7 Dywizja Piechoty (II RP): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Odtworzenie dywizji w ramach Armii Krajowej: polski cudzysłów |
drobne redakcyjne |
||
Linia 23: | Linia 23: | ||
| kolor = |
| kolor = |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Bitwa komarow 1920.png|right| |
[[Plik:Bitwa komarow 1920.png|right|250px]] |
||
'''7 Dywizja Piechoty'''<ref group="uwaga">Potocznie, od miejsca stacjonowania dowództwa, nazywana dywizją "częstochowską".</ref> (7 DP) – [[związek taktyczny|wielka jednostka]] [[piechota II RP|piechoty]] [[Wojsko Polskie II RP|Wojska Polskiego II RP]]. |
'''7 Dywizja Piechoty'''<ref group="uwaga">Potocznie, od miejsca stacjonowania dowództwa, nazywana dywizją "częstochowską".</ref> (7 DP) – [[związek taktyczny|wielka jednostka]] [[piechota II RP|piechoty]] [[Wojsko Polskie II RP|Wojska Polskiego II RP]]. |
||
Wersja z 22:41, 26 mar 2014
{{{motto}}} | |
UWAGA: Błąd parametru {{{kategoria wojska}}}= Ten parametr może przyjmować jedynie wartości:
| |
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}} | |
Historia | |
Państwo |
{{{państwo}}} |
---|---|
Sformowanie |
1919 |
Rozformowanie |
wrzesień 1939 |
Nazwa wyróżniająca |
{{{nazwa wyróżniająca}}} |
Tradycje | |
Święto |
{{{święto}}} |
Nadanie sztandaru |
{{{nadanie sztandaru}}} |
Rodowód |
{{{rodowód}}} |
Dowódcy | |
Pierwszy |
{{{dowódca pierwszy}}} |
Obecny |
{{{dowódca obecny}}} |
Ostatni |
{{{dowódca ostatni}}} |
Działania zbrojne | |
{{{działania zbrojne}}} | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Rodzaj sił zbrojnych | |
Formacja |
{{{formacja}}} |
Rodzaj wojsk | |
Podległość |
{{{podległość}}} |
Skład |
{{{skład}}} |
Odznaczenia | |
{{{odznaczenia}}} | |
[{{{www}}} Strona internetowa] |
7 Dywizja Piechoty[a] (7 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.
7 Dywizja Piechoty w latach 1919-1921
14 maja 1919 w rejonie Częstochowy rozpoczęto formowanie 7 Dywizji Piechoty w składzie:
- Dowództwo 7 Dywizji Piechoty
- Dowództwo XIII Brygady Piechoty z plutonem łączności
- Dowództwo XIV Brygady Piechoty z plutonem łączności
- dowódca brygady - płk Edward Pogorzelski
- 11 Pułk Piechoty
- 27 Pułk Piechoty
- Dowództwo VII Brygady Artylerii z oddziałem telefonicznym
- 7 Pułk Artylerii Polowej
- 7 Pułk Artylerii Ciężkiej (przeformowany na 7 Dywizjon Artylerii Ciężkiej)
- 7 Kompania Telegraficzna
- Tabory
- Zakłady
7 Dywizja Piechoty w latach 1921-1939
Po zakończeniu wojny z bolszewikami dywizja przeszła na „stopę pokojową”. Rozformowano brygady piechoty i brygadę artylerii oraz dywizyjne pododdziały broni i służb. Ze składu dywizji wyłączono 11 Pułk Piechoty i podporządkowano go dowódcy 23 DP.
W sierpniu 1921 kompania telegraficzna została włączona do 5 Pułku Łączności jako 3 kompania. 16 października tego roku 7 Dywizjon Artylerii Ciężkiej wraz z baterią zapasową został włączony do 4 Pułku Artylerii Ciężkiej.
7 DP była rozlokowana na terenie Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi. Dowództwo i poszczególne jednostki stacjonowały w garnizonach:
- Dowództwo 7 DP w Częstochowie
- Komenda Rejonu Przysposobienia Wojskowego Konnego w Częstochowie
- 25 Pułk Piechoty w Piotrkowie Trybunalskim
- 27 Pułk Piechoty w Częstochowie
- 74 Górnośląski Pułk Piechoty w Lublińcu
- 7 Pułk Artylerii Lekkiej w Częstochowie
- Ośrodek Sapersko-Pionierski 7 DP w Częstochowie
- Kadra Batalionu Zapasowego 74 Pułku Piechoty w Piotrkowie Trybunalskim
- kompania łączności 7 DP w Częstochowie
Dywizja w kampanii wrześniowej 1939
Zgodnie z planem operacyjnym „Zachód” 7 DP pod dowództwem gen. bryg. Janusza Gąsiorowskiego weszła w skład Armii "Kraków". Przewidziana została do obrony odcinka granicy długości 40 km Lubliniec–Krzepice na styku z Armią "Łódź".
