Strażnica WOP Pokrzywna: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: WPCHECK#64: poprawiam link tożsamy z tekstem linka |
|||
Linia 91: | Linia 91: | ||
* 1970 – wrzesień, [[Szkoła podstawowa]] w [[Moszczanka (województwo opolskie)|Moszczance]] otrzymała imię ''Wojsk Ochrony Pogranicza'', szkoła współpracowała ze strażnicą WOP Pokrzywna{{odn|Kudasiewicz|2004|s=10}}. |
* 1970 – wrzesień, [[Szkoła podstawowa]] w [[Moszczanka (województwo opolskie)|Moszczance]] otrzymała imię ''Wojsk Ochrony Pogranicza'', szkoła współpracowała ze strażnicą WOP Pokrzywna{{odn|Kudasiewicz|2004|s=10}}. |
||
* 1971 – listopad, zmarł dowódca strażnicy kpt. Mieczysław Pita. |
* 1971 – listopad, zmarł dowódca strażnicy kpt. Mieczysław Pita. |
||
* 1972 – 29 lipca, [[Zasadnicza służba wojskowa|żołnierz służby zasadniczej]] strażnicy kpr. Henryk Nagiel uratował osobę z pod kół pociągu osobowego na peronie dworca w [[Kędzierzyn-Koźle|Kędzierzynie]]. Za bohaterstwo [[Rada Państwa (Polska)|Rada Państwa]] nadała mu „[[Medal za Ofiarność i Odwagę]]”, a dowódca Brygady płk [[Bolesław Bonczar]] awansował do stopnia st. kaprala]]{{odn|Gacek|2005|s=42}}. |
* 1972 – 29 lipca, [[Zasadnicza służba wojskowa|żołnierz służby zasadniczej]] strażnicy kpr. Henryk Nagiel uratował osobę z pod kół pociągu osobowego na peronie dworca w [[Kędzierzyn-Koźle|Kędzierzynie]]. Za bohaterstwo [[Rada Państwa (Polska)|Rada Państwa]] nadała mu „[[Medal za Ofiarność i Odwagę]]”, a dowódca Brygady płk [[Bolesław Bonczar]] awansował do stopnia [[Starszy kapral|st. kaprala]]{{odn|Gacek|2005|s=42}}. |
||
* 1973 – czerwiec, śmiertelnie rażony został przez piorun w czasie pełnienia służby granicznej żołnierz służby zasadniczej strażnicy szer. Jordan, podczas nawiązywania łączności ze strażnicą poprzez [[Słuchawki|mikrotelefon]] podłączony do gniazda na słupie telefonicznym{{odn|Kudasiewicz|2005a|s=10}} {{odn|Gacek|2005|s=42}}. |
* 1973 – czerwiec, śmiertelnie rażony został przez piorun w czasie pełnienia służby granicznej żołnierz służby zasadniczej strażnicy szer. Jordan, podczas nawiązywania łączności ze strażnicą poprzez [[Słuchawki|mikrotelefon]] podłączony do gniazda na słupie telefonicznym{{odn|Kudasiewicz|2005a|s=10}} {{odn|Gacek|2005|s=42}}. |
||
* 1976 – odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej [[Strażnica WOP Trzebina|strażnicy WOP Trzebina]], tj. od znaku gran. nr ''139/5'' do znaku gran. nr ''IV/136'' (włącznie). |
* 1976 – odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej [[Strażnica WOP Trzebina|strażnicy WOP Trzebina]], tj. od znaku gran. nr ''139/5'' do znaku gran. nr ''IV/136'' (włącznie). |
Wersja z 14:52, 10 lut 2020
Była siedziba strażnicy w Pokrzywnej (czerwiec 2010) | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
po 1946; 1994[a] |
Rozformowanie |
1 listopada 1989; |
Tradycje | |
Rodowód |
222a strażnica WOP |
Kontynuacja |
Strażnica WOP Konradów |
Komendanci / Dowódcy | |
Ostatni |
por. Czesław Ziubrzyński |
Organizacja | |
Kryptonim | |
Dyslokacja |
Pokrzywna 72 |
Formacja | |
Podległość |
48 komenda odcinka Prudnik |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Pokrzywna – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Strażnica Straży Granicznej w Pokrzywnej – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Czeską.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Strażnica została sformowana po 1946 roku jako Strażnica WOP nr 222a w strukturze 48 komendy odcinka Prudnik[1].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948 roku, strażnica podporządkowana została dowódcy 71 batalionu OP[2], a od stycznia 1951 roku podlegała dowódcy 45 batalionu WOP w Prudniku[3].
Od 15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic[d], a strażnica WOP Pokrzywna otrzymała nr 231 i podlegała dowódcy 45 batalionu WOP w Prudniku.
W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Pokrzywna była 21. w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.
