Marek Jędraszewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marek Jędraszewski
Ilustracja
Marek Jędraszewski (2017)
Herb duchownego Scire Christum
Znać Chrystusa
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

24 lipca 1949
Poznań

Arcybiskup metropolita krakowski
Okres sprawowania

od 2017

Zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski
Okres sprawowania

2014–2024

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

24 maja 1973

Nominacja biskupia

17 maja 1997

Sakra biskupia

29 czerwca 1997

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

29 czerwca 1997

Miejscowość

Poznań

Miejsce

bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Konsekrator

Juliusz Paetz

Współkonsekratorzy

Zenon Grocholewski
Marian Przykucki

Marek Jędraszewski podczas Święta Niepodległości (2012)
Marek Jędraszewski podczas święceń neoprezbiterów (2018)
Marek Jędraszewski w Prudniku podczas odpustu Wniebowzięcia NMP (2018)
Marek Jędraszewski wraz z kardynałem Stanisławem Dziwiszem (za nimi Barbara Bubula i Krzysztof Szczerski) na procesji św. Stanisława (2019)
Marek Jędraszewski na Rusinowej Polanie w 160. rocznicę objawień Matki Bożej Jaworzyńskiej (2021)

Marek Jędraszewski (ur. 24 lipca 1949 w Poznaniu) – polski duchowny rzymskokatolicki, profesor nauk teologicznych, biskup pomocniczy poznański w latach 1997–2012, arcybiskup metropolita łódzki w latach 2012–2017, zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski w latach 2014–2024, arcybiskup metropolita krakowski od 2017.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Młodość i wykształcenie[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 24 lipca 1949 w Poznaniu[1], od strony matki ma powiązania rodzinne z Bambrami[2]. W 1967 zdał egzamin dojrzałości w I Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu[1].

W latach 1967–1973 studiował w Poznaniu w Arcybiskupim Seminarium Duchownym i na Papieskim Wydziale Teologicznym[3]. Święceń prezbiteratu udzielił mu 24 maja 1973 arcybiskup metropolita poznański Antoni Baraniak[1]. W 1974 uzyskał licencjat z teologii na Papieskim Wydziale Teologicznym w Poznaniu na podstawie pracy Problematyka osoby w filozofii Gabriela Marcela[3]. Od 1975 studiował na Wydziale Filozofii Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, gdzie w 1977 uzyskał licencjat z filozofii, a w 1979 doktorat. Jego praca licencjacka La filosofia del simbolo religioso di Paul Ricoeur została wyróżniona złotym medalem Uniwersytetu Gregoriańskiego, zaś praca doktorska Le relazioni intersoggettive nella filosofia di Levinas złotym medalem Ojca Świętego Jana Pawła II[3].

Prezbiter[edytuj | edytuj kod]

W latach 1973–1975 pracował jako wikariusz w parafii św. Marcina w Odolanowie koło Ostrowa Wielkopolskiego[3].

W 1996 objął stanowiska wikariusza biskupiego ds. nauki i kultury w archidiecezji poznańskiej oraz przewodniczącego Wydziału Duszpasterstwa Akademickiego w Kurii Arcybiskupiej w Poznaniu. W tym samym roku został konsultorem Komisji Nauki Wiary Episkopatu Polski[4]. W 1983 przygotowywał poznański etap pielgrzymki do Polski Jana Pawła II[1]. W latach 1987–1996 był członkiem redakcji „Przewodnika Katolickiego”, a od 1990 jego redaktorem naczelnym[4].

Działalność naukowo-dydaktyczna[edytuj | edytuj kod]

Habilitację uzyskał w 1991 na Wydziale Filozoficznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie na podstawie dysertacji Jean-Paul Sartre i Emmanuel Levinas – w poszukiwaniu nowego humanizmu. Studium analityczno-porównawcze[3]. W 2002 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk teologicznych[5].

W latach 1980–1996 był adiunktem, a w latach 1996–1998 docentem na Papieskim Wydziale Teologicznym w Poznaniu. W 1998, po powstaniu Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, został mianowany profesorem nadzwyczajnym UAM[3]. W latach 1998–2012 pełnił funkcję kierownika Zakładu Filozofii Chrześcijańskiej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[6].

W latach 1980–1987 sprawował urząd prefekta Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu[4]. W połowie lat 80. prowadził wykłady filozoficzne dla studentów u ojców augustianów w Krakowie[2]. W 1996 objął stanowisko profesora wizytującego Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego w Rzymie[4].

Autor szeregu książek i artykułów dotyczących głównie teologii katolickiej[7]. W 2017 w artykule naukowym opublikowanym w „Łódzkich Studiach Teologicznych[8], uzasadniając tezę o jedności narodu, państwa i Kościoła, przywołał kronikę Kpinomira, podczas gdy nie było ani takiej postaci, ani takiej kroniki. Rewelacje o Kpinomirze były żartem amerykańskiego historyka Philipa Earla Steele’a zamieszczonym w dzienniku „Rzeczpospolita[9][10].

