Sapieżyszki: Różnice pomiędzy wersjami
54°55′30″N 23°39′00″E/54,925000 23,650000| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Zabytki: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Król [[Zygmunt I Stary]] podarował Sapieżyszki rodowi Sapiehów, który wybudował tu kościół i pałac (niezachowany). [[Andrzej Sapieha]] na pocz. XVII wieku sprzedał miejscowość Grzegorzowi Massalskiemu. Jego syn Aleksander miał córkę, która wstępując do zakonu bernardynek w Kownie, zapisała Sapieżyszki na rzecz klasztoru. Po III |
Król [[Zygmunt I Stary]] podarował Sapieżyszki rodowi Sapiehów, który wybudował tu kościół i pałac (niezachowany). [[Andrzej Sapieha]] na pocz. XVII wieku sprzedał miejscowość Grzegorzowi Massalskiemu. Jego syn Aleksander miał córkę, która wstępując do zakonu bernardynek w Kownie, zapisała Sapieżyszki na rzecz klasztoru. W 1655 roku wojska moskiewskie spaliły miejscowość. Po [[III rozbiór Polski|III rozbiorze Rzeczypospolitej]] władze pruskie po 1795 roku dokonały kasaty zakonu i przejęły Sapieżyszki na własnością rządu pruskiego. W tym czasie Sapieżyszki wchodziły w skład prowincji [[Prusy Nowowschodnie]]. W latach 1807-1815 Sapieżyszki wchodziły w skład [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]]. Po klęsce Napoleona Sapieżyszki od 1816 roku do upadku [[Powstanie listopadowe|Powstania listopadowego]] w 1832 roku wchodziły w skład Królestwa Polskiego. W 1825 roku otrzymały prawa miejskie, które Rosjanie odebrali ukazem z 28 sierpnia 1870<ref>Postanowienie z 3 (15) lipca 1870, ogłoszone 16 (28) sierpnia 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 242, s. 189.</ref> w ramach represji po powstaniu styczniowym. Do 1920 leżały w [[powiat mariampolski|powiecie mariampolskim]]. W dniu [[10 października]] [[1920]] r. na podstawie [[Umowa suwalska|umowy suwalskiej]] miejscowość znalazła się w składzie [[Republika Litewska (1918–1940)|Litwy kowieńskiej]]. W związku z zalewaniem domów, miejscowość obecnie znajduje się na terenie położonym wyżej, a miejsce dawnej zabudowy wyznacza jedynie gotycki kościół. W 1942 roku zbudowano kościół w wyżej położonej części miejscowości. Po 1945 roku Sapieżyszki znalazły się w składzie [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. W tym czasie Sapieżyszki stały się siedzibą [[Kołchoz|kołchozu]] specjalizującego się w hodowli ziemniaków oraz zbudowano dom kultury z platformą widokową. Od 1990 roku w Republice Litwy. |
||
Do 28 sierpnia 1870 Sapieżyszki posiadały [[prawo miejskie]]<ref>Postanowienie z 3 (15) lipca 1870, ogłoszone 16 (28) sierpnia 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 242, s. 189.</ref>, odebrane przez Rosjan w ramach represji po powstaniu styczniowym. Do 1920 leżały w [[powiat mariampolski|powiecie mariampolskim]]. W związku z zalewaniem domów, miejscowość obecnie znajduje się na terenie położonym nieco wyżej, a miejsce dawnej zabudowy wyznacza jedynie gotycki kościół. W 1942 roku zbudowano nowy kościół w wyżej położonej części miejscowości. Po 1945 roku Sapieżyszki znalazły się w składzie ZSRR. Od 1990 roku w Republice Litwy. |
|||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
* Kościół gotycki pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany około połowy XVI wieku. Wg źródeł kościelnych świątynia powstała dopiero w 1578 roku, co oznaczałoby, że jego gotycka forma podczas budowy była już anachroniczna<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X - wynik wyszukiwania - DIR |data dostępu = 2019-02-19 |opublikowany = dir.icm.edu.pl |url = http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/305}}</ref>. Ze wzmianek wiadomo, że w 1667 roku kościół został poświęcony, co oznacza, że przypuszczalnie został wcześniej uszkodzony |
* Kościół gotycki pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany około połowy XVI wieku. Wg źródeł kościelnych świątynia powstała dopiero w 1578 roku, co oznaczałoby, że jego gotycka forma podczas budowy była już anachroniczna<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X - wynik wyszukiwania - DIR |data dostępu = 2019-02-19 |opublikowany = dir.icm.edu.pl |url = http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/305}}</ref>. Ze wzmianek wiadomo, że w 1667 roku kościół został poświęcony, co oznacza, że przypuszczalnie został wcześniej uszkodzony przez wojska [[Carstwo Moskiewskie|Carstwa Moskiewskiego]]<ref name=":0" />. W XVIII wieku dobudowano do fasady kościoła drewnianą dzwonnicę, która jednak nie przewyższała kalenicy szczytu (obecnie dzwonnica już nie istnieje). W [[1812]] roku wojska francuskie urządziły w kościele stajnię. Restaurowany w 1923 roku. W 1952 roku przeprowadzono kolejną renowację. Prezbiterium, poza niewielkimi partiami murów przy nawie głównej, jest rekonstrukcją<ref>https://sa.lt/zapyskio-baznycioje-praeities-tarpsniu-zenklai/?fbclid=IwAR2GE0LNvZdW86Zo8qOLdHe_zu8vDQjxl_Ygr9KhTTfDFVMppurmIqTwekg</ref>. |
||
*Kaplica cmentarna w stylu barokowym |
*Kaplica cmentarna w stylu barokowym |
||
Wersja z 15:56, 19 lut 2019
 Kościół św. Jana Chrzciciela | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Rejon | |||
| Populacja (2001) • liczba ludności |
| ||
| Kod pocztowy |
53083 | ||
Położenie na mapie Litwy  | |||
| 54°55′30″N 23°39′00″E/54,925000 23,650000
| |||
Sapieżyszki (lit. Zapyškis) – dawne miasto, obecnie miasteczko na Litwie, nad Niemnem, w okręgu kowieńskim, w rejonie kowieńskim, siedziba starostwa Sapieżyszki; kościół, szkoła, urząd pocztowy.
