Województwo łódzkie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Demografia: drobne techniczne |
m →Miasta: drobne redakcyjne |
||
Linia 338: | Linia 338: | ||
| 2.337 || 15,18 |
| 2.337 || 15,18 |
||
|- |
|- |
||
|align="left"| [[Lututów]] |
|align="left"| [[Plik:POL_gmina_Lututów_COA.svg|24px]] [[Lututów]] |
||
|2.235 ||18,95 |
|2.235 ||18,95 |
||
|- |
|- |
||
Linia 347: | Linia 347: | ||
| 1.917 || 17,93 |
| 1.917 || 17,93 |
||
|- |
|- |
||
|align="left"| [[Piątek (województwo łódzkie)|Piątek]] |
|align="left"| [[Plik:POL_gmina_Piątek_COA.svg|24px]] [[Piątek (województwo łódzkie)|Piątek]] |
||
| 1.908 || 1,33 |
| 1.908 || 1,33 |
||
|} |
|} |
Wersja z 23:39, 2 lut 2020
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kod ISO 3166-2 |
PL-LD | ||||||||||||
TERYT |
10 | ||||||||||||
Siedziba wojewody i sejmiku | |||||||||||||
Wojewoda | |||||||||||||
Marszałek | |||||||||||||
Powierzchnia |
18 218,95 km² | ||||||||||||
Populacja (31 grudnia 2018) • liczba ludności |
| ||||||||||||
• gęstość |
135 os./km² | ||||||||||||
Urbanizacja |
62,5 | ||||||||||||
Tablice rejestracyjne |
E | ||||||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. Piotrkowska 10490-926 Łódź | |||||||||||||
Adres Urzędu Marszałkowskiego: al. marsz. J. Piłsudskiego 890-051 Łódź | |||||||||||||
Podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski [[Plik:{{{mapa Polski}}}|240x240px|alt=Położenie na mapie Polski|]] | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
51°36′N 19°25′E/51,600000 19,416667 | |||||||||||||
Strona Urzędu Wojewódzkiego | |||||||||||||
Strona Urzędu Marszałkowskiego |
Województwo łódzkie – jedno z 16 województw Polski, położone w centralnej części kraju. Obejmuje obszar o powierzchni 18 218,95 km². Według danych z 31 grudnia 2018 województwo zamieszkiwało 2,5 mln osób[1]. Ma najmniejszą lesistość w kraju. Siedzibą władz województwa jest Łódź.
Historia
Utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:
- miejskiego łódzkiego (w całości)
- sieradzkiego (w całości)
- piotrkowskiego (oprócz gmin Fałków i Kluczewsko)
- skierniewickiego (oprócz gmin powiatów sochaczewskiego i żyrardowskiego)
- płockiego (tylko gminy powiatów kutnowskiego i łęczyckiego oraz gmina Kiernozia)
- kaliskiego (tylko gminy powiatu wieruszowskiego)
- częstochowskiego (tylko 5 gmin powiatów pajęczańskiego i radomszczańskiego)
- konińskiego (tylko gminy Uniejów, Grabów i Świnice Warckie)
- radomskiego (tylko gmina Drzewica).
Administracyjne i gospodarcze kształtowanie się województw łęczyckiego, sieradzkiego, rawskiego i łódzkiego w ciągu całej historii państwowości polskiej zostało szczegółowo przedstawione w monografii prof. Marka Kotera[2].
Księstwa i ziemie w XIII w. – XIV w.
- Osobne artykuły:
Województwa I Rzeczypospolitej w latach 1339–1793
- Osobne artykuły:
Jednostki administracyjne w zaborze pruskim w latach 1793–1795
- Osobne artykuły:
Jednostki administracyjne w zaborze pruskim w latach 1795–1807
- Osobne artykuły:
Jednostki administracyjne w Księstwie Warszawskim w latach 1807–1815
- Osobne artykuły:
Podział administracyjny w zaborze rosyjskim w latach 1815–1914
- Osobny artykuł:
Województwo łódzkie w okresie II Rzeczypospolitej
- Osobny artykuł:
Województwo łódzkie w latach 1945–1975
- Osobny artykuł:
Województwa w latach 1975–1998
- Osobne artykuły:
Geografia
Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia województwa wynosiła 18 218,95 km²[3].