1 stycznia 1960 roku była jako 5. strażnica WOP III kategorii Pokrzywna. 1 stycznia 1964 roku była jako 6. strażnica WOP lądowa III kategorii Pokrzywna.
W 1976 roku w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[5], strażnicę podporządkowano bezpośrednio dowódcy Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach, a w 1984 roku dowódcy nowo utworzonego batalionu granicznego WOP w Prudniku [5] jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Pokrzywnej[e].
1 listopada 1989 roku strażnica została rozformowana[e] i odcinek przejęły: na nowo utworzona Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Trzebinie i Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Konradowie, a obiekt wykorzystywany był jako ośrodek wypoczynkowy GB WOP, następnie Śląskiego Oddziału Straży Granicznej.
Straż Graniczna:
W 1994 roku strażnica została odtworzona przez Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu[6] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Pokrzywnej (Strażnica SG w Pokrzywnej).
Strażnica SG w Pokrzywnej funkcjonowała do marca 2001 roku, kiedy to została rozformowania, a ochraniany odcinek granicy przejęły strażnice SG w Trzebinie i Konradowie. Natomiast obiekt przejął Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie z zamiarem utworzenia strażnicy szkolnej. Mimo poczynionych nakładów finansowych oraz adaptacyjnych odstąpiono od w/w przedsięwzięcia i obiekt przekazano gminie, gdzie utworzono szkolne schronisko młodzieżowe[7].
Ochrona granicy
W rejonie znaku granicznego nr 140/13-14 po stronie polskiej od 1948 roku do lat 60. XX wieku, istniał posterunek graniczny strażnicy na konstrukcji stalowej nad torem kolejowym z Jindřichova ve Slezsku do Głuchołaz oraz pomieszczenia drużyny konwojowej, celem konwojowania pociągów czechosłowackich na terytorium Polski w uprzywilejowanym tranzycie kolejowym z Czechosłowacji do Czechosłowacji przez Głuchołazy[f] do miejscowości Głuchołazy w rejon znaku gran. nr 160/5.
W maju 1958 roku strażnica przejęła pod ochronę, część odcinka granicy po likwidacji sąsiedniej strażnicy WOP Jarnołtówek.
W 1960 roku 5 strażnica WOP Pokrzywna III kategorii, ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 10159 m od znaku gran. nr 139/5 (włącznie) do znaku gran. nr IV/148 (wyłącznie, Biskupia Kopa).
W 1976 roku strażnica WOP przejęła część odcinka granicy po rozformowaniu strażnicy WOP Trzebina, zamienionej na ośrodek szkolenia podległy Ośrodkowi Szkolenia Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku[8].
W okresie 1976–31 października 1989, Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I Pokrzywna ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr IV/136 (włącznie) do znaku gran. nr IV/148 (wyłącznie).
- Główny wysiłek w ochronie granicy skupiała od znaku gran. nr 145/13 do znaku gran. nr IV/148 w głębi Pokrzywna.
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czechosłowackiej OSH (Ochrana Statnich Hranic) Jindřichov[g] i OSH Zlaté Hory[h] (naczelnik placówki – mjr Piotr Blachuta).
Straż Graniczna:
W okresie 1994–marzec 2001 Strażnica SG w Pokrzywnej ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 140/13 (włącznie) do znaku gran. nr II/148 (wyłącznie, Biskupia Kopa) .
- Linia rozgraniczenia z strażnicą SG w Trzebinie – przebiegała od znaku gran. nr 140/13 (włącznie) dalej granicą gmin: Głuchołazy, Nysa, Korfantów oraz Prudnik i Biała.
- Główny kierunek w ochronie granicy skupiała od znaku gran. nr 145/13 do znaku gran. nr II/148 w głębi Pokrzywna.
- Pełniąc służbę graniczną przy granicy państwowej w rejonie linii rozgraniczenia z strażnicą SG w Trzebinie, funkcjonariusze strażnicy SG w Pokrzywnej prowadzili rozpoznanie wzdłuż drogi z miejscowości Pokrzywna w kierunku znaku gran. nr 140/13, na korzyść sąsiada od znaku gran. nr 140/13 w kierunku m. Wieszczyna, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej i linię kolejową tranzytu czeskiego.
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP: Jindřichov[i] (naczelnik referatu – ppłk Binar) i Zlaté Hory[j].
Wydarzenia:
- 1951 – 13 marca, doszło do ucieczki na zachód, zastępcy dowódcy strażnicy sierż. Jana Kępy z trzema żołnierzami strażnicy (st. strzelec – kucharz Zenon Majchrzak, strzelcy: Józef Gałuszewski, Józef Waszkiewicz), trzema żołnierzami 223 strażnicy WOP Zwierzynie (strzelcy: Józef Staniszewski, Karol Olszewski i Henryk Stańczak) oraz praczką Walerią Kaczor. Wszyscy uciekinierzy zostali pojmani. sierż. Kępa został skazany na karę śmierci i stracono go w Areszcie Śledczym w Bytomiu, pozostali otrzymali kary pozbawienia wolności[9].