Skład
Ordre de Bataille i obsada personalna 7 DP w dniu 1 września 1939 przedstawiała się następująco (w nawiasie podano nazwę jednostki mobilizującej):
- Kwatera Główna 7 DP
- Dowództwo
- dowódca dywizji - gen. bryg. Janusz Gąsiorowski
- dowódca piechoty dywizyjnej - płk dypl. Kazimierz Janicki
- dowódca artylerii dywizyjnej - ppłk dypl. Stanisław Wojtowicz
- oficer sztabu - mjr Józef Chrzanowski
- oficer sztabu - kpt. Andrzej Borkowski
- Sztab
- szef sztabu - ppłk dypl. Leopold Ombach
- oficer operacyjny - kpt. dypl. Zygmunt Jarzęcki (poległ 18.IX)
- pomocnik oficera operacyjnego - kpt. Edward Petkowicz
- oficer informacyjny - kpt. Jerzy Marynowski
- pomocnik oficera informacyjnego - kpt. Stanisław Wołowiec
- dowódca łączności - kpt. Michał Banasiak
- kwatermistrz - kpt. dypl. Aleksander Ratuszny
- szef sanitarny - mjr dr med. Wiśniewski
- Dowództwo
- 25 Pułk Piechoty
- 27 Pułk Piechoty
- 74 Górnośląski Pułk Piechoty
- 7 Pułk Artylerii Lekkiej
- 7 Dywizjon Artylerii Ciężkiej typ II z plutonem taborowym nr 7
- 7 Batalion Saperów (Ośrodek Sapersko-Pionierski 7 DP)
- bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 7 (5 daplot.)
- kompania kolarzy nr 41 (27 pp)
- dowódca kompanii – por. Zygmunt Szewczyk
- szwadron kawalerii dywizyjnej (Komenda Rejonu PWK)
- dowódca szwadronu – mjr Kazimierz Mikołajewski
- samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 41 (25 pp)
- kompania telefoniczna 7 DP
- dowódca kompanii - kpt. Kazimierz Larys
- pluton radio 7 DP
- pluton łączności Kwatery Głównej 7 DP
- drużyna parku łączności 7 DP
- samodzielny patrol meteorologiczny nr 7 (7 pal)
- pluton pieszy żandarmerii nr 7 (Pluton Żandarmerii Częstochowa)
- dowódca plutonu - por. Karski
- kompania sztabowa
- kompania asystencyjna nr 141 (27 pp)
- poczta polowa nr 108 (Urząd Poczt i Telegrafu Łódź)
- pluton parkowy uzbrojenia nr 401 (7 pal)
- park intendentury typu I nr 401 (Składnica Materiału Intendenckiego Nr 17 w Częstochowie)
- kompania sanitarna nr 401 (27 pp)
- dowódca kompanii - mjr dr med. Roman Rettinger
- szpital polowy nr 401
- polowa pracownia dentystyczna nr 401
- polowa Kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 401
- polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 401
- zespół przeciwgazowy nr 401
- kolumna taborowa parokonna nr 401
- kolumna taborowa parokonna nr 402
- kolumna taborowa parokonna nr 403
- kolumna taborowa parokonna nr 404
- warsztat taborowy nr 401
- sąd polowy 7 DP (Dowództwo 7 DP)
- Ośrodek Zapasowy 7 DP
- Batalion ON "Kłobuck" – kpt. Stanisław Ostaszewski
Mobilizacja
Kadra 4 Dywizjonu Taborów w Łęczycy miała zmobilizować dla 7 DP, w I rzucie mobilizacji powszechnej dowództwa grup marszowych służb typ II nr 401 i 402, kolumny taborowe parokonne nr 405, 406, 407 i 408 oraz pluton taborowy nr 431. Mobilizacja została przerwana z uwagi na postępy Wehrmachtu. Brak danych czy, a jeżeli tak to, które z wymienionych wyżej pododdziałów zostały wystawione. Pozostałe pododdziały taborów zostały zmobilizowane, w mobilizacji alarmowej przez Kadrę Batalionu Zapasowego 74 Pułku Piechoty w Piotrkowie Trybunalskim. Bataliony marszowe pułków piechoty miały zostać zmobilizowane dopiero w II rzucie mobilizacji powszechnej. Pododdziały sanitarne dywizji, z wyjątkiem kompanii sanitarnej, mobilizował 4 Szpital Okręgowy w Łodzi. Kompania łączności 7 DP zmobilizowała wszystkie pododdziały łączności dywizji.