Według danych z 2010 województwo łódzkie ma najmniejszą lesistość spośród wszystkich województw – 21,1%[4]. Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. łódzkim lasy obejmowały powierzchnię 386,1 tys. ha, co stanowiło 21,2% jego powierzchni. Około 100 ha lasów znajdowało się w obrębie parku narodowego[5] (Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach będący częścią Kampinoskiego PN).
Położenie administracyjne
Województwo jest położone w środkowej Polsce i graniczy z województwami[6]:
- kujawsko-pomorskim na długości 28,8 km na północy
- mazowieckim na długości 314,4 km na północy i wschodzie
- opolskim na długości 56,2 km na południowym zachodzie
- śląskim na długości 112,6 km na południu
- świętokrzyskim na długości 152,1 km na południowym wschodzie
- wielkopolskim na długości 280,3 km na zachodzie
Położenie fizycznogeograficzne
Województwo łódzkie znajduje się na pograniczu dwóch dużych jednostek geomorfologicznych: Niżu Środkowoeuropejskiego i Wyżyn Polskich. W północnej części województwa dominują więc rozległe i prawie płaskie równiny, natomiast w południowej pagórki.
Pod względem fizycznogeograficznym przeważającą część województwa zajmuje Wysoczyzna Łódzka ograniczona od zachodu doliną Warty, od wschodu doliną Pilicy, od północy Pradoliną Warszawsko-Berlińską, zaś od południa łącząca się ze strefą wyżyn Polski (Wzgórza Radomszczańskie).
Topografia
W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 172 km, to jest 1°33′03″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 179 km, co w mierze kątowej daje 2°35′05″.
Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:
- północny: 52°23′38″ szer. geogr. N – pn. narożnik działki ewidencyjnej nr 66/1 (powiat kutnowski),
- południowy: 50°50′35″ szer. geogr. N – pd. narożnik działki ewidencyjnej nr 484 (powiat radomszczański),
- zachodni: 18°04′28″ dług. geogr. E – zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 525 (powiat wieruszowski),
- wschodni: 20°39′33″ dług. geogr. E – wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 180/1 (powiat rawski).
Ukształtowanie powierzchni ma charakter nizinny (średnia wysokość 169,6 m n.p.m.)[7]
Najwyższymi punktami są wierzchołki, naturalny Fajnej Ryby – 347 m n.p.m. i sztucznie utworzony Góry Kamieńskiej – 386 m n.p.m.