- 1956 – koniec czerwca–początek lipca, w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[10]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia - to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[11].
- 1959/60 – Dowództwo WOP udostępniło konie na potrzeby filmu Aleksandra Forda na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza Krzyżacy. W filmie brały udział konie ze strażnicy: Zula, Zaleta i Artysta.
- 1968 rok w pierwszych dniach inwazji na Czechosłowację w ramach Operacji „Dunaj” Czesi przeprowadzali w strefie nadgranicznej liczne akcje ulotkowe, wykorzystując m.in. kursujące przez granicę pociągi. 23 sierpnia 1968 roku z przejeżdżającego przez Głuchołazy pociągu osobowego posypały się setki ulotek z tekstem w języku polskim i rosyjskim. Ulotki (w liczbie 44) rzucono także z pociągu przejeżdżającego przez Pokrzywną.
- 1970 – wrzesień, Szkoła podstawowa w Moszczance otrzymała imię Wojsk Ochrony Pogranicza, szkoła współpracowała ze strażnicą WOP Pokrzywna[12].
- 1971 – listopad, zmarł dowódca strażnicy kpt. Mieczysław Pita.
- 1972 – 29 lipca, żołnierz służby zasadniczej strażnicy kpr. Henryk Nagiel uratował osobę z pod kół pociągu osobowego na peronie dworca w Kędzierzynie. Za bohaterstwo Rada Państwa nadała mu „Medal za Ofiarność i Odwagę”, a dowódca Brygady płk Bolesław Bonczar awansował do stopnia st. kaprala[13].
- 1973 – czerwiec, śmiertelnie rażony został przez piorun w czasie pełnienia służby granicznej żołnierz służby zasadniczej strażnicy szer. Jordan, podczas nawiązywania łączności ze strażnicą poprzez mikrotelefon podłączony do gniazda na słupie telefonicznym[14] [13].
- 1976 – odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej strażnicy WOP Trzebina, tj. od znaku gran. nr 139/5 do znaku gran. nr IV/136 (włącznie).
- 1978 – październik, strażnica została wyróżniona tytułem „Strażnicy Służby Socjalistycznej” nadawanym przodującym pododdziałom.
- 1979 – 10 września, w wypadku kolejowym w rej. Rzeszowa zginął zastępca dowódcy strażnicy ppor. Kazimierz Łuczak wraz z żoną. Ocalał jedynie ich jednoroczny syn Michał[15].
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (Stan Wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, zamknięte zostały szlaki turystyczne. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[16].
Straż Graniczna:
- 1997 – 2 lipca, na odcinku strażnicy zostało uruchomione turystyczne przejście graniczne Jarnołtówek (Biskupia Kopa)-Zlaté Hory (Biskupská Kupa), w którym odprawę graniczną i celną wykonywali funkcjonariusze straży granicznej, granicznej placówki kontrolnej Straży Granicznej w Głuchołazach (GPK SG w Głuchołazach).
- 2015 – 23 kwietnia, dokonano odsłonięcia tablicy na fasadzie budynku byłej strażnicy upamiętniającej jej funkcjonowanie. Tablica została ufundowana ze środków Zarządu Oddziałowego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy Straży Granicznej przy Śląsko-Małopolskim Oddziale Straży Granicznej w Raciborzu zgodnie z uchwałą z 24 lutego 2015 roku. Inicjatorami ufundowania upamiętnienia byli funkcjonariusze placówki SG w Opolu, którzy w przeszłości służyli w Pokrzywnej[17].
Strażnice sąsiednie:
- 222 strażnica WOP Kunzendorf ⇔ 223 strażnica WOP Zwierzynie – po 1946 rok
- 230 strażnica WOP Trzebina ⇔ 232 strażnica WOP Jarnołtówek – 1954 rok
- 20 strażnica WOP Trzebina II kat. ⇔ 22 strażnica WOP Jarnołtówek III kat. – 1956 rok
- 6 strażnica WOP Trzebina III kat. ⇔ 4 strażnica WOP Konradów I kat. – 01.01.1960 rok
- 7 strażnica WOP Trzebina lądowa IV kat. ⇔ 5 strażnica WOP Konradów lądowa II kat. – 01.01.1964 roku
- Strażnica WOP Trzebina ⇔ Strażnica WOP Konradów – do 1976 roku
- Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Krzyżkowicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Konradowie – od 1984 roku do 31.10.1989 roku
Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Trzebinie kat. II ⇔ Strażnica SG w Konradowie – od 1994 roku do 03.2001 roku.