Działania wojenne
Na skutek niekorzystnie rozwijających się działań wojennych, dywizja w nocy z 1 na 2 września 1939 r. wycofała się pod naciskiem niemieckiej 1 DPanc. z zajmowanych pozycji w rejonie Truskolasów i Kłobucka i obsadziła główny pas obrony wokół Częstochowy. W Wilkowiecku został rozbity szwadron dywizyjnej kawalerii, próbujący zatrzymać niemieckie czołgi i osłonić styk dywizji z Wołyńską Brygadą Kawalerii.
Walki o Częstochowę były prowadzone z sukcesem, przeciwnikowi zadano duże straty, ale wobec niekorzystnego rozwoju sytuacji na froncie 7DP zmuszona była wycofać się z Częstochowy, by uniknąć okrążenia[1].
2 września gen. Gąsiorowski odebrał rozkaz od dowódcy Armii "Kraków" gen. Antoniego Szyllinga, aby wycofać się w rejon Janowa. Wieczorem, po odparciu kilku ataków, dywizja rozpoczęła odwrót. Po kilkugodzinnym marszu, rano 3 września dotarła do miejsca koncentracji. W tym czasie przybył łącznik z dowództwa armii "Kraków", doręczając dowódcy 7 DP rozkaz o kolejnym wycofaniu się w rejon Pradeł i współdziałania z Krakowską Brygadą Kawalerii, wycofującą się spod Woźnik za Pilicę.
Rozkaz nie został jednak wykonany, gdyż z rejonu Żarek i Lelowa na pozycje 74 pp uderzyła niemiecka 2 Dywizja Lekka. Wykorzystując dogodną sytuację, rozbiła 2/74 pp spełniający rolę płd. skrzydła straży bocznej i wdarła się w ugrupowanie obronne 7 DP.
Wkrótce Niemcy spotęgowali natarcie wspierane przez czołgi i samochody pancerne. Pomimo skutecznego ognia 7 pal, straty poniesione przez polskie pododdziały okazały się bardzo poważne. Również i Niemcy okupili to zwycięstwo stratą blisko 50 wozów bojowych.
Po południu – okrążone w lasach w rejonie Złotego Potoku – oddziały polskie podjęły próbę przebicia się przez pierścień okrążenia. Natarcie, wspierane przez artylerię, było w początkowej fazie skuteczne; kawaleria dywizyjna uderzająca z Janowa w kierunku Bystrzanowic spowodowała nawet panikę niemieckiego sztabu 2 Dywizji Lekkiej. Jednakże ogień z broni maszynowej wspierany działami czołgów okazał się decydujący. Zdziesiątkowany 74 pp zmuszony był do pozostania w okrążeniu. Wieczorem oddziały 7 DP podjęły jeszcze jedną próbę wyrwania się z okrążenia dwoma zgrupowaniami. Pierwsze, złożone z części 74 pp, resztek kawalerii dywizyjnej i batalionu saperów pod ogólnym dowództwem płk Wacława Wilniewczyca, zdołało wyrwać się z okrążenia. Dnia 5 września dotarło ono na do Kielc. Kompania piechoty i pluton saperów, dowodzone przez płk Wilniewczyca stoczyły walkę na przedpolach Kielc z oddziałami 2 DLek. W walce tej zginęło 40 żołnierzy, a 60 odniosło rany. Następnie zgrupowanie to włączono do III batalionu 154 PP Grupy płk Glabisza. Po ciężkich walkach w okolicy Wiśniówki 6 września ze 154 PP sformowano w nocy z 6 na 7 września w okolicy Skarżyska-Kamiennej batalion zbiorczy i podporządkowano go 3 DP. Natomiast drugie zgrupowanie, kierowane przez zastępcę dowódcy 74 pp, ppłk dypl. Stanisława Wilimowskiego, wraz z dowództwem 7 DP poniosło olbrzymie straty i nie było już zdolne do dalszej walki. Przed południem 4 września resztki okrążonych jednostek w rejonie na płn.-zach. od Janowa złożyły broń. Zgrupowanie 27 pp, pod dowództwem ppłk B. Panka oraz 25 pp - ppłk A. Świtalskiego, wykrwawione w nocnych bojach, podczas starcia pod Ligotą Gawronną i Drochlinem zostały rozbite.
