Konstantynów (województwo lubelskie)

wieś | |
![]() | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) |
1597[1] |
Strefa numeracyjna |
83 |
Kod pocztowy |
21-543[2] |
Tablice rejestracyjne |
LBI |
SIMC |
0014456[3] |
Położenie na mapie gminy Konstantynów ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu bialskiego ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |
Konstantynów – wieś gminna w Polsce położona w województwie lubelskim[3][4], w powiecie bialskim, w gminie Konstantynów. Siedziba gminy Konstantynów. W latach 1729–1870 miasto; w 1729 roku położone było w ziemi mielnickiej województwa podlaskiego[5]. Do 1932 roku istniał powiat konstantynowski z siedzibą w Janowie Podlaskim, a w latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.
Konstantynów leży na skrzyżowaniu dróg 698 i 811.
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
1021814 | Czerwony Dwór | część wsi |
1022021 | Sztab | część wsi |
1022044 | Zamieście | część wsi |
Zamieście w wieku XIX było samodzielną wsią[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o Kozieradach pochodzą z roku 1452 – wtedy to Witold Aleksander i Jakub z Trzebini zakupili od szlachcica Świętosława majątek, który tenże otrzymał w spadku. Następnie miejscowość stanowiła własność rodu Bohowitynów Bohowitynowiczów, a potem kolejno książąt Szujskich i rodziny Sierzputowskich.
W 1616 dobra Kozierady kupił wojewoda podlaski Stanisław Warszycki. W 1617 zapisał je swoim bratankom Adamowi i Stanisławowi Warszyckim. W 1660 wieś była miejscem koncentracji wojsk polskich pod dowództwem Stefana Czarnieckiego przed wyprawą na wojnę moskiewską. W trakcie tego postoju doszło m.in. do pojedynku pomiędzy Janem Chryzostomem Paskiem a braćmi Nuczyńskimi i Marcjanem Jasińskim, co opisał w swoich Pamiętnikach.
W 1669 córka wojewody sandomierskiego Michała Warszyckiego,Teresa, wniosła część dóbr w wianie do małżeństwa z Janem Chryzostomem Pieniążkiem, wojewodą sieradzkim. Natomiast w 1700 córka Teresy z Warszyckich i Jana Pieniążków – Maria Kazimiera, wniosła je w posagu Karolowi Juliuszowi hr. Siedlnickiemu[7]. Ich syn – Karol Józef Odrowąż Sedlnicki w 1729 roku zmienił nazwę miejscowości na Konstantynów na cześć swojej żony – Konstancji z Branickich i lokował tu miasto; ponadto wystarał się o przywilej urządzania jarmarków. W 1744 Siedlicki wybudował tu pałac w stylu baroku saskiego otoczony parkiem.
W końcu XVIII wieku dobra konstantynowskie o ponad 600 włókach nabył ówczesny wojewoda podlaski Tomasz Walerian Aleksandrowicz i w rodzinie Aleksandrowiczów pozostały one do końca XIX wieku, gdy nabyli je Plater-Zyberkowie. Około 1840 pałac został przebudowany z inicjatywy Stanisława Aleksandrowicza pod kierunkiem prawdopodobnie Franciszka Jaszczołda w stylu neogotyku angielskiego wraz z rozległym angielskim parkiem krajobrazowym.
W 1869 miasteczko utraciło prawa miejskie podobnie jak wiele innych w Królestwie Polskim w ramach carskich represji za powstanie styczniowe. W 2 połowie XIX wieku powstały murowane zabudowania folwarczne, a w 1905 zabudowania administracji dóbr. W latach 1907–1909 z fundacji Stanisława Plater-Zyberka wzniesiono tu kościół parafialny pw. św. Elżbiety w stylu neogotyckim, pierwszy w miejscowości, gdyż do tej pory istniała tu tylko cerkiew. Cerkiew konstantynowska wzmiankowana była już w XV wieku, zachowana obecnie pochodzi z 1834 roku, przebudowana w okresie międzywojennym na szkołę. Około 1 km za miejscowością w Zakanalu znajduje się nieużywany cmentarz prawosławny z XIX/XX wieku.
- Osobny artykuł:
W końcu XIX wieku Konstantynów był osadą targową o około 2000 mieszkańców. W latach 1867–1932 istniał powiat konstantynowski, początkowo w guberni siedleckiej, potem w województwie lubelskim, z siedzibą Janowie Podlaskim. Powiat został tak nazwany z uwagi na istniejący już powiat janowski z siedzibą w Janowie Lubelskim. W 1909 85% spośród 2300 mieszkańców Konstantynowa stanowili Żydzi. Jedyną pamiątką po tej społeczności, zniszczonej w czasie II wojny światowej, jest tablica informacyjna w miejscu zniszczonego kirkutu, obok czynnego cmentarza katolickiego.
W centrum wsi znajduje się pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego odsłonięty pierwotnie w okresie międzywojennym dla uczczenia pobytu marszałka w Konstantynowie, zrekonstruowany w roku 1995.
W latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale, kiedy to w miejsce gmin utworzono gromady. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego i reaktywowano dawną gminę Zakanale pod nazwą gmina Konstantynów w roku 1973.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
- zbór[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wieś Konstantynów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2023-01-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 505 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
- ↑ Zamieście 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 370 .
- ↑ J. Geresz, Z dziejów Konstantynowa i okolic, 2009, s. 13–30
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-05-11] .
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rafał Zubkowicz, Elena Vetrova, Aleksandr Pańko, Andriej Abramczuk: Biała Podlaska – Brześć. Niedokryty wschód. Kraków: Amistad Sp. z.o.o – Program PolskaTurystycza.pl, 2008, s. 104-106. ISBN 978-83-7560-023-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia Konstantynowa. konstantynow.lubelskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-12)].
- Konstantynów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 359 .
- Kozierady, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 551 .