Biskup[edytuj | edytuj kod]

17 maja 1997 papież Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji poznańskiej i biskupem tytularnym Forum Popilii[11]. Święcenia biskupie otrzymał 29 czerwca 1997 w archikatedrze poznańskiej. Głównym konsekratorem był Juliusz Paetz, arcybiskup metropolita poznański, a współkonsekratorami arcybiskup Zenon Grocholewski, sekretarz Sygnatury Apostolskiej, oraz Marian Przykucki, arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński[4]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Scire Christum” (Znać Chrystusa)[1]. W archidiecezji poznańskiej pełnił funkcję wikariusza generalnego[11].

11 lipca 2012 został mianowany przez papieża Benedykta XVI arcybiskupem metropolitą łódzkim[12][13]. Ingres do katedry w Łodzi odbył 8 września 2012[14]. 29 czerwca 2013 w bazylice św. Piotra papież Franciszek nałożył mu paliusz[15].

8 grudnia 2016 papież Franciszek przeniósł go na urząd arcybiskupa metropolity krakowskiego[16][17], o czym wyjątkowo został poinformowany osobiście przez papieża 28 listopada 2016 w Rzymie[2]. 28 stycznia 2017 kanonicznie objął archidiecezję krakowską i odbył ingres do katedry wawelskiej[18][19]. 29 czerwca 2017 odebrał od papieża Franciszka paliusz[20], który uroczyście został mu nałożony 22 października 2017 w katedrze na Wawelu przez arcybiskupa Salvatore Pennacchia, nuncjusza apostolskiego w Polsce[21].

W trakcie pełnienia funkcji biskupa pomocniczego poznańskiego był w ramach Konferencji Episkopatu Polski członkiem Rady Stałej, Komisji Wychowania Katolickiego, Sekcji Nauk Filozoficznych Komisji Nauki Wiary, członkiem Rady ds. Duszpasterstwa Młodzieży oraz delegatem ds. Duszpasterstwa Akademickiego. Ponadto w tym czasie pełnił funkcje delegata Rady Konferencji Episkopatów Europy ds. Duszpasterstwa Akademickiego, a także członka Rady Programowej Katolickiej Agencji Informacyjnej[3]. W 2012 został ponownie wybrany do Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski, tym razem jako biskup diecezjalny[22]. W 2014 został wybrany zastępcą przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski[23], w 2019 uzyskał reelekcję[24]. W 2014 został członkiem Zespołu ds. Wizyty Ojca Świętego w Polsce w 2016 roku[25], w 2018 wszedł w skład Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i KEP[26] (w 2020 został wybrany na współprzewodniczącego[27]), a w 2019 został delegatem ds. Rycerzy Jana Pawła II[28]. 30 listopada 2013 papież Franciszek mianował go członkiem Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej[29][30].

Konsekrował biskupa pomocniczego łódzkiego Marka Marczaka (2015) oraz biskupów pomocniczych krakowskich Janusza Mastalskiego (2019) i Roberta Chrząszcza (2021). Był współkonsekratorem podczas sakr biskupa pomocniczego łowickiego Wojciecha Osiala (2016), biskupa pomocniczego kieleckiego Andrzeja Kalety (2017), biskupa diecezjalnego Port Pirie Karola Kulczyckiego (2020) i nuncjusza apostolskiego na Madagaskarze Tomasza Grysy (2022)[31].

Wielokrotnie używał stwierdzeń nazywanych przez niektóre osoby homofobicznymi, wskazywał na niemoralność zapładniania in vitro, sprzeciwiał się „czarnemu protestowi” oraz innym protestom organizowanym po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 w sprawie przepisów prawa dotyczących aborcji[32][33][34][35][36]. W 2019 w homilii na mszy z okazji 75. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, parafrazując wiersz Józefa Szczepańskiego, użył sformułowania „tęczowa zaraza” na określenie tego, co nazwał „ideologią LGBT[37][38]. Słowa te spotkały się z krytyką[39][40][41][42], popartą również wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie[43][44], ale także wyrazami poparcia[45][46].

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

W 2018 został odznaczony Medalem 100-lecia Odzyskania Niepodległości[47].

Otrzymał statuetkę Złotego Hipolita i tytuł Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej przyznany przez poznańskie Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego (2015)[48], tytuł Małopolanina Roku 2017 od Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski[49], tytuł Człowieka Roku Klubów „Gazety Polskiej” za rok 2019[50], Nagrodę im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia przyznaną przez Zarząd Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (2020)[51], Nagrodę im. Sługi Bożego Jerzego Ciesielskiego (2020)[52] i nagrodę Feniks Złoty Stowarzyszenia Wydawców Katolickich (2020)[53][54].