Rozbite oddziały podejmowały jeszcze na własną rękę próbę przebicia się. Nielicznym pododdziałom 7 Dywizji Piechoty udało się wydostać z okrążenia były to:
- I bateria 7 Pułku Artylerii Lekkiej, część I batalionu 25 Pułku Piechoty, luźne grupy z 27 Pułku Piechoty oraz żołnierze Batalionu ON "Kłobuck". Pododdziały te dotarły w dniu 5 września do pozycji obronnych 36 Dywizji Piechoty nad rzeką Czarną. Sformowano z nich w lesie koło miejscowości Niebo batalion zbiorczy. Walczył on w pasie obrony 165 Pułku Piechoty.
- Resztki 74 Pułku Piechoty i kawaleria dywizyjna dotarła 5 września do Kielc.
- Część III batalionu 27 Pułku Piechoty przedostała się w rejon Gór Świętokrzyskich
- Część III batalionu 25 Pułku Piechoty tj. ok. 150 żołnierzy dołączyła w Solcu do Armii Kraków
- I batalion 74 Pułku Piechoty ok. 300 żołnierzy dotarł w rejon Ciepielowa, gdzie wziął udział w walce z niemieckimi jednostkami zmotoryzowanymi. Oddział polski został tutaj okrążony i po śmierci dowódcy majora Józefa Pelca złożył broń. Po bitwie oddziały podpułkownika Wessel'a w lesie Dąbrowa dokonały mordu na ok. 150 polskich żołnierzach.
- W dniu 4 września do Jędrzejowa wycofały się pododdziały z 7 Dywizji Piechoty:
- dywizyjna kompania kolarzy
- 7 bateria artylerii przeciwlotniczej
- kilka kolumn taborowych
Odtworzenie dywizji w ramach Armii Krajowej
Rozkazem Komendy Głównej AK z VII 1944 r. o reorganizacji struktur terenowych konspiracji zbrojnej na obszarze Okręgu Radom-Kielce AK została utworzona 7 Dywizja Piechoty AK „Orzeł”, w skład której wchodziły 27 i 74 pp.
Obsada personalna Dowództwa 7 DP w latach 1919-1939
- gen. ppor. Adam Mokrzecki (9 - 29 V 1919)
- gen. ppor. Leonard Skierski (V - VII 1919)
- gen. ppor. Bronisław Teofil Babiański (VII - X 1919)
- gen. ppor. Franciszek Latinik (XI 1919 - III 1920)
- gen. ppor. Karol Schubert (III 1920 - VI 1921)
- gen. ppor. Eugeniusz Pogorzelski (VII 1921 - II 1923)
- gen. bryg. Emil Prochaska (III 1923 - VII 1925)
- gen. dyw. Stanisław Wróblewski (X 1925 - V 1926)
- gen. bryg. Mieczysław Dąbkowski (VI 1926 - XII 1933)
- gen. bryg. Wacław Stachiewicz (XII 1933 - 5 VI 1935)
- gen. bryg. Janusz Gąsiorowski (5 VI 1935 - IX 1939)
- płk piech. Emanuel Robert Herman (do VIII 1923 → dowódca PD 23 DP)
- płk SG Adam Nałęcz Nieniewski (VIII 1923 - 1927)
- płk Czesław Fijałkowski (8 II 1928 – 28 I 1929)
- płk dypl. Emil Krukowicz-Przedrzymirski (29 X 1929 – 13 X 1931)
- płk dypl. Aleksander Zygmunt Myszkowski (13 X 1931 - 16 II 1935)
- płk dypl. Stanisław Maczek (16 II 1935 - 1938)
- płk dypl. Kazimierz Janicki (1938-1939)
- mjr p. SG Stanisław Borowiec (1920-1921)
- ppłk SG Leopold Endel-Ragis (12 II 1925-1 IV 1927)
- mjr dypl. Edward Bagieński (od 1 IX 1931)
- ↑ Potocznie, od miejsca stacjonowania dowództwa, nazywana dywizją "częstochowską".
- ↑ Adam Kurus: Częstochowa 1939: Zapomniana bitwa. Do broni. Portal historii ożywionej, 2012-05-17. [dostęp 2012-05-24]. (pol.).
Bibliografia
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.
- Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.
- Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918-1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- "Almanach oficerski": praca zbiorowa, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1923
- "Księga chwały piechoty": komitet redakcyjny pod przewodnictwem płk. dypl. Bolesława Prugara Ketlinga, Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1992