Granica (Gniewoszów)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Granica
część Gniewoszowa
Ilustracja
Dawny rynek granicki (2011)
Państwo

 Polska

Województwo

mazowieckie

Powiat

kozienicki

Gmina

Gniewoszów

Wieś

Gniewoszów

Data założenia

1735

Prawa miejskie

1735–1870

W granicach Gniewoszowa

1965

Populacja (2009)
• liczba ludności


247[1]

Położenie na mapie gminy Gniewoszów
Mapa konturowa gminy Gniewoszów, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Granica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Granica”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Granica”
Położenie na mapie powiatu kozienickiego
Mapa konturowa powiatu kozienickiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Granica”
Ziemia51°28′21″N 21°48′51″E/51,472556 21,814278

Granica – dawne miasto (w latach 1735–1870), od drugiej połowy XX wieku część wsi Gniewoszów w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w gminie Gniewoszów.

Układ urbanistyczny[edytuj | edytuj kod]

Granica i Gniewoszów stanowią obecnie silnie zespojony układ urbanistyczny, w którym granica między dawnymi miejscowościami jest praktycznie niezauważalna[2]. Przy dawnym granickim rynku (w północnej pierzei) leży obecnie Urząd Gminy Gniewoszów. Przy rynku (obecnie bez nazwy) znajduje się część oryginalnych drewnianych domów (pierzeje wschodnia i zachodnia), a także murowany narożnik (północno-wschodni róg). W południowej części rynku znajduje się tzw. sala weselna (dawniej restauracja). Płytę placu rynkowego pokrywa obecnie parking i murawa.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Granica otrzymała prawa miejskie w 1735 roku w wyniku starań Karola Myszkowskiego, jej właściciela. Prawa miejskie zostały potwierdzone w 1737 roku. Przywilej lokacyjny miasta obejmował prawo do cotygodniowych targów oraz jarmarków (8 rocznie, a od 1779 – 12). Mieszkańcom Granicy przysługiwało osiem lat wolnizny. Rolnictwo, połów ryb i żegluga wiślańska trudniły graniczan.

13 stycznia 1870[3] doszło do utraty praw miejskich Granicy, po czym Granicę i pozbawiony praw miejskich Gniewoszów przekształcono w osady i połączono we wspólną wiejską gminę Gniewoszów-Granica w powiecie kozienickim w guberni radomskiej[4]. Pod koniec XIX wieku jednostka figuruje już pod skróconą nazwą gmina Gniewoszów[5][6]. Brak informacji o dacie zniesienia gminy lecz według wykazu gmin według stanu z 30 września 1921 jednostka już nie występuje, a zarówno Granica (licząca wówczas 1030 mieszkańców) jak i Gniewoszów (1108 mieszkańców) wchodzą w skład gminy Sarnów w powiecie kozienickim w woj. kieleckim[7] z siedzibą w Gniewoszowie[8].

Brak informacji o dacie przyłączenia Granicy do Gniewoszowa. W 1965 roku Granica stanowiła jeszcze odrębną wieś[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dymitrow, M. (2012). The hidden face of urbanity: Morphological differentiation of degraded and restituted towns in Poland in the context of the efficacy of the national administrative system
  2. ↑ Siemiński, J.L., 2000: Byłe (zdegradowane) miasteczka, [in:] Przestrzeń, Informator Planowania Przestrzennego, Nr 11/2, pp. 14–22.
  3. ↑ 1 stycznia 1870 wg kalendarza juliańskiego
  4. ↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419)
  5. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego – Gniewoszów
  6. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego – Granica
  7. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom III – Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
  8. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  9. ↑ „Miasta polskie w Tysiącleciu”, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • „Miasta polskie w Tysiącleciu”, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Powiat kozienicki (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Granica_(Gniewoszów)&oldid=69314904”