Historia
Król Zygmunt I Stary podarował Sapieżyszki rodowi Sapiehów, który wybudował tu kościół i pałac (niezachowany). Andrzej Sapieha na pocz. XVII wieku sprzedał miejscowość Grzegorzowi Massalskiemu. Jego syn Aleksander miał córkę, która wstępując do zakonu bernardynek w Kownie, zapisała Sapieżyszki na rzecz klasztoru. W 1655 roku wojska moskiewskie spaliły miejscowość. Po III rozbiorze Rzeczypospolitej władze pruskie po 1795 roku dokonały kasaty zakonu i przejęły Sapieżyszki na własnością rządu pruskiego. W tym czasie Sapieżyszki wchodziły w skład prowincji Prusy Nowowschodnie. W latach 1807-1815 Sapieżyszki wchodziły w skład Księstwa Warszawskiego. Po klęsce Napoleona Sapieżyszki od 1816 roku do upadku Powstania listopadowego w 1832 roku wchodziły w skład Królestwa Polskiego. W 1825 roku otrzymały prawa miejskie, które Rosjanie odebrali ukazem z 28 sierpnia 1870[1] w ramach represji po powstaniu styczniowym. Do 1920 leżały w powiecie mariampolskim. W dniu 10 października 1920 r. na podstawie umowy suwalskiej miejscowość znalazła się w składzie Litwy kowieńskiej. W związku z zalewaniem domów, miejscowość obecnie znajduje się na terenie położonym wyżej, a miejsce dawnej zabudowy wyznacza jedynie gotycki kościół. W 1942 roku zbudowano kościół w wyżej położonej części miejscowości. Po 1945 roku Sapieżyszki znalazły się w składzie ZSRR. W tym czasie Sapieżyszki stały się siedzibą kołchozu specjalizującego się w hodowli ziemniaków oraz zbudowano dom kultury z platformą widokową. Od 1990 roku w Republice Litwy.
Zabytki
- Kościół gotycki pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany około połowy XVI wieku. Wg źródeł kościelnych świątynia powstała dopiero w 1578 roku, co oznaczałoby, że jego gotycka forma podczas budowy była już anachroniczna[2]. Ze wzmianek wiadomo, że w 1667 roku kościół został poświęcony, co oznacza, że przypuszczalnie został wcześniej uszkodzony przez wojska Carstwa Moskiewskiego[2]. W XVIII wieku dobudowano do fasady kościoła drewnianą dzwonnicę, która jednak nie przewyższała kalenicy szczytu (obecnie dzwonnica już nie istnieje). W 1812 roku wojska francuskie urządziły w kościele stajnię. Restaurowany w 1923 roku. W 1952 roku przeprowadzono kolejną renowację. Prezbiterium, poza niewielkimi partiami murów przy nawie głównej, jest rekonstrukcją[3].
- Kaplica cmentarna w stylu barokowym
Holocaust
Wg Raportu Jägera w 1941 roku, składające się z Niemców i Litwinów z Tautinio Darbo Apsaugos Batalionas przybyłe z Kowna Rollkommando Hamann zamordowało w Sapieżyszkach 47 mężczyzn, 118 kobiet i 13 dzieci spośród żydowskich mieszkańców miejscowości[4]. Zamordowanych upamiętniono pomnikiem w języku hebrajskim i litewskim[5].
Galeria
-
Kościół gotycki św. Jana Chrzciciela - fasada -
Kościół gotycki św. Jana Chrzciciela - prezbiterium -
Kaplica cmentarna -
Wnętrze kaplicy cmentarnej
_-_panoramio.jpg)
Przypisy
- ↑ Postanowienie z 3 (15) lipca 1870, ogłoszone 16 (28) sierpnia 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 242, s. 189.
- ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2019-02-19].
- ↑ https://sa.lt/zapyskio-baznycioje-praeities-tarpsniu-zenklai/?fbclid=IwAR2GE0LNvZdW86Zo8qOLdHe_zu8vDQjxl_Ygr9KhTTfDFVMppurmIqTwekg
- ↑ Holocaust Atlas of Lithuania [online], www.holocaustatlas.lt [dostęp 2019-02-19].
- ↑ Bubnys A., Holokaustas Lietuvos provincijoje 1941 m.: žydų žudynės Kauno apskrityje – Genocidas ir rezistencija, Vilnius, 2002, no. 2 (12)
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Sapieżyszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 304.