Dowódcy/komendanci strażnicy
- por. Beger (był 1945)
- plut. Pigula p.o. (był 13 III 1951[9])
- kpt. Józef Kmiecik (?–?)
- por. Włodzimierz Kiełbiewski (?–V 1958[k])
- kpt.Antoni Zalewski[18] (V 1958–XII 1969[l])
- kpt. Mieczysław Pita[18] (XII 1969–XI 1971)
- ppor./kpt. Aleksander Klimas[19] (1972–1 XI 1984[20])
- kpt. Józef Kulak[21] (2 XI 1984–30 IX 1986)
- ppor./por. Czesław Ziubrzyński[22] (1 X 1986–31 X 1989) – do rozformowania
Komendanci strażnicy SG:
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Od 1994 roku strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Kryptonim strażnicy w latach 1972–1973.
- ↑ Kryptonim strażnicy w latach 80. XX w.
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP z 22.02.1954 roku[4] .
- ↑ a b Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 035/Org z dnia 31 lipca 1989 roku w sprawie zmian etatowych w jednostkach WOP, rozformowano strażnicę WOP – lądową rozwiniętą kat. I w Pokrzywnej i sformowanie strażnicy WOP – Lądowej (na czas „P” kadrowej) w Trzebini...
- ↑ Artykuł 23 punkt 3 i 4 Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką o uprzywilejowanym tranzycie kolejowym z Czechosłowacji do Czechosłowacji przez Głuchołazy, podpisana w Warszawie 12 listopada 1948 roku (Dz.U. z 1950 r. nr 15, poz. 134).
- ↑ OSH Jindřichov wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 140/13 do znaku gran. nr IV/146.
- ↑ OSH Zlate Hory wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr IV/146 do znaku gran. nr IV/148.
- ↑ RCPP Jindřichov wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 140/13 do znaku gran. nr II/146. Główny wysiłek w ochronie granicy skupiała na kierunkach: Jindřichov–Pokrzywna, Jindřichov–Biskupia Kopa.
- ↑ RCPP Zlaté Hory wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr II/146 do znaku gran. nr II/148. Główny wysiłek w ochronie granicy skupiała na kierunku Zlaté Hory–Jarnołtówek.
- ↑ Wniosek dowódcy 4 Brygady WOP do Dowódcy WOP o przeniesienie oficera na inne stanowisko służbowe z dnia 08.05.1958 roku, sygn. arch. akt IPN Ka 467/415 str. 41.
- ↑ Karta ewidencyjna Archiwum Straży Granicznej sygn. arch.:1751/353.
Przypisy
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 8.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 142-143.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 143.
- ↑ Prochowicz 2011 ↓.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 293.
- ↑ Schronisko Młodzieżowe w Pokrzywnej. schronisko.pokrzywna.prv.pl. (pol.).
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 18.
- ↑ a b Kudasiewicz 2005c ↓, s. 10.
- ↑ Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”.
- ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Kudasiewicz 2004 ↓, s. 10.
- ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 42.
- ↑ Kudasiewicz 2005a ↓, s. 10.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 44.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
- ↑ Dereń 2015 ↓, s. 9.
- ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 70.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 16.
- ↑ Kudasiewicz 2005b ↓, s. 10.
- ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 69.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 71.
Bibliografia
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945-1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119-123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Sławomir Żurawlow: Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922-2008. Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (34) Sylwetki dowódców jedn. WOP - ppłk Aleksander Klimas. „Tygodnik Prudnicki”. 11(746), s. 10, 2005-03-16. ISSN 1231-904X.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (31) Feralny rok 1973. [ul. Kościuszki 13a, 48-200 Prudnik „Tygodnik Prudnicki”]. 8(743), s. 10, 2005-02-23. ISSN 1231-904X.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (45) Sylwetki dowódców jedn. WOP - kpt. Franciszek Gajdemski. [ul. Kościuszki 13a, 48-200 Prudnik „Tygodnik Prudnicki”]. 23(758), s. 10, 2005-06-08. ISSN 1231-904X.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP - Imieniem Wojsk Ochrony Pogranicza. [ul. Kościuszki 13a, 48-200 Prudnik „Tygodnik Prudnicki”]. 11(694), s. 10, 2004-03-17. ISSN 1231-904X.
- Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy - Balonowa propaganda. [ul. Kościuszki 13a, 48-200 Prudnik „Tygodnik Prudnicki”]. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Zbigniew Bereszyński. Czesi, jesteśmy z wami. „Gazeta Wyborcza”. 2008-08-23, s. 4, 2008.
- Andrzej Dereń. Naszym domem jest strażnica. [ul. Kościuszki 13a, 48-200 Prudnik „Tygodnik Prudnicki”]. 18(1270), s. 8, 2015-04-29. ISSN 1231-904X.
- Kwartalnik Historyczny Ośrodka KARTA nr 46