Szeptycki wręczył pułkowi przepisową chorągiew ofiarowaną przez społeczeństwo ziemi słonimskiej[4].

Sztandar w momencie kapitulacji Warszawy we wrześniu 1939 r. został zakopany na Żeraniu - odcinku powierzonemu do obrony pułkowi. Jego szczątki zostały odnalezione przypadkiem w czasie prac ziemnych w marcu 1990 r.[22] Jego replika została wykonana na emigracji w roku 1980 przez koło pułkowe 79 pułku piechoty. Sztandar ten w grudniu 2013 r. z Instytutu Polskiego im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie przywiózł prezes Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 79 pp Strzelców Słonimskich Marcin Dominiak[23], a następnie sztandar został przekazany 13 lipca 2014 roku do zbiorów Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej w Mławie gdzie jest ozdobą ekspozycji Pola Bitwy pod Mławą 1939.

Resztki oryginalnego sztandaru oczekują na konserwację w pracowni konserwatorskiej Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Rysunek odznaki 79 pp ze zbiorów weterana pułku Jana Widlickiego
Odznaka pamiątkowa

Zatwierdzona w Dzienniku Rozkazów MSWojsk. nr 9, poz. 99 z 17 III 1925. Posiada kształt tarczy rycerskiej, emaliowanej w kolorze granatowym i zwieńczona wizerunkiem stylizowanego orła, okolona wieńcem laurowym[1] na którym widnieją litery BPS. Litery te oznaczają: B- Białostocki, P -Pułk, S - strzelców, czyli jednostkę z której wywodzi przemianowany późniejszy 79 pp. W wieniec wplecione są także dwa miecze.

Strzelcy słonimscy[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Żołnierze 79 Pułku Piechoty (II RP) .
Dowódcy pułku[24][g]
Zastępcy dowódcy pułku[h]

Żołnierze pułku - ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[30] oraz Muzeum Katyńskie[31][i][j].

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy przed mobilizacją zamordowany
Borkowski Wacław podporucznik lekarz Katyń
Czuba Franciszek[34] porucznik żołnierz zawodowy Katyń
Gaik Kazimierz podporucznik rezerwy PZL Mielec Katyń
Garbolewski Kazimierz podporucznik rezerwy urzędnik Poczta Polska w Przasnyszu Katyń
Harkawy Grzegorz podporucznik rezerwy nauczyciel szkoła w Horodecznie Katyń
Janczar Karol podporucznik rezerwy nauczyciel szkoła na Nowogródczyźnie Katyń
Klimowicz Sergiusz podporucznik rezerwy technik leśnik Katyń
Łowicki Władysław podporucznik rezerwy inżynier rolnik majątek Dołubów Katyń
Martini Wiktor podporucznik rezerwy ekonomista Firma „Paged” Katyń
Słoński Jan[35] porucznik żołnierz zawodowy Katyń
Szulc Józef porucznik rezerwy nauczyciel Katyń
Szwabowicz Walenty podporucznik rezerwy prawnik Katyń
Florjanowicz Jan podporucznik rezerwy nauczyciel Charków
Grochowski Stefan podporucznik rezerwy prawnik Charków
Kajetowski Antoni podporucznik rezerwy kier. PKO w Szczuczynie Charków
Klim Dominik porucznik rezerwy urzędnik Charków
Łukaszewicz Władysław porucznik rezerwy przemysłowiec Charków
Plewa Stanisław podporucznik rezerwy leśnik leśniczy w Gorczycy Charków
Talecki Czesław podporucznik rezerwy geodeta Charków
Zburski Tadeusz podporucznik rezerwy prawnik, mgr Charków
Żułciński Edward podporucznik rezerwy nauczyciel szkoła powszechna Charków

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[11].
  2. Oficer taborowy był jednocześnie dowódcą kompanii gospodarczej.
  3. Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[12].
  4. dr Aleksander Arjan ur. 28 kwietnia 1896 w Warszawie, w rodzinie Jakuba. W 1924 otrzymał dyplom lekarza. Do 1939 prowadził praktykę w Berezie Kartuskiej. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 60. lokatą w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych[17]. W czasie okupacji zmuszony do ukrywania. Figurował w „Specjalnej księdze Polaków ściganych listem gończym”[18].
  5. Henryk Zieliński ur. 15 lipca 1903. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 w korpusie oficerów rezerwy piechoty. W 1934 posiadał przydział w rezerwie do 79 pp[20].
  6. Stanisław Kamiński ur. 20 kwietnia 1908 w Wilnie. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 211. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[21]. 17 września 1939 został ciężko ranny. Od 1 sierpnia 1940 przebywał w Oflagu II B, a od 17 września 1940 w Oflagu II C Woldenberg.
  7. Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku[25].
  8. 13 czerwca 1922 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł dotychczasowe stanowisko referenta wyszkolenia pułku piechoty i ustanowił etatowe stanowisko zastępcy dowódcy pułku zaszeregowanego do stopnia podpułkownika, wyznaczanego przez Ministra Spraw Wojskowych. Zakres działania zastępcy dowódcy określał dowódca pułku, przed którym był on całkowicie odpowiedzialny[26]. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.
  9. Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939[32].
  10. Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940[33].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 126.
  2. Różycki i Dybkowski 1929 ↓, s. 5.
  3. Korpus Poleski 1928 ↓, s. 146.
  4. a b Różycki i Dybkowski 1929 ↓, s. 28.
  5. Odziemkowski 2010 ↓, s. 226.
  6. Różycki i Dybkowski 1929 ↓, s. 30.
  7. Almanach 1923 ↓, s. 52.
  8. a b Satora 1990 ↓, s. 148.
  9. Jagiełło 2007 ↓, s. 63-65.
  10. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 642-643 i 681.
  11. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  12. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
  13. Zespół autorski żołnierzy 79pp pod kier.Jana Widlickiego, Historia 79 pułku piechoty Strzelców słonimskich im.Hetmana Lwa Spiehy str. 121, 1996.
  14. Juszkiewicz 1979 ↓, s. 178-185.
  15. a b Głowacki 1985 ↓, s. 316-319.
  16. Obsada personalna ↓.
  17. Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 537.
  18. a b Straty ↓.
  19. Aleksander Kiełczewski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.4522 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-02-05].
  20. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 89, 556.
  21. Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 48.
  22. Sekret Tarasu, podczaski.genealogiapolska.pl [dostęp 2017-11-21] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-26] (pol.).
  23. Marcin Dominiak: sztandar 79pp powrócił..... 79pp.pl. [dostęp 2013-12-13]. (pol.).
  24. Prugar-Ketling (red.) 1992 ↓, metryka.
  25. Almanach 1923 ↓, s. 49.
  26. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 24 z 13 czerwca 1922 roku, poz. 357.
  27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
  28. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 31.
  29. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 95.
  30. Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
  31. Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
  32. Rocznik oficerski 1939 ↓.
  33. Wyrwa 2015 ↓.
  34. Księgi Cmentarne – wpis 568.
  35. Księgi Cmentarne – wpis 3402.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]