Miasta
-
Piotrków Trybunalski, ul. Słowackiego
-
Pabianice, Centrum
-
Plac Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim
-
Bełchatów, Plac Narutowicza
-
Skierniewice, Rynek
-
Radomsko, Kościół św. Lamberta
-
Sieradz, Rynek
-
Wieluń, Brama Krakowska
W województwie łódzkim są 44 miasta, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Liczba ludności[1] z dnia 31 grudnia 2018, powierzchnia według GUS z dnia 30 czerwca 2014:
Miasto | Liczba ludności (31 grudnia 2018) |
Powierzchnia [km²] |
---|---|---|
Łódź | 685.285 | 293,25 |
Piotrków Trybunalski | 73.670 | 67,24 |
Pabianice | 65.283 | 32,99 |
Tomaszów Mazowiecki | 62.649 | 41,3 |
Bełchatów | 57.432 | 34,64 |
Zgierz | 56.529 | 42,33 |
Skierniewice | 48.178 | 36,08 |
Radomsko | 46.087 | 51,43 |
Kutno | 44.172 | 33,59 |
Sieradz | 42.267 | 51,22 |
Zduńska Wola | 42.094 | 24,57 |
Łowicz | 28.501 | 23,42 |
Wieluń | 22.973 | 16,90 |
Aleksandrów Łódzki | 21.682 | 13,82 |
Opoczno | 21.327 | 24,75 |
Ozorków | 19.456 | 15,46 |
Konstantynów Łódzki | 18.096 | 27,25 |
Rawa Mazowiecka | 17.404 | 14,28 |
Łask | 17.344 | 15,67 |
Głowno | 14.291 | 19,84 |
Łęczyca | 14.094 | 8,95 |
Koluszki | 13.026 | 9,90 |
Brzeziny | 12.547 | 21,58 |
Wieruszów | 8.568 | 5,97 |
Żychlin | 8.220 | 8,68 |
Zelów | 7.636 | 10,75 |
Poddębice | 7.448 | 5,87 |
Tuszyn | 7.292 | 23,25 |
Pajęczno | 6.781 | 20,23 |
Sulejów | 6.204 | 26,26 |
Działoszyn | 5.922 | 4,94 |
Krośniewice | 4.375 | 4,18 |
Drzewica | 3.844 | 4,81 |
Przedbórz | 3.572 | 6,08 |
Stryków | 3.494 | 8,15 |
Rzgów | 3.401 | 16,77 |
Złoczew | 3.384 | 13,79 |
Warta | 3.263 | 10,85 |
Biała Rawska | 3.197 | 9,53 |
Uniejów | 2.984 | 12,23 |
Kamieńsk | 2.782 | 11,99 |
Wolbórz | 2.337 | 15,18 |
Lututów | 2.235 | 18,95 |
Błaszki | 2.122 | 1,62 |
Szadek | 1.917 | 17,93 |
Piątek | 1.908 | 1,33 |
- Zobacz też:
Podział administracyjny
- Osobny artykuł:
Lp. | Herb | Flaga | Powiat | Siedziba władz | Powierzchnia [km²] |
Ludność (31 grudnia 2018) |
Gęstość zaludnienia [osób/km²] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | bełchatowski | Bełchatów | 967,60 | 112.997 | 117 | ||
2 | brzeziński | Brzeziny | 358,56 | 30.890 | 86 | ||
3 | kutnowski | Kutno | 886,86 | 97.295 | 110 | ||
4 | łaski | Łask | 618,23 | 50.103 | 81 | ||
5 | łęczycki | Łęczyca | 772,75 | 50.143 | 65 | ||
6 | łowicki | Łowicz | 988,17 | 78.616 | 80 | ||
7 | łódzki wschodni | Łódź | 499,76 | 71.705 | 143 | ||
8 | opoczyński | Opoczno | 1040,19 | 76.623 | 74 | ||
9 | pabianicki | Pabianice | 492,18 | 119.289 | 242 | ||
10 | pajęczański | Pajęczno | 803,82 | 51.597 | 65 | ||
11 | piotrkowski | Piotrków Trybunalski | 1428,74 | 91.315 | 64 | ||
12 | poddębicki | Poddębice | 881,21 | 41.205 | 47 | ||
13 | radomszczański | Radomsko | 1442,57 | 113.315 | 79 | ||
14 | rawski | Rawa Mazowiecka | 646,20 | 48.808 | 76 | ||
15 | sieradzki | Sieradz | 1490,83 | 118.240 | 79 | ||
16 | skierniewicki | Skierniewice | 753,57 | 38.195 | 51 | ||
17 | tomaszowski | Tomaszów Mazowiecki | 1024,79 | 117.259 | 114 | ||
18 | wieluński | Wieluń | 926,48 | 76.699 | 83 | ||
19 | wieruszowski | Wieruszów | 577,13 | 42.213 | 73 | ||
20 | zduńskowolski | Zduńska Wola | 369,23 | 66.766 | 181 | ||
21 | zgierski | Zgierz | 855,18 | 165.916 | 194 | ||
22 | Łódź | – | 293,25 | 685.285 | 2337 | ||
23 | Piotrków Trybunalski | – | 67,24 | 73.670 | 1096 | ||
24 | Skierniewice | – | 34,41 | 48.178 | 1222 | ||
Razem | – | 24 | 21 | – | 18 218,95 | 2 466 322 | 135 |
Demografia
Według danych z 31 grudnia 2018 r. województwo miało 2 466 322 mieszkańców[1].