W 2023 prezydent RP Andrzej Duda nadał mu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[55].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Ł. Głowacki: Bp Marek Jędraszewski nowym metropolitą łódzkim. archidiecezja.lodz.pl, 2012-07-11. [dostęp 2012-07-22].
  2. a b c A. Sosnowski. Musimy podnieść głowy do góry i nie lękać się!. „Wpis”. 1/2017. s. 4–12. [dostęp 2017-01-28]. 
  3. a b c d e f g Biskup Marek Jędraszewski – nowy metropolita łódzki. ekai.pl (arch.), 2012-07-11. [dostęp 2019-07-12].
  4. a b c d e Poznań: 15. rocznica sakry bp. Jędraszewskiego. ekai.pl (arch.), 2012-06-29. [dostęp 2019-07-12].
  5. Nominacje profesorskie w Pałacu Prezydenckim. prezydent.pl, 2002-01-22. [dostęp 2017-02-01].
  6. Działalność dydaktyczna Marka Jędraszewskiego. teologia.amu.edu.pl. [dostęp 2015-02-16].
  7. Marek Jędraszewski w katalogu Biblioteki Narodowej. bn.org.pl. [dostęp 2019-12-01].
  8. M. Jędraszewski. Chrzest Polski. „Łódzkie Studia Teologiczne”. 26 (2), s. 7–19, 2017. [dostęp 2021-01-07]. 
  9. P.E. Steele: Zapiski Kpinomira. Życie erotyczne Mieszka I. rp.pl, 2016-04-01. [dostęp 2021-01-07].
  10. W. Maziarski: Ile są warte profesorskie tytuły dostojników Kościoła. wyborcza.pl, 2019-05-26. [dostęp 2019-08-12].
  11. a b Biskup Marek Jędraszewski nowym metropolitą łódzkim. episkopat.pl (arch.). [dostęp 2016-05-22].
  12. Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Łódź (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2012-07-11. [dostęp 2013-12-01]. (wł.).
  13. Komunikat Nuncjatury: Archidiecezja Łódzka. episkopat.pl (arch.), 2012-07-11. [dostęp 2013-08-10].
  14. Abp Marek Jędraszewski objął rządy w archidiecezji łódzkiej. ekai.pl (arch.), 2012-09-08. [dostęp 2019-07-12].
  15. Franciszek wręczył paliusze 34 arcybiskupom-metropolitom. ekai.pl (arch.), 2013-06-29. [dostęp 2017-08-04].
  16. Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Kraków (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2016-12-08. [dostęp 2016-12-08].
  17. Kraków: Przyjęcie rezygnacji kard. Stanisława Dziwisza. Abp Marek Jędraszewski – metropolitą krakowskim. episkopat.pl, 2016-12-08. [dostęp 2016-12-09].
  18. Spotkanie kard. Dziwisza z abp. Jędraszewskim. diecezja.pl (arch.), 2016-12-10. [dostęp 2019-07-12].
  19. B. Gancarz: „Najwspanialsza pośród gwiazd” w rękach abp. Marka Jędraszewskiego. krakow.gosc.pl, 2017-01-28. [dostęp 2017-01-28].
  20. Polscy Arcybiskupi odebrali paliusze od Papieża Franciszka. niedziela.pl, 2017-06-29. [dostęp 2017-06-29].
  21. Kraków: w katedrze na Wawelu odbyła się ceremonia nałożenia paliusza abp. M. Jędraszewskiemu. ekai.pl, 2017-10-22. [dostęp 2017-10-22].
  22. Nowi członkowie Rady Stałej Konferencji Episkopatu. ekai.pl (arch.), 2012-10-03. [dostęp 2019-07-12].
  23. Episkopat wybrał przewodniczącego i zastępcę. episkopat.pl (arch.), 2014-03-13. [dostęp 2016-09-13].
  24. Wybory 382. Zebrania Plenarnego KEP. episkopat.pl, 2019-03-14. [dostęp 2019-03-17].
  25. Episkopat: nowi członkowie komisji i rad oraz delegaci krajowi. ekai.pl (arch.), 2014-10-09. [dostęp 2019-07-12].
  26. Wybory 378. Zebrania Plenarnego KEP. episkopat.pl, 2018-03-13. [dostęp 2018-03-15].
  27. Abp Marek Jędraszewski – współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i KEP. episkopat.pl, 2020-08-27. [dostęp 2020-08-28].
  28. Wybory 383. Zebrania Plenarnego KEP. episkopat.pl, 2019-06-13. [dostęp 2019-06-15].
  29. Conferma del Prefetto e del Segretario della Congregazione per l’Educazione Cattolica e nomine e conferme di Membri nel medesimo Dicastero. press.vatican.va, 2013-11-30. [dostęp 2013-12-01]. (wł.).