Dane z 31 grudnia 2018:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 2 466 322 | 100 | 1 291 163 | 52 | 1 175 159 | 48 |
powierzchnia | 18 218,96 km² | |||||
gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
135 | 71 | 64 |
- Piramida wieku mieszkańców W. łódzkiego w 2014 roku.
Religia
- Osobny artykuł:
Administracja i polityka
Samorząd wojewódzki
Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Łódzkiego, składający się z 33 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Łódź. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.
Marszałkowie Województwa Łódzkiego:
- Waldemar Matusewicz (1999–2001)
- Mieczysław Teodorczyk (2001–2004)
- Stanisław Witaszczyk (2004–2006)
- Włodzimierz Fisiak (2006–2010)
- Witold Stępień (2010-2018)
- Grzegorz Schreiber (od 2018)
Administracja rządowa
Terenowym organem administracji rządowej jest Wojewoda Łódzki, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Łódź[8], gdzie znajduje się Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi.
Gospodarka
W 2012 produkt krajowy brutto woj. łódzkiego wynosił 98,8 mld zł, co stanowiło 6,1% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 39,0 tys. zł (93,2% średniej krajowej), co plasowało łódzkie na 6. miejscu względem innych województw[9].
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. łódzkiego w 3. kwartale 2011 wynosiło 3316,60 zł, co lokowało je na 9. miejscu względem wszystkich województw[10].
W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 152,8 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 13,8% do aktywnych zawodowo[11].
Według danych z 2016 2,7% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. łódzkiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[12].
Zasoby surowców mineralnych
Przemysł
Największe ośrodki:
- Łódzki Okręg Przemysłowy (dawniej włókienniczy)
- Piotrkowsko-Bełchatowski Okręg Przemysłowy (Bełchatów – energetyka, górnictwo, Piotrków Trybunalski – przemysł precyzyjny, logistyka)
Największe przedsiębiorstwa przemysłowe (według przychodów ogółem):
- Elektrownia Bełchatów w Rogowcu
- Zakład Energetyczny Łódź – Teren SA (obecnie część PGE)
- Dalkia Łódź SA (dawniej Zespół Elektrociepłowni w Łodzi)
- Łódzki Zakład Energetyczny SA (obecnie część PGE)
Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna
Transport
Transport drogowy
- Osobny artykuł:
Na terenie województwa przebiega 1179 km dróg wojewódzkich, 7975 km powiatowych i 13380 km gminnych (2008 rok)[14].
Transport kolejowy
Czynne linie kolejowe na obszarze województwa:
- linia kolejowa nr 1 Warszawa Centralna → Katowice
- linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia → Frankfurt nad Odrą
- linia kolejowa nr 4 Grodzisk Mazowiecki → Zawiercie
- linia kolejowa nr 11 Skierniewice → Łowicz Główny
- linia kolejowa nr 12 Skierniewice → Łuków
- linia kolejowa nr 14 Łódź Kaliska → Forst-Baršć
- linia kolejowa nr 15 Bednary → Łódź Kaliska
- linia kolejowa nr 16 Łódź Widzew → Kutno
- linia kolejowa nr 17 Łódź Fabryczna → Koluszki
- linia kolejowa nr 18 Kutno → Piła Główna
- linia kolejowa nr 22 Tomaszów Mazowiecki → Radom
- linia kolejowa nr 24 Piotrków Trybunalski → Bełchatów → Zarzecze
- linia kolejowa nr 25 Łódź Kaliska → Dębica
- linia kolejowa nr 33 Kutno → Brodnica
- linia kolejowa nr 53 Tomaszów Mazowiecki → Spała
- linia kolejowa nr 131 Chorzów Batory → Tczew
- linia kolejowa nr 181 Herby Nowe → Oleśnica
- linia kolejowa nr 458 Łódź Fabryczna → Łódź Widzew
- Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała
Planowana jest budowa szybkiej kolei łączącej Łódź z Warszawą, Poznaniem i Wrocławiem, tzw. linii „Y”.