  30. Papież potwierdził w pełnionych funkcjach kard. Grocholewskiego. ekai.pl (arch.), 2013-11-30. [dostęp 2019-07-12].
  31. Marek Jędraszewski. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2022-11-01]. (ang.).
  32. „Związki homoseksualne są szyderstwem z Boga”. Abp Jędraszewski wzywa do walki o godność. tok.fm, 2018-08-17. [dostęp 2018-08-18].
  33. Abp Jędraszewski: Związki homoseksualne to szyderstwo z Boga i człowieka. wiadomosci.dziennik.pl, 2018-08-17. [dostęp 2018-08-18].
  34. A. Nowak: Jak arcybiskup Marek Jędraszewski zmienił otwarty krakowski Kościół w przedsoborowy bunkier. newsweek.pl, 2019-04-19. [dostęp 2019-04-19].
  35. M. Witkowska: Abp Marek Jędraszewski – poznaniak, który przez Łódź trafił do Krakowa. plus.dzienniklodzki.pl, 2016-12-09. [dostęp 2019-04-19].
  36. Abp Jędraszewski mówi o „Julkach” i pyta: Jakim prawem chcecie zabijać nienarodzone dzieci?. Wprost, 17 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-25].
  37. Msza św. w 75. rocznicę Powstania Warszawskiego I Bazylika Mariacka w Krakowie, 1 sierpnia 2019. diecezja.pl. [dostęp 2019-08-10].
  38. Rozmowa o. Dariusza Drążka z Abp. Markiem Jędraszewskim. diecezja.pl, 2019-08-08. [dostęp 2019-08-10].
  39. B. Czuma: Kraków. Protest przed kurią przeciwko słowom abpa Jędraszewskiego. wiadomosci.wp.pl, 2019-08-02. [dostęp 2019-08-10].
  40. T. Dostatni: Słowa o „tęczowej zarazie” przekreślają istotę mszy. wyborcza.pl, 2019-08-05. [dostęp 2019-08-10].
  41. P. Rutkiewicz: Dymisja arcybiskupa Jędraszewskiego? „Czas rozpocząć pokutę. Czas odejść”. Protest w Warszawie. warszawa.wyborcza.pl, 2019-08-07. [dostęp 2019-08-10].
  42. Arcybiskup mówił o „tęczowej zarazie”. Powstańcy oburzeni. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2019-08-09. [dostęp 2019-08-09].
  43. D. Gajos-Kaniewska: Sąd o "tęczowej zarazie": słowa abp. Jędraszewskiego były obraźliwe. rp.pl, 2022-10-28. [dostęp 2022-11-02]. (pol.).
  44. Sąd odrzucił apelację ws. słów Jędraszewskiego o "tęczowej zarazie". Uznał je jednak za obraźliwe. polsatnews.pl, 2022-10-28. [dostęp 2022-11-02]. (pol.).
  45. Poparcie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej dla abpa Marka Jędraszewskiego. diecezja.pl, 2019-08-10. [dostęp 2019-08-10].
  46. M. Mieśnik: Demonstracja w obronie abp. Marka Jędraszewskiego. Mówił o „tęczowej zarazie”. wiadomosci.wp.pl, 2019-08-10. [dostęp 2019-08-10].
  47. Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości dla abp. Marka Jędraszewskiego. episkopat.pl, 2018-12-18. [dostęp 2019-03-24].
  48. Abp Marek Jędraszewski otrzymał Złotego Hipolita. ekai.pl (arch.), 2015-10-26. [dostęp 2019-07-12].
  49. Kraków: abp Jędraszewski i abp Ryś odebrali tytuły Małopolan Roku 2017. ekai.pl, 2018-05-14. [dostęp 2018-05-15].
  50. Arcybiskup Jędraszewski Człowiekiem Roku klubów „Gazety Polskiej”. tvp.info, 2020-01-15. [dostęp 2020-02-29].
  51. Abp Marek Jędraszewski laureatem Nagrody im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia. diecezja.pl, 2020-01-18. [dostęp 2020-01-18].
  52. „Pokazuje drogowskazy do zbawienia”. Abp Jędraszewski z nagrodą im. Ciesielskiego. polskieradio24.pl, 2020-01-25. [dostęp 2020-02-07].
  53. Laureaci Nagrody Feniks 2020. swk.pl, 2020-12-03. [dostęp 2020-12-16].
  54. M. Chrzczonowicz: Jędraszewski z Nagrodą Główną Feniks. Bo „idzie pod prąd” i „walczy o prawdę” o LGBT i gender. OKO.press, 6 marca 2021. [dostęp 2021-03-08].
  55. M.P. z 2023 r. poz. 754 [dostęp 2023-07-27].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]