Województwo łódzkie jest właścicielem Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, która obsługuje ruch pasażerski na wybranych liniach kolejowych.
Transport lotniczy
Na obszarze województwa zlokalizowane są następujące lotniska:
- Lotnisko Goszczanów – wielofunkcyjne o nawierzchni trawiastej
- Lotnisko Kamieńsk-Orla Góra – przemysłowe o nawierzchni asfaltobetonowej
- Lotnisko Łęczyca-Leźnica Wielka – wojskowa baza lotnicza
- Port lotniczy Łódź-Lublinek – port lotniczy o międzynarodowym regularnym ruchu pasażerskim
- Lotnisko Łask – wojskowa baza lotnicza mogąca przyjmować samoloty cywilne
- Lotnisko Piotrków Trybunalski – wielofunkcyjne o nawierzchni asfaltobetonowej
- Lotnisko Tomaszów Mazowiecki – wojskowa baza lotnicza
Ochrona środowiska
- Z tym tematem związana jest kategoria:
System ochrony krajobrazu obejmuje prawie 9% powierzchni województwa (ok. 1800 km²). Istnieje 89 rezerwatów i 7 parków krajobrazowych:
- Załęczański Park Krajobrazowy,
- Przedborski Park Krajobrazowy,
- Sulejowski Park Krajobrazowy,
- Spalski Park Krajobrazowy,
- Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki,
- Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich,
- Bolimowski Park Krajobrazowy.
Nauka i oświata
Uczelnie publiczne (Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Muzyczna, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna, Politechnika Łódzka, Uniwersytet Medyczny w Łodzi i największa uczelnia regionu – Uniwersytet Łódzki) oraz 22 uczelnie niepubliczne w samej Łodzi, w tym największa w Polsce uczelnia niepubliczna AHE. Istnieje także wiele oddziałów filialnych w większych miastach regionu (Tomaszów Mazowiecki, Piotrków Trybunalski, Skierniewice, Bełchatów, Sieradz, Kutno, Wieluń).
Bezpieczeństwo publiczne
W województwie łódzkim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Łodzi i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[15].
Przypisy
- ↑ a b c d e Stan i struktura ludności 31 grudnia 2018.
- ↑ Marek Koter , Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego., [w:] T. Marszał (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–161 .
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2014-07-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice). , s. 69, 2012-01-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1230-5820.
- ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012. , s. 78, 2013. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych. ISSN 1641-3229.
- ↑ geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
- ↑ DIGITAL ELEVATION DATA. VIEWFINDER PANORAMAS. (ang.).
- ↑ (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014. , s. 625, 2015-01-12. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1230-5820.
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
- ↑ Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec marca 2012 r.). Główny Urząd Statystyczny, 2012-04-26. [dostęp 2012-05-20].
- ↑ GUS, Ubóstwo w Polsce w latach 2015 i 2016 [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-11-22] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 2009 r. nr 187, poz. 1446).
- ↑ Transport – wyniki działalności w 2008 r./Transport – Activity Results in 2008. Główny Urząd Statystyczny, 2009. s. 110. [dostęp 2009-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-22)]. ISSN 1506-7998. (pol. • ang.).
- ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi
- województwo łódzkie w serwisie internetowym Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi
- Geoportal województwa łódzkiego
- www.lodzkie.travel (ang. • niem. • ros.) – portal turystyczny województwa łódzkiego realizowany przez Regionalną Organizację Turystyczną Województwa Łódzkiego